نجات پاسارگاد ـ به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، خانم لیلا خسروی، سرپرست هیات برنامه کاوش در محوطه «گنبد جهانگیر» اعلام کرد که: «تحقیقات تیم کاوش در محوطه گنبد جهانگیر (کلگ) در راستای ادامه مطالعات باستانشناسی در اطراف رودخانه کنگیر، منجر به کشف و نمایان شدن فضاهای معماری و گچ‌بری‌های بی‌نظیر و منحصر به فرد با نقوش حیوانی (اسب بالدار)، انسانی و گیاهی در انواع مختلف دوران ساسانیان شد. »(۱)این باستانشناس می گوید: «شواهد نشان می دهد بنای کلگ با طرح و نقشه قبلی احداث شده و موقعیت ويژه این منطقه در زاگرس مرکزی و واقع شدن برسر یکی از راه های باستانی مهم و استراتژیک می تواند از پارامترهای موثر در شکل گیری این سکونتگاه تاریخی باشد.».
به‌گفته این باستانشناس«پوشش‌های گنبدی با آجر و سنگ، ایجاد تالارهای بزرگ با طاق‌های ضربی، استفاده از مصالح سنگ و گچ در معماری و استفاده از تاق‌های گهواره ای برای پوشش سقف نمایانگر میراث دوران ساسانی هستند.»
خانم خسروی بیش از یک سال و چند ماه قبل (آذرماه ۹۴) و همزمان با آبگیری سد کنگیر هشدار داد که بستن بدون مجوز دریچه‌های سد کنگیر ایلام و شروع آب گیری آن، آثار باستانی متعددی، از جمله آثار دوره ساسانی، را نابود می‌کند. وی در آنزمان با تأکید براینکه همزمان با کاوش محوطه های باستانی موجود در حوضه آبگیر سد کنگیر، مسئولین اداره آب منطقه ای ایلام بدون مجوز اقدام به بستن دریچه های سد برای آبگیری کردند، اظهار داشت: «کاوش در محوطه‌های گوریه، زیج، دار ساول و گنبد جهانگیر به مدیریت وی و مشاوره راهبردی سیمین لک‌پور در حال انجام است. تمامی این محوطه ها در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و پس از آبگیری از بین خواهند رفت.» (۲)
در آنزمان آقای علیرضا سرداری، باستانشناسی دیگر که سرپرست واحد باستانشناسی طرح‌های عمرانی پژوهشکده میراث فرهنگی است نیز اعلام کرد که «در سال ۱۳۸۶ برای اولین بار از طرف میراث فرهنگی بررسی و شناسایی ۱۲ اثر تاریخی در آنجا شناسایی شد که ۸ اثر آن در محدوده تراز آب سد است.» وی ادامه داد: «پس از گذشت چند سال با اعتبار اندکی که به ما دادند، ۴ تیم باستانشناسی به این منطقه رفتند و به مدت دوماه در مهر و آبان به کاوش‌های باستانشناسی نجات بخشی پرداختند.»
این باستانشناس در مورد آثار کشف شده در این منطقه اظهار کرد: یکی از آثاری که در آن منطقه پیدا شده متعلق به ۶ هزار سال پیش است، محوطه‌ای بسیار مهم متعلق به هزاره چهارم پیش از میلاد نیز در این منطقه شناسایی شده که روستایی متعلق به دوران پیش از تاریخ است و آثار بسیار مهم و با ارزشی را در خود جای داده، همچنین یک کوشک مربوط به دوران ساسانی نیز در این منطقه کاوش شده است.
سرداری توضیح داد: علی‌رغم مکاتباتی که انجام داده‌ایم و درخواست کردیم این سد را فعلا آبگیری نکنند، اما متاسفانه شرکت آب منطقه‌ای استان آبگیری را شروع کرده و حداقل ۴ الی ۵ محوطه زیر آب رفته و در حال غرق شدن هستند.
و اکنون پس از یک سال که از آبگیری سد کنگیر می گذرد لیلا خسروی از کشفیات تازه ای در آن منطقه سخن می گوید. البته از آنجایی که باستانشناسان نمی توانند گزارش همه ی کارهای خود را، جز همان مقداری را که از فیلتر سازمان میراث فرهنگی می گذرد، به اطلاع مردمان برسانند، در حال حاضر جز «خودی های حکومتی» نمی دانند در این مدت چه مقدار از میراث فرهنگی مردمان ایران نابود شده است. و یا کشفیات تازه چگونه حفظ خواهند شد.
متاسفانه این وضعیتی ست که چند دهه در ارتباط با سدسازی های بی رویه شاهد آن بوده ایم: سد سازی هایی که بخش های مهمی از آثار تاریخی ایران را نابود کرده و بلافاصله و یا دو سه سال پس از آبگیری بیهوده بودن و گاه مضر بودن بیشتر این سدها در ارتباط با سوختن رودها و دریاچه ها و نابودی مناطق کشاورزی، و خشک شدن بخش هایی از سرزمین مان نیز ثابت شده است.
۱- کشفیات تازه
