اعتماد ـ گروه اقتصادی: در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ سهم استان تهران از محصول ناخالص داخلی کشور روندی فزاینده داشته است؛ اما روند تولید ناخالص داخلی در سال‌های بعد معکوس شده، به گونه‌ای که در پایان سال ۹۵ سهم این استان از کل محصول ناخالص داخلی کشور به ۶/۲۳ درصد رسید. حال آنکه در این دوره تعداد شاغلان رو به کاهش گذاشته که به معنای حاکم شدن هر چه بیشتر دلالی و سوداگری در اقتصاد ایران است. این فرآیند پیش از هر چیز، حاکم شدن هر چه بیشتر بخش‌های نامولد و سوداگر بر اقتصاد کشور را نشان می‌دهد که در شرایط سقوط و رکود تولید به نحوی چشمگیر سهم تولید ارزش در یک استان را افزایش می‌دهد. استان تهران، به واسطه وجود شهر تهران به عنوان پایتخت ایران و شهرک‌های گوناگون صنعتی، بانک‌های بزرگ و دیگر بنگاه‌های اقتصادی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. طبق گزارش‌ها جمعیت این استان ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در سال گذشته بود که به عنوان پر جمعیت‌ترین استان کشور شناخته شد. اتاق بازرگانی‌صنایع، معادن و کشاورزی تهران در گزارشی وضعیت اقتصادی و شاخص‌های مختلف آن را در این استان بررسی کرده است. گزارشی که اتاق بازرگانی تهران از وضعیت اقتصادی استان تهران داده، بیش از هر چیز سهم بسیار بالای یک استان در اقتصاد کشور را نشان می‌دهد؛ استانی که بیش از ۹۰ درصد آن ساکنان شهرها هستند و سهم بخش خدمات به مراتب بیش از هر بخشی دیگر در اقتصاد این استان خودنمایی می‌کند.
این استان ۶/۱۶ درصد از کل جمعیت کشور را در خود دارد و از مجموع جمعیت این استان، ۳/۵۰ درصد مرد هستند و ۷/۴۹ درصد زنان. از جمعیت ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفری این استان، ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر شهرنشین و ۸۱۴ نفر روستانشین هستند. همچنین تعداد خانوارهای این استان مرکزی ایران، به ۳/۴ میلیون نفر می‌رسد که ۹۴ درصد این رقم، خانوارهای شهرنشین هستند. این در حالی است که بعد خانوار در استان تهران کمتر از میانگین کشور است؛ میانگین کشوری بعد خانوار ۳/۳ درصد است که این رقم در تهران به ۱/۳ درصد بالغ می‌شود. همچنین نرخ باسوادی در استان تهران جزو بالاترین در سطح کشور است به نحوی که ۹/۹۲ درصد جمعیت این استان باسود هستند که دو درصد بیشتر از نرخ کشوری آن است. از سوی دیگر این استان به تنهایی ۲۰ درصد مشترکان اینترنت کشور را هم در خود جای داده است.
شاخص نیروی کار
نرخ بیکاری جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر در استان تهران ۶/۱۱ درصد اعلام شده که نشان می‌دهد بیکاران این استان در سال ۹۵ نسبت به سال پیش از آن ۵/۳ واحد رشد کرده‌اند. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی استان پایتخت ایران، در سال گذشته ۲/۴۰ درصد اعلام شده که نسبت به سال ۹۴ از افزایش ۱/۳ واحدی خبر می‌دهد. نرخ مشارکت در آن بازه زمانی و در سطح کشور ۸/۰ واحد بیشتر از تهران بود. در استان تهران نرخ بیکاری در بازه زمانی میان سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ روند نزولی داشته و از ۶/۱۱ درصد به ۱/۸ درصد رسیده اما در سال گذشته این رقم افزایش داشت و به سال ۱۳۹۱ بازگشت. در حوزه اشتغال، با توجه به اینکه استان تهران حدود ۱۸ درصد از کل جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر کشور را در خود جای داده است، بررسی این استان اهمیت ویژه‌ای دارد. از مجموع جمعیت فعال این استان که ۳/۴ میلیون نفر در سال ۱۳۹۴ اعلام شدند، حدود ۹/۹۱ درصد شاغل و ۱/۸ درصد آنها در زمره بیکاران قرار دارند. نرخ اشتغال که برابر با نسبت جمعیت شاغل به جمعیت فعال است، در زمستان سال گذشته، در استان تهران این رقم ۲/۹۰ درصد بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است. در مقایسه با کل کشور نرخ اشتغال استان تهران در زمستان گذشته ۷/۲ درصد بیشتر بوده است. بررسی آمار بهره‌وری نیروی کار بر اساس قیمت‌های ثابت سال ۱۳۸۳ نشان می‌دهد که بهره‌وری استان تهران طی سال‌های ۸۴ تا ۹۳ همواره بالاتر از سطح کشور بوده است. میزان بهره‌وری نیروی کار استان تهران ۱۰۴ میلیون ریال به ازای هر نفر در سال ۱۳۸۴ بوده که به حدود ۱۳۹ میلیون ریال به ازای هر نفر در سال ۱۳۹۳ افزایش یافته است. این در حالی است که بهره‌وری کل کشور براساس قیمت‌های ثابت سال ۸۳، از ۹/۸۷ میلیون ریال، یک دهه بعد به ۹/۱۰۰ میلیون ریال افزایش یافت.
براساس آخرین آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، ارزش محصول ناخالص داخلی استان تهران در سال ۹۳ حدود ۲۷۱ هزار میلیارد تومان بوده که ۶/۲۳ درصد از محصول ناخالص داخلی کل کشور را تشکیل می‌دهد. سرانه تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۹۳ حدود ۶/۲۷ میلیون ریال و سرانه تولید ناخالص داخلی استان تهران حدود ۷/۳۹ میلیون ریال بوده است. محصول ناخالص داخلی کشور از ۵/۱۵۵ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۸۳ به رقم ۱۱۴۹ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۳ رسیده است که سهم محصول ناخالص استان تهران از ۴/۳۹ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۸۳ به رقم ۱/۲۷۱ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۳ رسیده است. به این ترتیب سهم استان تهران از محصول ناخالص داخلی کشور ۵/۲۴ درصد در سال ۱۳۸۴ بود که پس از یک دهه به ۶/۲۳ درصد کاهش یافت. در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ دو اتفاق رخ داد، یکی آنکه بیشترین سهم استان تهران از محصول داخلی کشور در سال ۱۳۸۸ و با حدود ۹/۲۸ درصد حاصل شد. در این سال‌ها سهم استان تهران از محصول ناخالص داخلی کشور روندی فزاینده داشته حال آنکه در این دوره تعداد شاغلان رو به کاهش گذاشته که به معنای حاکم شدن هرچه بیشتر دلالی و سوداگری در اقتصاد ایران است.
