محمدعلی افشانی (شهردار تازه تهران)

تا پیش از مطرح شدن نام محمدعلی افشانی به عنوان گزینه شهرداری، هیچ وقت چهره مطرح و شناخته‌شده‌ای در میان سیاستمداران ایرانی نبوده است. او متولد ۱۳۳۸در دهدشت در استان کهگیلویه و بویراحمد است.

اطلاعات موجود در صفحه ویکی‌پدیای او از چند خط تجاور نمی‌کند که همین چند خط هم در چند هفته اخیر به پروفایل او اضافه شده است. تا پیش از سال ۱۳۹۴، به سختی می‌توان خبری یا مطلبی درباره او پیدا کرد. هیچ اطلاعات روشنی از سوابق او پیش از سال ۸۰ وجود ندارد و از مواضع سیاسی و سوابق او در دو دهه نخست جمهوری اسلامی، اطلاعاتی در دسترس نیست.

افشانی از پارسال معاون عمرانی وزیر کشور و رییس سازمان شهرداری‌ها است. او در دولت یازدهم، دو سال استاندار فارس بود. پیش‌ از آن طی سال‌های ۸۰ تا ۸۴، درییس سازمان نوسازی مدارس و معاون وزیر آموزش و پرورش بود. و ظاهرا پیش‌تر در معاونت عمرانی استانداری خوزستان مسئولیت داشته است.

افشانی دانش‌آموخته مقطع کارشناسی عمران از دانشگاه شیراز است. او در سال ۷۹ در اولین دوره کارشناسی ارشد مدیریت MBA در دانشگاه شریف ثبت نام کرد و در سال ۸۲ مدرک گرفت.

افشانی از سال ۱۳۸۷ به عضویت شورای مرکزی ۵۵ نفره حزب اعتماد ملی در آمد که یکی از مهم‌ترین احزاب اصلاح‌طلب ایران در اواخر دهه ۸۰ به شمار می‌رود، اما پش از آن کمتر نام او، به عنوان چهره‌ای سیاسی مطرح بوده است.

بزرگ‌ترین حاشیه و نقطه عطف کارنامه سیاسی افشانی، استعفای نمادین گروهی از مدیران دولت هفتم، در حمایت ازنمایندگان رد صلاحیت شده مجلس ششم بود. این استعفای نمادین، تاثیری در مناسبات آن زمان ایجاد نکرد، اما بهانه‌ای شد که ۱۲ سال استانداری او به خطر بیفتد. بهانه مخالفت مجمع نمایندگان استان فارس با انتخاب او، «تندروی» بود، اگرچه به نظر می‌رسید مخالفت‌ها، دلیل اصلی مخالفت‌ها نه پیشینه سیاسی افشانی، بلکه تمایل نمایندگان مجلس نهم و محافظه‌کاران شیرازی برای انتخاب فرد دیگری به جای افشانی برای استانداری فارس بود.

او بعد از روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق، از دولت جدا شد و شرکت «مهندسین مشاور بهسازان سرزمین پایا» را تاسیس کرد. زمینه فعالیت این شرکت ساخت‌وساز بود و مشارکت در پروژه‌های عمرانی بوده و است، با جست‌وجوی نام این شرکت اطلاعات زیادی از اسم و رسم و فعالیت‌های آن به دست نمی‌آید، اما در میان آگهی‌های مربوط این شرکت در روزنامه رسمی، نام مرتضی حاجی نیز به عنوان بازرس اصلی شرکت به چشم می‌خورد. حاجی یکی از چهره‌های مطرح و نزدیک به سیدمحمد خاتمی در میان اصلاح‌طلبان است که در دوره شهرداری محمدعلی نجفی به سمت مدیرعامل موسسه همشهری انتخاب شد و هنوز این سمت را در اختیار دارد. با توجه به همکاری افشانی و حاجی در وزارت آموزش و پرورش و بعدا در شرکت خصوصی، می‌توان گفت که افشانی یکی از افراد نزدیک به حاجی است و از حمایت سیاسی او برخوردار است.

عنوان برنامه افشانی برای شهرداری تهران "شهر زیست پذیر؛ شهروند مشارکت پذیر" است، اما آن طور که از گفت‌وگوهای او برمی‌آید، مشخص نیست سیاست او در قبال اداره تهران چگونه است. او در گفت‌وگو با روزنامه شرق، مواضعی کلی و دوپهلو درباره توسعه شهری دارد. او در پاسخ به سوالی که با اشاره به ساخت‌وساز تونل و بزرگراه و پل دو طبقه می‌گوید: "هر اقدامی، اگر بر اساس مطالعات و با رعایت اصول توسعه پایدار محیط‌زیستی باشد، می‌تواند مفید باشد."

چنانکه از صحبت‌های او برمی‌آید، افشانی یک مهندس عمران است و در بحث توسعه شهری، "ساخت‌وساز" در نگاه او غلبه دارد. او بدون اشاره به اینکه برنامه‌اش برای مهار کردن جریان افراطی ساخت‌وساز در تهران چیست، به این حرف کلی بسنده می‌کند که "اجازه نمی‌دهم سوداگران، شهر را مدیریت کنند."

سمیع‌الله حسینی‌مکارم

بیرون کشیدن سوابق سمیع‌الله حسینی مکارم، آسان‌تر از رقیب او نیست. از او نیز به جز مشتی سوابق کلی، اطلاعات زیادی در دسترس نیست.

تا پیش از مطرح شدن نام او به عنوان گزینه شهرداری، کمتر کسی او را به عنوان کسی که ممکن است یک روز شهردار تهران شود می‌شناخت. اطلاعات موجود در پروفایل او در ویکی‌پدیا حتی کمتر از افشانی است. اگرچه او زمانی گزینه وزارت آموزش و پرورش یا ریاست سازمان میراث فرهنگی بود، اما در کارنامه مختصرش، کمتر نشانی است که بتوان او را یک فرد سیاسی معرفی کرد به جشم نمی‌خورد.

حسینی مکارم، یک سال جوان‌تر از رقیب خود است. او در سال ۱۳۳۹ در کاشان به دنیا آمده است.

ظاهرا مدرک دکتری در اقتصاد نظری دارد. با جست‌وجو در پایگاه مقالات علمی نشانه‌ای از نام او به فارسی یا انگلیسی دیده نمی‌شود، اما گفته شده دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد را در دانشگاه‌های شهید بهشتی و تهران گذرانده و سابقه تدریس نیز در دانشگاه‌های علوم اقتصادی و دارایی و پیام نور دارد.

تا سال ۱۳۸۴، او در آموزش و پرورش مشغول به کار بوده و مسئولیت‌های مختلفی داشته است. مدیر آموزش و پرورش منطقه ۱۴ تهران، معاون اداری و مالی آموزش و پرورش تهران و مدیرکل مدارس شبه قاره هند و مدیرکل بودجه و تشکیلات وزارتخانه از جمله مسئولیت‌های او در آموزش و پرورش بوده‌اند.

اما بعد از سال ۸۴ و با آغاز دولت احمدی‌نژاد از دولت جدا می‌شود او به شهرداری تهران می‌رود تا در سازمان تازه‌تاسیس سرمایه‌گذاری شهرداری تهران به عنوان قائم مقام مشغول به کار شود. او ۸ سال از ۱۲ سال شهرداری قالیباف جزو مدیران او است، اگرچه خود مدعی است با قالیباف همکاری نداشته و در شهرداری هم با اصلاح‌طلبان همکاری داشته است: "هیچ گاه با آقای قالیباف ارتباطی نداشته‌ام... در آن دوران معاون یکی از زیرمجموعه های شهرداری بودم. من در شهرداری معاون آقای کرباسیان وزیر فعلی اقتصاد و دارایی بودم." این در حالی است که کرباسیان طی سال‌های ۸۴ تا ۸۸، در معاون خدمات شهری شهرداری تهران بود و بعد از آن فقط یک سال -تا سال ۷۹- مسئولیت سازمان سرمایه‌گذاری تهران را بر عهده داشت.

بعد از سال ۹۲، محمدعلی نجفی، رییس سازمان میراث فرهنگی، حسینی‌مکارم را به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دعوت کرد تا معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی آن سازمان شود. حسینی‌مکارم بعد از رفتن نجفی از سازمان، در آنجا بای ماند و از سوی روسای بعدی سازمان، معاون مسعود سلطانی‌فر و زهرا احمدی‌پور در سمت خود ابقا شد.

او بعد از انتخاب نجفی به عنوان شهردار به شهرداری تهران رفت، تا معاون اقتصادی شهردار شود. بعد از استعفای نجفی، حسینی مکارم با ۱۴ رای شورای تهران، سرپرست موقت شهرداری تهران شد.

وقتی خبر انتخاب او به عنوان سرپرست شهرداری مطرح شد، این نخستین بار بود که خیلی‌ها اسم حسینی‌مکارم را می‌شنیدند و از هم سوال می‌کردند که جانشین محمدعلی نجفی در شهرداری تهران کیست؟‌

همزمان با خبر انتصاب او، مهم‌ترین حاشیه زندگی حسینی‌مکارم هم سر زبان‌ها افتاد. نام او دو سال پیش‌تر در فهرست املاک نجومی شهرداری تهران -به عنوان یکی از جنجال‌برانگیزترین پرونده‌های مرتبط با فساد در ایران- منتشر شده بود.

حسینی مکارم این مساله را تکذیب کرده و مدعی شده نه ۲ ملک گرفته و نه تخفیف. به گفته یکی از اعضای شورای شهر تهران، او در پرونده املاک نجومی تبرئه شده است. با این حال یاشار سلطانی، خبرنگاری که فاش‌کننده این ماجرا بود، اخیرا گفته است: "می‌گویند او در قوه قضاییه تبرئه شده؛ در حالی که او به بازگرداندن آن ۵۰ درصد محکوم شده است. مکارم پول را برگرداند و بعدا برای او قرار منع تعقیب صادر شد."

ظاهرا حسینی‌مکارم به توصیه شهردار مستعفی تهران به عنوان سرپرست برگزیده شده و با حمایت نجفی به عنوان گزینه شهرداری معرفی شده و به مرحله نهایی رسیده است.

عنوان برنامه او "تهران شهر امید، مشارکت و شکوفایی" است و از صحبت‌های او چنین برمی‌آید که او چه به لحاظ ترکیب مدیران و چه به لحاظ الگوی مدیریتی دنباله‌رو نجفی است، اگرچه او غیرسیاسی‌تر و محافظه‌کارتر از آن است که دست به اقداماتی نظیر افشاگری‌های شهردار مستعفی تهران بزند.