تحلیلی بر حاشیه‌ دیدار رهبر جمهوری اسلامی و رئیس‌جمهوری روسیه، پویان فخرایی

دیدار دیروز رئیس‌جمهوری روسیه و رهبر جمهوری اسلامی، دیداری کاملاً خارج از عرف دیپلماتیک بود. حضور مستقیم رئیس جمهوری یک کشور خارجی در بیت رهبری، زمان دو ساعته دیدار، عدم دیدار خصوصی رئیس‌جمهوری ایران و روسیه (و تنها امضای یک تفاهم‌نامه دو جانبه در حاشیه اجلاس)، نحوه بازتاب پر رنگ تمجید رهبری از شخصیت و نقش مبتکرانه رئیس‌جمهوری یک قدرت فرامنطقه ای و هدیه او به رهبری (که امری بی‌سابقه هم نبود) توسط رسانه‌های وابسته به دفتر رهبر جمهوری اسلامی و ذوق‌زدگی رسانه‌های دست راستی عادی نبودند.

اما سؤال این است که چرا؟ چرا این همه اتفاق غیرعادی در این سفر رخ داد؟

این اولین سفر ولادیمیر پوتین به ایران نیست. اولین دیدار او با رهبر جمهوری اسلامی هم نیست. پس چه چیز در این سفر تا این اندازه غیرعادی است؟

جواب را باید در متن اخبار پیش این خبر و سخنان ردوبدل شده در جلسه دو ساعته یافت. کشورهای غربی تحریم روسیه را برای شش ماه تمدید کردند. پوتین در سخنان خود در دیدار با آیت‌الله خامنه‌ای گفت ما از پشت به متحدانمان خنجر نمی‌زنیم و ایران متحدی قابل‌اتکا برای ماست. رهبر جمهوری اسلامی از تحکیم و توسعه روابط حرف زد و از نقش روسیه در مذاکرات هسته‌ای تشکر کرد و همچنین به انتقاد از نقش رقیب فرامنطقه ای روسیه (آمریکا) در منطقه و در جهان پرداخت و گفت شما سیاست آمریکا را خنثی کردید.

دفتر رهبر جمهوری اسلامی با انتشار یک یادداشت در تحلیل ژئوپلیتیک از این دیدار نوشت: «در ماه‌های اخیر اما اتفاق جدیدی در این نظم جدید صورت پذیرفت و آن پیوستن روسیه به ائتلاف محور مقاومت برای مبارزه با گروه‌های تروریستی در سوریه بود» و اضافه کرد: «به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها بیش از هر چیزی، از این پیوند بین روسیه و ایران، که سبب شده است سیستم موازنه‌ی قدرت قدیمی و نظم سنتی-آمریکایی در منطقه‌ی غرب آسیا (که همیشه به نفع آمریکا و متحدان منطقه‌ای او تصویر می‌شد) دچار تغییرات عظیمی شود، نگران‌اند.»

در پایان این تحلیل هم آمده: «حضور ولادیمیر پوتین در ایران و ملاقات او با رهبر انقلاب نیز از همین زاویه قابل‌تحلیل و اهمیت است. از یک‌سو نشان‌دهنده‌ی قدرت تعیین‌کننده‌ی ایران است و از دیگر سو، نشان‌دهنده‌ی شکل‌گیری نظمی جدید است که کاملاً متناقض با نظم غربی است؛ نظمی که قابلیت ترسیم و تنسیق معادلات نه‌تنها در بُعد منطقه‌ای، که در بُعد بین‌المللی را نیز دارد.»

تمام این تصویر در کنار بی‌اعتمادی ریشه‌دار آیت‌الله خامنه‌ای به بلوک غرب و نگرانی او از «نفوذ» به یکجا ختم می‌شود: این دیدار نسخه شفابخش رهبر جمهوری اسلامی برای مقابله او با سیاست‌های غرب گرایانه دولت حسن روحانی و ایجاد توازنی است که ساختار اقتصادی ایران را از وابسته شدن به غرب و افزایش بیش از اندازه قدرت دولت بیمه کند.

حالا باید منتظر ماند و دید: نسخه شفابخش حسن روحانی چیست؟