سود و زیان ایران از مناقشه ترکیه و روسیه

دویچه وله - مناقشه کنونی ترکیه و روسیه "فرصتی طلایی" برای اقتصاد ایران بوجود آورده است تا این کشور حضور بیشتری در بازار روسیه و ترکیه پیدا کند. بویژه افزایش صدور گاز ایران به ترکیه می​تواند یکی از این فرصت​ها باشد.

کارشناسان و فعالان تجاری ایران "اخراج ترکیه از بازار روسیه" را فرصتی مهم برای اقتصاد ایران ارزیابی کرده‌اند و از دولت می​خواهند تحرکات فوری درباره جایگزینی ایران به جای ترکیه در بازار روسیه را انجام دهد. برخی از کارشناسان انرژی جایگزینی گاز ایران به جای گاز روسیه در ترکیه را هم پیشنهاد می​کنند.

رضا کامی رئیس شورای مشترک بازرگانی ایران و ترکیه در گفت‌وگو با ایسنا (۸ آذر/ ۲۹ نوامبر) اعلام کرد تنش‌های اخیر بین روسیه و ترکیه در روابط اقتصادی و حجم مبادلات تجاری بین ایران و ترکیه حداقل در کوتاه مدت تاثیری نخواهد داشت. او اما پیش​بینی می​کند که حتی میزان روابط تجاری بین ایران و ترکیه در دو سال آینده به ۳۰ میلیارد دلار برسد. حجم تبادلات تجاری ایران و ترکیه در سال​های اخیر بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار نوسان داشته است.

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه تاکید می​کند: «با وجود افت و خیز‌هایی که در مسائل سیاسی بین ایران و ترکیه وجود داشته است، اقتصاد مسیر خود را ادامه داده و حتی مسائل مربوط به تحریم‌ها نتوانست اثر چندانی بر کاهش روابط اقتصادی ایران و ترکیه داشته باشد.»

فرصت طلایی ایران برای جذب گردشگران روس

روزنامه شرق می​نویسد "با قطع شدن سفر روس​ها به ترکیه، ایران می‌تواند از فرصت به‌وجودآمده بیشترین بهره ممکن را برای کشاندن گردشگران روس به ایران ببرد." فعالان حوزه گردشگری هم معتقدند که یک "فرصت طلایی برای کشاندن گردشگران روس به ایران" بوجود آمده است.

روزنامه "صباح" ترکیه با اشاره به ادعای پوتین مبنی بر اینکه توریست​های روس به ترکیه نروند، چرا که اردوغان ترکیه را به سوی اسلامی شدن پیش می​برد، می​نویسد: «آیا ایران تحت رهبری آیت​الله خامنه​ای می​تواند بگوید توریست​های روس به کشور ما بیایند، ودکاهایشان را بردارند و با بیکینی در سواحل دریای خزر تعطیلات خود را سپری کنند!»
رونامه​های ترکیه از ایران انتقاد می​کنند

رونامه​های ترکیه از ایران انتقاد می​کنند

فرصت ایران برای صادرات گاز به ترکیه

امید شکری کله​سر، کارشناس انرژی هم در گفت‌وگو با دویچه وله می​گوید ایران پس از روسیه دومین تامین کننده بزرگ گاز طبیعی ترکیه است و این کشور در حدود ۲۰ در صد گاز مصرفی خود را از ایران وارد می​کند. ترکیه ۶۰ در صد گاز مصرفی را از روسیه وارد می​کند. حدود۳۰ در صد از ذغال سنگ و سه در صد نفت مورد نیاز خویش را از این کشور وارد می​کند. به نظر این کارشناس در وضعیت کنونی برای اقتصاد ایران و بویژه در عرصه گاز این کشور فرصت حضور بیشتر در بازار انرژی ترکیه را دارد.

اما آیا ایران از فرصت حضور فعال​تر در بازار انرژی ترکیه استفاده خواهد کرد و گاز بیشتری به ترکیه صادر خواهد کرد؟

در پاسخ به این پرسش امید شکری کله​سر می​گوید: «ایران در شراطی فعلی حفظ روابط حسنه خویش با روسیه را به صادرات بیشتر گاز به ترکیه ترجیح می دهد.»

این کارشناس همچنین تاکید می​کند: « در جریان کنفرانس "رو نمایی از قراردادهای جدید نفتی در تهران" ( ۷آذر/ ۲۸ نوامبر) مهندس زنگنه، وزیر نفت گفت که ایران گاز اضافی برای صدور به ترکیه ندارد چرا که در فصول سرد سال مصرف داخلی گاز طبیعی به​شدت بالا می​رود و اولویت اول ایران تامین مصرف داخلی است.»

امید شکری همچنین تصریح کرد: «در کوتاه​مدت واردات "ال ان جی" از ایران و هم چنین آمریکا می​تواند جایگزینی برای گاز روسیه باشد در ضمن ترکیه در نطر دارد تا از اقلیم کرستان عراق نیز گاز طبیعی وارد کند و پروژه "تاناپ" (خط لوله گاز آذربایجان از طریق گرجستان به ترکیه) هم در سال ۲۰۱۸ به بهره بردای خواهد رسید.»

انتقاد شدید رسانه‌های ترکیه از ایران

رسانه​های ترکیه نیز درباره موضع​گیری ایران در قبال تنش روسیه و ترکیه تحلیل​های متعددی منتشر کردند. در بسیاری از این نوشته​ها از موضع ایران سخت انتقاد شده است.

خبرگزاری نیمه رسمی "آناتولی" نیز در تحلیل موضع ایران می​نویسد، جواد​ظریف در روز سقوط جنگنده روسی در گفتگوی تلفنی با همتای روس خود این موضوع را "به معنای ارسال پیام اشتباه به تروریست​ها" از جانب ترکیه دانسته است. آناتولی ضمن اشاره به سخنان روحانی در مورد اینکه هواپیما و موشک اسباب بازی نیستند، می​نویسد: «محافظه​کاران و رسانه​های محافظه کار طرفدار روسیه هستند. خبرگزاری نیمه رسمی فارس آورده است که روسیه باید از ترکیه انتقام بگیرد و اصلاح طلبان تقریبا موضعی بی​طرفانه داشته​اند.»

روزنامه "ینی شفق" نیز ایران را به اقدامات تحریک​آمیز متهم می​کند و می‌نویسد: «مسئله اساسی این است که روسیه و ایران به همراه هم سوریه را اشغال کرده و رژیم اسد را حفظ می​کنند. اما در زمان مناسب هم ایران و هم روسیه بشار اسد را قربانی خواهند کرد. مسئله اصلی اشغال سوریه است.» این روزنامه یکی از اهداف ایران را "ملی​گرایی پارس" عنوان می​کند و تاکید می​کند "ایران از سواحل آفریقا تا خلیج فارس و سواحل مدیترانه در منطقه مداخله می​کند. تمامی کشورهای حوزه خلیج را تهدید می​کند.»

"مردم ترکیه از موضع ایران تعجب کردند"

محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول به دویچه وله می​گوید برخورد ایران با قضیه سقوط جنگنده روسی در سوریه به ضرر ایران است و باعث تغییر دیدگاه مردم ترکیه و مقامات این کشور نسبت به ایران شده است. وی در این باره افزود: «بسیاری از مردم ترکیه تا پیش از این دوستدار فرهنگ، هنر و تاریخ ایران بودند و سخنان مقامات ایران علیه آمریکا نیز در بین مردم عادی ترکیه برای آنان محبوبیت به دنبال داشت. قشر مذهبی جامعه هم با شنیدن شعارهای وحدت​گرایانه که از سوی مقامات ایرانی سر داده می‌شد، به نوعی شیفته ایران بودند. اما در قضیه سقوط جنگنده روسی بسیاری از مردم ترکیه بهت​زده به رفتار ایران نگاه می‌کنند. شاید مقامات ایران بتوانند به صورت مقطعی با این واکنش​های خود ترکیه را در موضع انفعال قراردهند اما در درازمدت ایران بازنده این سیاست خواهد بود، چراکه اعتماد یک ملت را نسبت به خود از بین می‌برد.»

به گفته محمد صالح خاتم تنش در روابط ترکیه و روسیه می‌توانست فرصت مناسبی برای عرضه صادرات گاز ایران باشد. اما نه روسیه صدور گاز خود به ترکیه را قطع خواهد کرد و نه ایران در شرایط موجود توان افزایش یکباره تولید گاز را دارد.

کارشناسان امور ایران و ترکیه تردیدی ندارند که رهبران ایران در تنش بین ترکیه و روسیه جانب​ روسیه را گرفته​اند و تداوم این "سیاست جانبدارانه ایران به نفع پوتین" مانع استفاده از فرصت مهم اقتصاد ایران برای حضور بیشتر در بازار ترکیه خواهد بود.