فرهنگ هواداران فوتبال در ایران، علی اکبر جعفری
ممکن است برخی ادعا کنند که فقط درصد اندکی از هواداران فوتبال در ایران مشکل فرهنگی دارند و نباید رفتار این تعداد را بر سایر هواداران تعمیم داد. در جواب این عده هم باید گفت که البته اگر این ادعا حدود بیست سال پیش بیان می شد شاید قابل قبول بود اما از نیمه دوم دهه هفتاد و پس از صعود تیم ملی فوتبال به جام جهانی فرانسه، ورزش فوتبال بطور چشمگیری با استقبال مردم روبرو شده و تفکرات حرفه ای و پول حاکم بر فوتبال ایران شد.
شاید بیان حقایق درباره رفتار هواداران فوتبال در ایران که مدعی تاریخ و تمدن دوهزار و پانصد ساله هستند و گاهی هم از تاثیر فرهنگ ناب اسلامی روی جامعه حرف می زنند نوعی خودزنی باشد زیرا کمتر کارشناس امور فرهنگی و ورزشی و همچنین رسانه های گروهی مایل به بیان معضلات رفتاری هوادران فوتبال در ورزشگاهها و فضای مجازی هستند.
در واقع ما مشکلات رفتاری هواداران فوتبال در میادین ورزشی را می بینیم ولی ترجیح می دهیم که سکوت کنیم و گاهی هم مبالغه می کنیم که هواداران فوتبال در ایران بهترین هستند و تماشاگران ایرانی را در جهان نمونه خطاب می کنیم. اما آیا این حقیقت دارد یا ادعایی بیش نیست؟!. نگارنده این یادداشت خود از 43 سال پیش همواره برای تماشای فوتبال به ورزشگاههای ایران و کشورهای اروپایی و آمریکای جنوبی رفته و از نزدیک با هواداران فوتبال ارتباط داشته و دارد. اما در خصوص رفتار و تعلیم و تربیت هواداران فوتبال در ایران مخصوصا در تهران باید اذعان داشت که رفتار هواداران فوتبال که در ورزشگاههای ایران حاضر می شوند و حتی آنانی که در فضای مجازی فعال هستند احساسی و نابخردانه و زشت بوده و با ادعایی که داریم منافات دارد.
ممکن است برخی ادعا کنند که فقط درصد اندکی از هواداران فوتبال در ایران مشکل فرهنگی دارند و نباید رفتار این تعداد را بر سایر هواداران تعمیم داد. در جواب این عده هم باید گفت که البته اگر این ادعا حدود بیست سال پیش بیان می شد شاید قابل قبول بود اما از نیمه دوم دهه هفتاد و پس از صعود تیم ملی فوتبال به جام جهانی فرانسه، ورزش فوتبال بطور چشمگیری با استقبال مردم روبرو شده و تفکرات حرفه ای و پول حاکم بر فوتبال ایران شد. اکثر مسابقات فوتبال بصورت زنده از تلویزیون پخش شده و سایت ها و روزنامه های ورزشی بطور عجیبی رشد داشته اند. در واقع در عرض ده سال تعداد روزنامه های ورزشی تهران سه برابر کشور ایتالیا و آلمان و یا حتی اسپانیا بوده است. تلویزیون دولتی ایران هر هفته نزدیک به ده بازی از فوتبال باشگاههای خارجی و داخلی را بصورت زنده پخش می کند و برنامه سازان ورزشی در تلویزیون همانند روزنامه های ورزشی با انواع و اقسام جایزه و انعکاس جنجال های فوتبالی و رقابت های ناسالم رسانه ای، محیطی بوجود آوردند که کمترین ثمره آن فحاشی در استادیوم ها و فضای مجازی و گروکشی در مکانهای غیر ورزشی است. البته با اطمینان می توان گفت که عوامل و ناهنجاریهای اجتماعی و فرهنگی جامعه هم روی عملکرد هواداران تاثیر دارد اما حقیقتا عوامل رسانه ای و ورزشی و مدیریتی بیشترین تاثیر را در ناهنجاری های هواداران و تماشاگران فوتبال دارد.
لذا در حالیکه در تمام دنیا هواداران فوتبال مخصوصا آنانی که در استادیوم های ورزشی حاضر می شوند خود سرمایه محسوب می شوند و می توانند باعث پیشرفت و تقویت فوتبال ملی و باشگاهی شوند اما در ایران هواداران تحت تاثیر لیدرها ، مربیان و پیشکسوتان، رسانه های ورزشی قرار می گیرند و بجای تشویق و حمایت از تیم خود ، اصول و ارزش های ورزشی را زیر سوال برده و به همه دست اندرکاران ورزشی اعم از تیم حریف و داور و فدراسیون فحاشی می کنند.
برای بررسی رفتار هواداران ابتدا مقایسه ای بین رفتار هواداران از اوایل دهه پنجاه که فوتبال ایران با نام جام تخت جمشید شکل گرفت تا همین حالا که لیگ حرفه ای داریم داشته باشیم و در نهایت ببینیم مشکلات بوجود آمده از کجا و چگونه گسترش پیدا کرده است و راه حل معضل رفتار هواداران در فوتبال ایران چیست.
-/ رفتار هوادران فوتبال در قبل از انقلاب: در سال 1352 در حالیکه فقط یازده سال سن داشتم برای اولین بار بازی تیم ملوان و تاج تهران (استقلال) را در بندر انزلی دیدم. هواداران ملوان تیم خود را تشویق می کردند و برخی از مردم هم تاج را تشویق می کردند و ما که در بین این هوادران بودیم نه خطری حس کردیم و نه فحاشی به بازیکنان و هوادران دو تیم را شنیدیم. حتی برخی ار هواداران ملوان که اتفاقا در آن روز ما هم جزئی از آن بودیم از گلهای بازیکنان ملی پوش تاج هیجان زده شده و خوشحال بودند که بازی پر گل و جذابی را تماشا کردیم. این بازی نهایتا با نتیجه 5 بر 1 به نفع تاج تهران تمام شد و ما تماشاگران محیط خوبی را مشاهده کردیم. یا در سال 1357 پس از جام جهانی آرژانتین در استادیم امجدیه (شیرودی) تهران فینال جام حذفی بین تاج تهران و هما تهران را دیدم این بازی هم با همه اهمیت و جذابیتی که داشت اما جدالی منصفانه و بدور از فحاشی بود. البته در دوران قبل از انقلاب هم گاهی شعار های مانند شیر سماور و چیزی در این حدود وجود داشته اما حدود آن قابل پیش بینی بود و محیط هم ناچارا تا این سطح از شعار را پذیرفته بود. در حقیقت هنور فحاشی های زننده نصیب خانواده داوران، مدیران، و مربیان و بازیکنان تیم حریف نشده بود.
-/ رفتار هوادران فوتبال در بیست سال اول انقلاب (1377- 1357) تا صعود ایران به جام جهانی فرانسه : در این سال ها فوتبال ایران حتی نیمه حرفه ای هم نبوده و پول کمی در فوتبال رد و بدل می شد. محیط ورزشی کاملا مطلوب بود و هواداران هم بدور از فحاشی فقط تیم خود را تشویق می کردند و امنیت کامل هم برقرار بود. نمونه آن بازی تیم استقلال و پیروزی(پرسپولیس) در سال 1362 بود که بیش از صد و سی هزار تماشاگر به ورزشگاه آمدند و حتی در کنار خط طولی زمین و پشت دروازه نشستند و بازی را با امنیت تمام و بدون فحاشی تماشا کردند. نتیجه بازی یک بر صفر به نفع استقلال به پایان رسید اما شعور هواداران دو تیم آن هم در کنار زمین که می توانست حادثه آفرین باشد از نکاتی است که در تاریخ ورزش ایران ماندگار خواهد ماند. از حوادث دیگری که در این دوره اتفاق افتاده و می توانست جنجال آفرین باشد استعفای 14 بازیکن نامدار تیم ملی در دوران آقای پرویز دهداری فقید بود. این استعفا اگر اکنون صورت می گرفت اولین قربانی ان سرمربی تیم ملی و سپس فدراسیون فوتبال بود. اما آن زمان جامعه ورزشی و هواداران استعفای بازیکنان ملی پوش را پذیرفتند و سرمربی تیم ملی نیز لیست جدیدی از بازیکنان جوان را برای تیم ملی ارائه کرد و تیم متحول شد. در آن شرایط نه تماشاگران تیم ملی ایران را تحریم کردند و نه فحاشی کردند. به بیانی دیگر مثل امروز نبود که هوادار شعار بدهد و بگوید " کی روش یادت باشه – ایوانکویچ سرورته". در آن سالها اولویت اول هواداران فوتبال، تیم ملی ایران بود بعد تیم باشگاهی .
در دهه شصت دوبار حوادث نامطلوب بدلیل هجوم تماشاگران به ورزشگاه امجدیه (شیرودی) روی داد که مقصر هر دو عامل فدراسیون فوتبال یود که برنامه ریزی کرده تا بازی جذاب پاس – پرسپولیس و پاس- استقلال را در ورزشگاه سی هزار نفری شیرودی برگزار کند. هجوم تماشاگران به ورزشگاه و عدم ظرفیت کافی برای تماشاگران باعث شد تا هواداران خشمگین شوند و خساراتی نیز به ورزشگاه وارد آورند. در این دو بازی حقیقتا هواداران کمترین تقصیر را داشتند.
اتفاق جنجالی دیگری که در بیست سال اول انقلاب روی داد مسابقه پرسپولیس – استقلال بود که در سال 1373 برگزار شد. نیمه دوم این بازی نبرد برای تصاحب توپ نبود و اکثرا دنبال شکار ساق پای حریف بودند نهایتا در اواخر بازی و در حالیکه بازی با نتیجه 2-2 پیش میرفت آقای محرمی دفاع چپ پرسپولیس زمین فوتبال را با رینگ بوکس اشتباه گرفت و مشتش به صورت آقای قلعه نوعی کوبید. در این شرایط وقتی کتک کاری بازیکنان تمامی نداشت، هواداران پرسپولیس از قسمت شمالی ورزشگاه وارد زمبن شدند و حسابی نیروی انتظامی و استقلالی ها را شرمنده کردند. نگارنده سطور از قسمت پائین جایگاه این برخورد ها را دیده و گزارش نموده است و اعتقاد دارد که مقصر اصلی این جنجال بازیکنان بودند که هواداران را تهییج کردند و به داخل زمین فوتبال کشاندند. رای صادره از سوی فدراسیون هم کاملا درست بود و بازیکنان محروم شدند.
-/ رفتار هوادران فوتبال پس از صعود ایران به جام جهانی 1998 فرانسه تا امروز:
همانطوریکه دیدیم رفتار هواداران فوتبال در ایران از اوایل سال 1350 تا اواخر دهه هفتاد که فوتبال ایران به جام جهانی فرانسه صعود کرد تا حدودی قابل قبول بوده و مشاهده چنین رفتاری از تماشاگران و هواداران فوتبال در تمام کشورها طبیعی بوده است. البته بعضی از کشورها مثل یونان و ترکیه برخورد هواداران خشن تر هم می باشد اما در فوتبال ایران بازیکن وهوادار در بازیهای حساس کاملا کنترل می شوند تا حادثه ای بوجود نیاید. حتی حاضریم بازیها بطور متوالی مساوی شود تا احیانا هوادار تحریک نشود. در چنین شرایطی نمی توان رفتار هوادار ایرانی را بصورت دقیق و کارشناسانه مورد بررسی قرار داد. اما حوادثی که طی سالهای گذشته در ورزشگاههای ایران و در فضای مجازی رخ داده تا حدودی می توان به رفتار هواداران فوتبال در ایران پی برد.
1)بازی ایران و ایرلند انتخابی جام جهانی 2002: تیم ایران بازی رفت را 0-2 باخت و در بازی برگشت تیم ایران نیاز داشت تا نتیجه بهتری بگیرد اما از دقیقه 65 این بازی هواداران ایرانی به عملکرد آقایان بلازوویچ و ایوانکویچ مربیان تیم ملی اعتراض کردند و هر چه در دست داشتند به داخل زمین ریختند.
این بازی از شبکه های مختلف در سراسر دنیا بطور زنده پخش می شد و متاسفانه حرکت غیر ورزشی هواداران فوتبال ایران را همگان دیدند و قضاوت کردند. حقیقت ماجرا این بود که آقای صفایی فراهانی رئیس فدراسیون فوتبال آدم سیاسی بود و برای ایمن بودن از عواقب انتخاب نادرست مربی تیم ملی، چند نفر از افراد با نفوذ در رسانه و کارشناسان فنی و با سابقه فوتبال را برای انتخاب مربی تیم ملی مورد مشورت قرار داد و انها هم آقای بلازوویچ را برای هدایت تیم ملی تایید کردند. اما پس از شروع بازی های انتخابی جام جهانی و عملکرد ضعیف کادر فنی ، رئیس فدراسیون پشت کارشناسان پناه گرفت و عملکرد خود را توجیه کرد که برای انتخاب سرمربی با کارشناسان خبره مشورت کرده است. آقای فردوسی پور هم که مورد مشورت قرار گرفته بود ناچارا تا آخر دست و پا می زد تا به هر طریقی عملکرد بلازوویچ را توجیه کند. لذا در چنین شرایطی که دولت از آقای صفایی فراهانی رئیس فدراسیون فوتبال حمایت می کرد و تلویزیون هم با برنامه های آقای فردوسی پور و دعوت از کارشناسان موافق بلازوویچ انحصاری شده یود، صدای مردم و کارشناسان معترض به گوش نمی رسید. لذا در این بازی مردم همچون سایر بازیها از دقایق اول معترض بودند اما خود را کنترل کردند. نهایتا هواداران 30 دقیقه پایانی بازی را تحمل نکردند و با پرتاب اشیا قابل دسترس به داخل زمین اعتراض خود را نشان دادند.
2)رفتار هواداران سرخابی پایتخت: هواداران قرمز و آبی بیشترین رفتار ناهنجار را در ورزشگاهها دارند. بعضی از شعار ها حتی در پخش زنده بازی ها از تلویزیون شنیده می شود. البته شاید در همه شرایط همه هواداران یکصدا نباشند و الفاظ رکیک را تکرار نکنند ولی آنچه دیده و شنیده می شود صدای یکنواخت و رسای هواداران است که محیط را تصرف می کند. کانون هواداران دو تیم که غالبا نماینده باشگاه در بین هواداران است هبچ تاثیری در جهت دهی هواداران ندارند ، چون منتخب واقعی هواداران نیستند. لیدرها هم دنبال منافع خود هستند و چون هوادار می داند که لیدر دنبال منافع خود است و احتمالا از طرف مربی یا سایر افراد شارژ مالی شده است ، هیچ توجه ای به شعار های منتخب لیدرها ندارد. ورزشگاهها از هواداران واقعی تیم ها سرخابی خالی شده و بندرت هوادار مودب و واقعی پیدا می شود.
بعلاوه امروز دیگر شعارهای هواداران فقط نصیب خود داور یا بازیکن و مربی نمی شود بلکه خانواده آنها هم از گزند فحاشی هوادار در امان نیست. یک روز استقلالی ها برای مربی تیم ملی ایران خط و نشان می کشند که مهدی رحمتی باید باشد و روزی دیگر هوادار پرسپولیس در ورزشگاه بنر می آورد و التیماتوم می دهد که "حرف حرف سلطان است" و "حرف حرف جادوگر است" یا به مربی تیم ملی ایران تذکر می دهند که " ما تا آخرین نفس از ایوانکوویچ حمایت می کنیم و یا این آخرین اخطار است". واقعا فوتبال ایران با این هواداران می خواهد به کجا برود؟!.
رفتار هواداران فوتبال و احتمال خسارت و تخریب ورزشگاه و اتوبوس بستگی به نتیجه تیم دارد. اگر سوت داور عادلانه باشد و تیم نتیجه نگیرد و مربی تیم هم در کنار زمین با داور مجادله و اعتراض کند ، آن وقت هوادران فحاشی علیه داور را شروع می کنند. و اگر داور اشتباها یک سوت علیه تیم پرطرفدار بزند که در آن صورت فحاشی بسیار زننده و غیر قابل تفسیر خواهد بود. در این شرایط ممکن است مسئول پخش تلویزیونی صدای ورزشگاه را قطع کند ولی تغییری در اصل ماجرا بوجود نمی آید. در چنین شرایطی ابتدا هواداران به تخریب ورزشگاه می پردازند و سپس در مسیر برگشت نیز به اتوبوس های شرکت واحد خسارت وارد می کنند.
3)رفتار هواداران در سایر استانها: رفتار هواداران در استان های آذربایجان ، خوزستان ، گیلان ، فارس و اصفهان و دیگر استان ها هم گرچه بشدت تهران نیست اما آنها هم به هرقیمتی برد می خواهند و اگر نیاز باشد به داخل زمین هجوم میبرند رکیک ترین الفاظ را نثار مسئولین ورزشی ، داوران و تیم حریف می کنند. به گواهی رسانه ها هواداران آذری در تبریز داور را در پمپ بنزین پیاده می کنند ومورد ضرب و شتم قرار می دهند. پس از این حادثه، داوران مطرح کشور مایل نیستند برای قضاوت به تبریز بروند چون نمی توانند بر اساس خواست میزبان قضاوت کنند. حتی در سال گذشته خود مسئولین تبریزی در پایان مسابقه نفت تهران و تراکتورسازی اطلاعات غلط به هواداران می دهند و بازیکنان جشن قهرمانی می گیرند.... تا شاید برای 10 دقیقه جلوی جنجال احتمالی گرفته شود. تبریز ، اهواز، اصفهان و شیراز و انزلی و مشهد فرقی ندارد . تیم لیگ برتر باشی با لیگ آزادگان و یا پائین تر فرقی ندارد. متاسفانه امروز هواداران فوتبال در ایران از هر راهی می خواهد به اهدافشان برسند و تیمشان قهرمان شود و این فاجعه اخلاقی است.
4)حکایت هواداران 75 میلیونی سرخابی ها: هواداران و مسئولین پرسپولیس مدعی هستند که 40 میلیون هوادار دارند و استقلالی ها هم اعتقاد دارند که 35 میلیون هوادار دارند. با این حساب در ایران 75 میلیونی همه یا هوادار پرسپولیس هستند و یا استقلال!!. نتیجه گیری اینکه اولا همه مردم ایران ورزش دوست هستند و همه ورزش دوستان فوتبال را دوست دارند و همه فوتبال دوستان هم هوادار پرسپولیس یا استقلال هستند. دوم اینکه آذری ها ، گیلانی ها، مشهدی ها ، اصفهانی ها ، و خوزستانی ها و... به تیم شهرشان علاقه ندارند و همه شیفته سرخابی ها هستند!!.
واقعا جای شگفتی دارد که هیچ رسانه ای روشنگری نمی کند وهیچ مسئولی هم در مقابل ادعای غیر واقعی آنها موضع نمی گیرد و شاید دهها نظرسنجی در سالهای اخیر صورت گرفت و همه دست اندرکاران می دانند که هیچ یک از تیم های محبوب پایتخت بیش از 4 یا حداکثر 5 میلیون هوادار ندارند اما هیچ کس واقعیت ها را بیان نمی کند تا جلوی ترویج یزرگ نمایی یا دروغ برای کسب سهم بیشتر گرفته شود. در کشور ایتالیا که مردمش خیلی فوتبالی تر از ایران هستند و اکثر مردم اعم از پیر و جوان به فوتبال علاقه دارند تعداد هواداران یوونتوس 7 میلیون نفر، اینتر میلان 4.2 و آ.ث. میلان 4.1 میلیون هوادار دارند. مگر می شود مسئول و هواداران یک تیم بدون آگاهی و درک واژه هوادار بیاید نیمی از ملت را حامی خود قلمداد کنند!، آنهم در کشوری که بیش از نیمی از مردم علاقه ای به فوتبال ندارند!.
5)رفتار هواداران در فضای مجازی: کاش می شد از توصیف رفتار هواداران فوتبال در فضای مجازی چیزی نگفت. چون واقعا تاسف بار است به عبارتی قلم قاصر است از بیان عبارات و یا خواندن الفاظ بکار رفته در کامنت های هواداران فوتبال در فضای مجازی..
امروز اکثر هواداران از موبایل هوشمند استفاده می کنند و احتمالا با شبکه تلگرام یا فیس بوک و غیره...در ارتباط هستند و اخبار را لحظه به لحظه دنبال می کنند و برای بسیاری از اخبار واصله کامنت می گذارند. کامنت های هواداران فوتبال برای افراد بالای هجده سال است !!؟ . در این فضای آزاد و مجازی ، هواداران رکیک ترین الفاظ را به بازیکنی حواله می دهند که تا دو ماه پیش او را مورد تشویق قرار می دادند. هواداران فوتبال که با بازیکن تیم مورد علاقه خود چنین می کنند چه انتظاری داریم که رفتار بهتری با داوران و تیم های رقیب داشته باشند.
رفتار هواداران فوتبال در ایران با بازیکنان و داوران خارجی شرایط بدتری دارد. در دوسال پیش "لیونل مسی" را مورد حمله کلامی قرار دادند و یا حمله به داوران فوتبال که به ضرر تیم ایران سوت زده بودند. هیچ یک از این کامنت ها که نثار بازیکنان و داوران می شود قابل توجیه نیست حتی اگر اشتباهی از سوی داور انجام شده باشد. مضافا گاهی کامنت برای افرادی ارسال می شود که هیچ ارتباطی با ایران و کلا فوتبال ما ندارد.
مثلا در فینال جام ملتهای اروپا بین فرانسه و پرتغال که چندی پیش برگزار شد، کریستین رونالدو توسط "پایه" آسیب می بیند و تعویض می شود و پس از آن نزدیک به 400 هزار کامنت به زبان فارسی برای بازیکن فرانسوی ارسال می شود و همه گونه فحش و ناسزا نصیب او و خانواده اش می شود. جالب تر اینکه ایرانی ها بیش از پرتغالی ها به "پایه" بازیکن فرانسوی دشنام دادند. این اتفاق با تیتر بزرگ در صفحه اول روزنامه ها و سایت های ورزشی در اروپا منتشر شده و باعث شگفتی بود.
6)پرتاب اشیای محترقه به داخل زمین : یکی دیگر از حرکات هواداران فوتبال در ایران که طی سال های گذشته بسیار مورد بحث بوده و حتی کنفدراسیون فوتبال آسیا هم تذاکرات لازم را مسئولین فوتبال داده ، موضوع پرتاب اشیاه محترقه به داخل زمین فوتبال است. طی سال های گذشته افراد زیادی از جمله تماشاگران فوتبال ، نیروهای امنیتی ، عکاسان و خبرنگاران صدمه دیده و بعضا کور شده اند. با آنکه در هنگام ورود هواداران به ورزشگاه کنترل شدیدی برقرار است اما پرتاپ اشیاء محترقه و انفجاری کماکان ادامه دارد. بعلاوه باید خیلی خوشحال بود که در ایران ورزشگاه مخصوص فوتبال مثل ورزشگاه سن سیرو ، نیو کمپ و دیگر ورزشگاههای مخصوص فوتبال در اروپا و امریکا و حتی کره و ژاپن و قطر وجود ندارد و همه بازی ها در ورزشگاههای مخصوص دومیدانی و فوتبال برگزار میشود. در چنین ورزشگاههای تماشاگران با فاصله حداقل ده متر تا داخل چمن سبز فوتبال بازی را نگاه می کنند و خوشبختانه نمی توانند به بازیکنان و داوران حمله کنند و با وارد مستطیل سبز شوند.
موارد فوق از جمله مسائل و معضلات مربوط به هواداران فوتبال در ایران است. مسئولین فوتبال ایران سالهاست که مدعی هستند فرهنگ سازی می کنند و یا با اجرای سیاست تنبیه و توبیخ می خواهند مشکل هواداران فوتبال در کشور را حل کنند. یکبار تیم متخلف محکوم به بازی بدون تماشاگر میشود، یکبار ممکن است جریمه مالی شود و گاهی هم بازی را در زمین بیطرف برگزار کند. هیچ کدام از این سیاست ها ، اعمال محدودیت ها و جرایم تاکنون نتیجه مثبت به همراه نداشته و همچنان این مشکلات وجود دارد. هواداران فوتبال مخصوصا آنهایی که در ورزشگاههای ایران حاضر میشوند و یا در فضای مجازی فعال هستند غالبا جوان بوده و بیشتر برای خالی کردن خود به ورزشگاه می روند. اگر نتیجه وفق مراد باشد در ورزشگاه تیم رقیب را تحقیر می کنند و در مسیر برگشت در اتوبوس " عموسبزی فروش ...و یا کاری که ملا می کنه.... را می خوانند و در صورت عدم نتیجه مطلوب هم فحاشی و تخریب و خسارت در انتظار است. در هر صورت چه برد و چه باخت، فرهنگ هوادار در ایران همین است که گفته شد.
چه باید کرد؟!
باید اذهان داشت که کار فرهنگی روی هواداران در کوتاه مدت جواب نمی دهد همانطوری که تاکنون جریمه و بازی بدون تماشاگر نیز موثر واقع نشده است. برای کنترل هواداران حضور نیروهای امنیتی هم تاکنون جواب مثیت نداده و بیشتر باعث درگیری و دستگیری می شود و این هم چاره کار نیست. بنظر می رسد چند کار هماهنگ و همزمان باید اجرا شود و تا این ناهنجاری ها در کوتاه مدت کاهش یابد.:
-/ فروش بلیط مسابقه بصورت اینترنتی و همچنین در یک بانک مشخص: با توجه به گسترش استفاده از اینترنت در ایران لازم است برنامه ای جامع تدوین شود که از این پس کلیه بلیط های مسابقه فوتبال بصورت اینترنتی و در بانکها به فروش برسد تا تماشاگران بدون استرس وارد ورزشگاه شوند.
-/ ورود به ورزشگاه یک ساعت قبل از شروع مسابقه: ترتیباتی اتخاذ شود تا هواداران فوتبال یک ساعت قبل از شروع مسابقه وارد ورزشگاه شوند و تقزیبا با نشاط به تماشای فوتبال بنشینند. در حال حاضر تماشاگران فوتبال از اول صبح به مدت 8 تا 10 ساعت در سرما و گرما منتظر دیدن بازی میشوند، خب، طبیعی است در این شرایط خستگی و صحبت با افرادی مثل خودش که زمینه پرخاشگری دارد باعث تحریک شده و مشکلات زیادی بوجود می آورند.
-/ رک و صریح بگویم که در حال حاضر امکان ورود خانم ها و دختران جوان در ورزشگاههای بزرگ مثل ورزشگاه آزادی ، یادگار امام تبریز، مشهد ، اصفهان و اهواز وجود ندارد. اما در سایر ورزشگاهها که بازیهایشان با استقبال زیادی روبرو نمی شود و تماشاگر کمی به ورزشگاه می آیند ، بهتر است اجازه داده شود تا خانواده ها برای تماشای فوتبال به ورزشگاه بیایند. شاید در این صورت فضا کمی تلطیف شده و با تکرار آن و همچنین با افزودن سایر شهر ها به آن ، بتوان کم کم زمینه ورود خانم ها به ورزشگاه را محیا ساخت. ورود زنان و مردان برای تماشای بازی های لیگ 1 آزادگان و دسته های پائین تر و سایر رشته های ورزشی مطلوب بوده و در بلند مدت باعث سازگاری و تحمل حضور جنس مخالف در ورزشگاه های بزرگ می شود.
-/ با توجه به جو بسیار زننده و گاهی تضعیف کننده استادیوم آزادی ، توصیه میشود تعدادی از بازی های تیم ملی فوتبال در شهرستان ها برگزار شود تا هواداران فقط بازیکن آبی و قرمز را تشویق نکنند. مضافا هشداری باشد به هوادار تهرانی که اگر جو مسموم و ناپاک در ورزشگاه ایجاد کنند ، بازی های ملی در شهرهای دیگر برگزار میشود.
-/ بنابر گزارش روزنامه ایران ورزشی در بهار سال 1380، بعد از اینکه جو ورزشگاهها تهران مسموم شد و فحاشی در ورزشگاهها و حتی زمین تمرین گسترش پیدا کرد، یک سازمان امنیتی غیر فوتبالی با نفوذ در بین لیدرها و هواداران یک تیم تهرانی حقایقی را فاش ساخت که باعث حیرت همگان شد. این گزارش نشان می داد که لیدرها و هواداران چگونه آلت دست عوامل آشکار و پنهان مدیریت، مربی و بازیکن و سایر دست اندرکاران باشگاه قرار می گیرند و به سایرین هتاکی و بی حرمتی می کنند. بنظر می رسد برای کنترل هواداران و لیدرها امروز هم نیاز باشد تا تحت کنترل قرار بگیرند. البته این کنترل نباید توسط نیروهای امنیتی سیاسی انجام شود چون خود باعث افزایش تنش می گردد.
-/ رسانه های گروهی: رسانه های گروهی اعم از تلویزیون و روزنامه ها و حتی سایت های ورزشی همانطوریکه می توانند باعث ایجاد تنش و ناهنجاری در بین هواداران شوند، به همان صورت می توانند با حذف برنامه های جنجالی و اختلاف افکنانه باعث کاهش تنش و درگیری در بین هواداران فوتبال شوند. بطور نمونه برنامه نود آقای فردوسی پور بیشتر یک برنامه جنجالی و تفرقه افکنانه است. این برنامه حداقل در طول ده سال گذشته باعث افزایش تنش ها شده است. چنین برنامه ای باید اصلاح یا حذف شود. روزنامه های ورزشی و سایت خبری هم باید هواداران را بسوی خشونت طلبی سوق ندهند. هیچکس مخالف روشنگری نیست اما جنجال رسانه ای و ایجاد تنش با آزادی و آگاهی و اطلاع رسانی فرق دارد.
شاید با اجرای توصیه های مشروحه فوق بتوانیم نبمی از معضلات رفتاری هواداران فوتبال در ایران را تا حدودی کاهش دهیم اما برای حل این معضلات نیاز به فرهنگ سازی و همچنین فقرزدایی دارد که در بلند مدت جواب می دهد.
علی اکبر جعفری
میلان / ایتالیا
