تیم پزشکی و 'ابهام یک ایست قلبی'

فرنوش امیرشاهی - بی بی سی

همانقدر که مرگ اکبر هاشمی رفسنجانی ناگهانی بود، نحوه درگذشت او نیز غافلگیر کننده بود. محمد آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت، درباره نحوه درگذشت این روحانی پرنفوذ ۸۲ ساله، به خبرگزاری‌ها گفته است که او غروب روز یکشنبه به صورت ناگهانی دچار "ایست قلبی" شد و "در بخش اورژانس بیمارستان شهدای تجریش تیم کامل پزشکی بر بالین ایشان حاضر شدند."

به گفته آقاجانی، عملیات احیا حدود یک ساعت و نیم ادامه داشته اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه بوده است.

آقای هاشمی به لحاظ شخصیتی فردی آرام و خونسرد و از نظر جسمانی شخصی فعال و پرتحرک بود.

گفته شده است که او به عادتی دائمی، برای شنا و ورزش به استخری در خیابان کوشک تهران رفته بود و در همین مکان و در حالی که تنها بوده است، حمله قلبی می‌‌کند. با اینکه فاصله این استخر تا بیمارستان شهدای تجریش خیلی طولانی نیست، اما تا محافظان لباس بر وی بپوشانند و به بیمارستان منتقل کنند، زمان از دست رفته است.

نکته‌ای که حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت نیز شامگاه یکشنبه، ۱۹ دی ماه به آن اشاره کرد و به خبرنگاران گفت که "تیم پزشکی" همراه آقای هاشمی نبوده است و همین موضوع "نشان‌دهنده کوتاهی‌هایی در رسیدگی به وضعیتش بوده است."

هر چند وزیر بهداشت صبح دوشنبه، صحبت‌هایش را پس گرفت و گفت که "در این پرونده جای هیچ‌گونه شبهه‌ای نیست. رییس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام علاقه‌ای به داشتن تیم پزشکی نداشت. اصولاً پرونده‌ای در کار نیست و دلایل فوت کاملاً واضح است."
تیم پزشکی

وجود "تیم پزشکی" برای مقام‌های ایران، که وزیر بهداشت به آن اشاره کرده است، پیش از همه برای آیت‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی و به ابتکار پسرش احمد خمینی ایجاد شده بود.

اکبر هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطراتش به این موضوع پرداخته و راجع به ماجرای حمله قلبی آیت‌الله خمینی در سال ۶۵ نوشته است:"احمد آقا و دکتر حسن عارفی و دکتر مسعود پورمقدس، گزارش جریان حمله قلبی امام را در حالی که در دستشویی بوده‌اند، دادند. امام با فشار دادن زنگ، دکترها را خبر کرده‌اند. تعبیه زنگ در مراکز خلوت از ابتکارات جالب احمد آقاست. ایشان را در بیهوشی کامل یافته‌اند. با ماساژ دکتر پورمقدس تنفس امام برگشته و سپس به بیمارستان بیت منتقل شده‌اند."

او در ادامه می‌نویسد: "از کارهای خوب احمد آقا، تاسیس یک بیمارستان کوچک قلب با وسایل مدرن در کنار منزل امام است...این کار کمک کرده که کسالت امام کاملا مخفی بماند."

این پزشکان و تجهیزات کامل پزشکی، چندین بار جان آیت‌الله خمینی را نجات دادند.

به جز مورد ذکر شده، محمد حسین خوشنویس، از اعضای تیم پرستاری بنیانگذار جمهوری اسلامی روایت دیگری از اهمیت و حضور دائمی این تیم پزشکی با هدف حفظ جان شخصیت‌های کلیدی ایران دارد.

او در مصاحبه‌ای گفته است: "در یکی از شیفت‌ها حدود ساعت ۲ صبح، پرستاران پشت دستگاه مانیتور بودند که یک اختلال ریتم خطرناک قلبی در آیت‌الله خمینی مشاهده کردند. بلافاصله با اطلاع به سایر اعضای تیم پزشکی، با لوازم احیا بالای سر ایشان حاضر شدند. جالب اینکه پس از وارد شدن گروه درمانی بالای سر امام که با سرعت صورت گرفته بود، همسر امام فرصت خروج از تختخواب را نیافتند و با حضور تیم در زیر پتو پنهان شدند. نکته جالب اخلاقی اینجا بود که حضرت امام به محض ورود ما پرسیدند چه شرایط خاصی ایجاد شده که شما سراسیمه اینجا آمده اید و آیا امکانش نیست که عیال از زیر پتو خارج شود و چادر به سر کند و در گوشه بایستند که در این چند ثانیه امام از حال رفتند.»

به گفته حسن عارفی، سرپرست تیم پزشکی آیت‌الله خمینی بعد از این ایست‌های قلبی برای او باتری داخلی قلب کارگذاشته شد. اما این موضوع با این تحلیل که در مردم تاثیر خواهد گذاشت و از اقتدار رهبران نظام می‌کاهد، به صورت محرمانه باقی ماند.

در واقع مسئولان عالی رتبه جمهوری اسلامی به ندرت سابقه بیماری‌های خود را عمومی کرده‌اند و از آقای هاشمی رفسنجانی نیز اطلاعی از سابقه احتمالی بیماری خاصی در دست نیست.

هاشمی رفسنجانی در خاطراتش چندین بار راجع به کسالت همسرش نوشته و اینکه در تماس با دکتر ملک‌زاده، وزیر بهداشت وقت و یا دکتر قدس، از آنها خواسته است به بالین عفت مرعشی حاضر شوند.

اما در این خاطرات درمورد بیماری خاص و وضعیت جسمانی‌اش نپرداخته است.

محمد آقاجانی، معاون وزارت بهداشت بعد از درگذشت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: "ایشان زمینه بیماری قلبی داشتند و در این سن با وجود زمینه بیماری قلبی احتمال سکته قلبی و‌ به‌دنبال آن فوت، دور از ذهن نیست."

در مورد آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز همین وضعیت صادق است. با این حال در سال‌های اخیر اخبار تایید نشده‌ای درباره بیماری‌های گوناگون او وجود دارد، که حتی به فرض شایعه بودن آنها، وجود یک گروه دائمی پزشکی را نفی نمی‌کند.

شهریور دو سال قبل، او برای عمل جراحی پروستات بستری شد و به گفته علیرضا مرندی، رئیس تیم معالج او، "در یک جراحی نیم‌ساعته و با بی‌حسی موضعی" تحت مداوا قرار گرفت.

او گفته بود: "مدتی بود که این عارضه در رهبر انقلاب ایجاد شده بود و نظر پزشکان این بود که اکنون زمان مناسبی برای عمل است و رهبر معظم انقلاب نیز از نظر پزشکان معالج تبعیت کردند."

اما درباره اکبر هاشمی رفسنجانی چنین قطعیتی وجود ندارد. او شخصیتی پیچیده و چندلایه داشت که به پنهان‌کاری مشهور بود و پیش از این از کسالت‌های جدی فردی و یا امکان دسترسی به امکانات همیشگی پزشکی سخن نگفته است.

به علاوه هیچ‌گاه خبری از کسالت و مریضی هاشمی ۸۲ ساله منتشر نشد.

با وجود آن که وزیر بهداشت از غفلت تیم پزشکی در همراهی با اکبر هاشمی رفسنجانی سخن گفته است، اما به دلیل محرمانه تلقی شدن مسایل مربوط به وضعیت سلامت مقامات رده اول نظام جمهوری اسلامی، مشخص نیست که آیا چنین امکانی به واقع موجود است و آیا این بازیگر پرنفوذ فضای سیاست ایران، خود از در اختیار داشتن این امکان امتناع کرده است.

ابهام‌ها در این رابطه با مرگ ناگهانی اکبر هاشمی رفسنجانی، بی‌پاسخ باقی مانده است.

او تنها در جایی از خاطراتش نوشته است: "دیشب در خواب دچار کابوس شدم، ولی کوتاه بود. سنگینی حیوانی را روی بدنم احساس می‌کردم و نمی‌توانستم تکان بخورم. با ذکر خدا و استعاذه رفع شد. بی‌سابقه نیست. بارها نظیر این حالت برایم پیش آمده است."