سفره ایرانی‌ها کوچکتر شده

بی‌بی‌سی: آخرین گزارش بانک مرکزی ایران در باره بودجه خانوار در سال گذشته نشان می دهد که چطور در سال‌های اخیر به خصوص بعد از شروع برنامه حذف یارانه ها در سال ۱۳۸۹ و در پی آن افزایش تحریم و رکود اقتصادی، هزینه خانوارهای ایرانی افزایش پیدا کرده و مصرف مواد غذایی کم شده است.

این گزارش نشان می دهد که در سال ۱۳۸۳ یعنی یک سال پیش از به قدرت رسیدن محمود احمدی نژاد میزان مصرف سرانه مواد غذایی بسیار بیشتر از میزان آن در سال قبل بوده است.

به عنوان نمونه مصرف سرانه برنج هر خانوار یک سال پیش از به قدرت رسیدن آقای احمدی نژاد یعنی در سال ۱۳۸۳ در حد ۱۸۰ کیلوگرم بوده که این رقم در سال ۱۳۹۲ به ۱۱۹ کیلوگرم کاهش پیدا کرده است. شتاب کاهش مصرف از سال ۱۳۸۹ به بعد و شروع برنامه حذف یارانه ها و رکود و تورم شدت بیشتری نشان می دهد.
این وضعیت حاکی از فشار تورم بر اقلام مصرفی ضروری خانوارهای ایرانی است و این نگرانی را پدید آورده است که ممکن است بحران اقتصادی سال های اخیر باعث بروز سوء تغذیه گسترده شده و عواقب بهداشتی وخیمی و بلند مدتی در پی داشته باشد.

گزارش آماری یکصد صفحه‌ای سالانه بررسی بودجه خانوار بانک مرکزی نشان می دهد که در یک دهه گذشته از میزان مصرف مواد غذایی به شدت کاسته شده است و به ترتیب، شوک ناشی از حذف یارانه ها و بعد از آن رکود اقتصادی از بقیه دوره ها شدید تر بوده است.

مصرف نان که در سال ۱۳۸۳ حدود ۵۰۶ کیلو برای هر خانوار بوده در سال گذشته به ۳۵۰ کیلوگرم کاهش پیدا کرده است.

متوسط مصرف سالانه گوشت خانوارها که در سال ۱۳۸۳ در حد ۶۰ کیلو گرم بوده در سال گذشته به ۴۰ کیلو گرم کاهش پیدا کرده است.

مصرف سرانه شیر نیز که در سال ۱۳۸۳ در حد ۲۱۱ کیلو گرم بوده در سال گذشته به ۱۳۸ کیلوگرم کاهش پیدا کرده است. شدت کاهش مصرف برخی از اقلام نظیر شیر باعث نگرانی هایی در باره عواقب سوء تغذیه شده است.

آمار نشان می دهد که اندازه متوسط خانوار ایرانی از حدود ۴.۱۳ نفر در سال ۱۳۸۳ به ۳.۴۷ نفر در سال گذشته کاهش پیدا کرده است. این یعنی به طور کلی جمعیت خانوارهای ایرانی کمتر شده است.

هزینه مواد خوراکی

در کنار کاهش مصرف مواد غذایی، هزینه مواد خوراکی هر خانوار در سال ۱۳۸۳ یک میلیون و ۴۹۷ هزار و ۹۹۱ تومان بوده که در سال گذشته به خاطر تورم به هفت میلیون و ۴۷۲ هزار و ۳۶۱ تومان افزایش پیدا کرده است. باوجود افزایش هزینه خانوارها برای خرید مواد خوراکی به دلیل افزایش قابل توجه قیمت ها، خانوارهای ایرانی قادر نبوده اند با این مبلغ، به همان مقدار مواد غذایی بخرند که ده سال پیش توان خرید آن را داشتند.

گزارش بانک مرکزی نشان می دهد که مسکن، آب و برق و گاز که در سال ۱۳۸۳ کمی بیش از ۲۹ درصد از هزینه های خانوار را تشکیل می‌داد در سال گذشته این هزینه ها بالای ۳۵ درصد از هزینه خانوارهای ایرانی را به خود اختصاص داده است.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

میزان متوسط هزینه های خانوار در مسکن، آب، برق و گاز در سال ۱۳۸۳ حدود یک میلیون و ۶۱۵ هزار و ۴۰۷ تومان بوده که در سال گذشته به رقم ۹ میلیون و ۷۰۷ هزار و ۳۸۱ تومان افزایش پیدا کرده است.

این آمار نشان می دهد که با افزایش هزینه برخی اقلام اجتناب ناپذیر، مانند هزینه مسکن و سوخت، خانوارهای ایرانی به ناچار از میزان غذای مصرفی خود کاسته اند.

این وضعیت نشانگر وضعیتی بحرانی است. در شرایط معمول وقتی هزینه های خانوارها به دلایل مختلف نظیر تورم و گرانی به میزان نسبتا متعارفی افزایش پیدا می کند خانوارها معمولا به سمت مصرف مواد غذایی ارزان‌تر حرکت می کنند مثلا نان را جایگزین کالاهایی مثل برنج یا گوشت می کنند.

اینکه شواهد آماری نشان می دهد که خانوارهای ایرانی در ده سال اخیر روز به روز از میزان مصرف مواد غذایی خود کاسته اند، حاکی از بروز تورم شدید همراه با بیکاری و کمبود منابع درآمد خانوار یا به بیان ساده تر، افزایش میزان فقر است.

کارشناسان ابراز نگرانی می کنند که کاهش این حجم از مصرف مواد غذایی می تواند نشانه ای از سوء تغذیه و فقر غذایی باشد که نتایج آن در آینده تاثیر نامطلوبی بر سلامت افراد می گذارد.

البته میزان مصرف مواد خوراکی و آشامیدنی در مناطق مختلف با هم متفاوت است و در حالی که شهروندان استان تهران سال گذشته نزدیک به هفت میلیون تومان بابت هزینه خوراک خود پرداختند، هم‌زمان شهروندان استان کهگیلویه و بویر احمد و ایلام بیش از دوبرابر این رقم را بابت مواد غذایی هزینه می کنند.
البته میزان متوسط هزینه سالانه یک خانوار در تهران بیشتر از ۴۰ میلیون تومان است و میزان هزینه سالانه خانوارهای ساکن کهگیلویه و بویراحمد ۳۷ میلیون و ۷۷۴ هزار تومان و خانوارهای ایلام بیش از ۳۱ میلیون و ۷۱۳ هزار تومان است. یعنی خانوارهای تهرانی کمی بیش از ۱۶ درصد از هزینه خود را صرف خوراک می کنند در حالی که کهگیلویه و بویر احمدی ها حدود ۳۶ درصد و ایلامی ها نزدیک به ۴۰ درصد از هزینه های سالانه خود را صرف مواد خوراکی می کنند.

در مقابل تهرانی ها نزدیک به ۵۲ درصد هزینه ای خود را صرف مسکن، آب و برق و گاز می کنند در حالی که کهگیلویه و بویر احمدی ها و ایلامی ها حدود ۱۵ درصد از هزینه سالانه خود را صرف مسکن و آب و برق و گاز می کنند.

شواهد نشان می دهد که ساکنان شهرهای بزرگ ایران به دلیل افزایش فوق العاده بهای اقلام ضروری و اجتناب ناپذیر مانند مسکن و حمل و نقل و بهداشت، ناچار شده اند از میزان مصرف مواد غذایی خود بکاهند تا بتوانند این هزینه ها را تامین کنند.

گزارش بانک مرکزی نشان می دهد که هر خانوار ایرانی به طور متوسط در سال ۱۳۸۳ حدود پنج میلیون و ۹۰۴ هزار و ۸۸۲ تومان هزینه داشته که این رقم در سال گذشته خورشیدی نزدیک به پنج برابر شده و به ۲۸ میلیون و ۴۴۶ هزار و ۲۳۳ تومان رسیده است.