افزايش موشكي طلاق‌هاي توافقي

آرمان: زندگي در دنياي امروز هر روز با خود مساله جديدي را ايجاد مي‌كند. اين روزها اسم «طلاق توافقي» را زياد مي‌شنويم و اين طلاق در حال تبديل شدن به يك مساله اجتماعي است. آمار 27 هزار و 320 فقره طلاق شهر تهران در سال گذشته به خوبي فراگير شدن اين پديده را نشان مي‌دهد. اين روزها اين پديده نوظهور با خود نگراني‌هايي را در جامعه ايجاد كرده است و از سوي مسئولان و كارشناسان بسيار مورد انتقاد قرار مي‌گيرد.

«زوجين مي‌توانند با توافق درباره حق‌ و حقوق خود يا گذشتن از حقوق خود از قبيل مهريه، حضانت و ملاقات فرزند، جهيزيه، نفقه و... به‌راحتي به دادگاه مراجعه كنند و پس از مدت كوتاهي به ‌صورت توافقي از هم جدا شوند.» اين تعريف نوع جديدي از طلاق يعني طلاق توافقي در جامعه است كه مخالفان و موافقان خود را دارد. بهتر است آن را اين‌گونه توصيف كنيم كه زن و مرد عاشق ديروز، وسط زندگي يك ترازوي سود و زيان مي‌گذارند و با سبك، سنگين كردن و پيمانه كردن همه‌چيز از هم جدا مي‌شوند. ولي آيا ضربه‌هايي را كه به روحيه فرزندانشان هم مي‌خورد اندازه مي‌گيرند؟ آيا آسيب‌هايي را كه بعد از طلاق براي هر كدام از آنها اتفاق مي‌افتد هم در ترازو مي‌گذارند؟ از همه اينها بالاتر آيا مي‌دانند كه اين كار آنها چه تاثيري بر جامعه مي‌گذارد؟ اين روزها مساله مهم چيزي بيشتر از سود‌ها و زيان‌هايي است كه اين نوع طلاق براي خود افراد دارد؛ مساله اصلي تاثيري است كه اين نوع طلاق به زندگي جمعي جامعه گذاشته است.

طلاق توافقي بحراني شده است

27 هزار و 320 فقره طلاق توافقي خود به اندازه كافي رقم بزرگي است كه نگران‌كننده باشد اما زماني اين رقم رسيدن خود به مرز بحران را نشان مي‌دهد كه بدانيم در شهر تهران سالانه رقمي حدود 30 هزار نفر از هم جدا مي‌شوند؛ اين يعني اينكه 90 درصد طلاق‌هاي شهر تهران رنگ و بوي توافقي دارند. اين مساله به خوبي نشان مي‌دهد كه نگراني‌هايي كه پيرامون اين مساله شكل گرفته‌اند چندان هم بي‌مورد نيستند. موافقان اين نوع از طلاق معتقدند اين نوع از طلاق از مشاجره‌ها واختلاف‌هايي كه پيرامون انواع ديگر طلاق وجود داشت مي‌كاهد. اما از سوي ديگر مخالفان از تبديل شدن اين نوع از طلاق به يك هنجار در جامعه سخن مي‌گويند و از تاثير زيادي كه اين نوع از طلاق بر افزايش آمار طلاق در جامعه داشته است گلايه دارند. شيما 40 ساله شش ماه است كه از شوهرش به صورت توافقي جدا شده است. او به «آرمان» مي‌گويد: بعد از 17 سال زندگي مشترك ديگر از بدبيني‌هاي شوهرم خسته شده بودم. اين اواخر هميشه با هم دعوا داشتيم.

اوضاع از تحمل خارج شده بود و در نهايت تصميم به طلاق گرفتيم. مهريه را بخشيدم و دو تا بچه‌ام را هم به پدرشان دادم و در كمتر از سه ماه از يكديگر جدا شديم. او ادامه مي‌دهد: اختلاف‌هاي ما نزديك دو سال بود كه ادامه داشت ولي شوهرم به طلاق راضي نمي‌شد. من زودتر از شوهرم تصميم به طلاق گرفته بودم ولي اين اواخر با راضي شدن شوهرم به صورت توافقي براي طلاق اقدام كرديم. با اينكه خانواده من موافق نبودند ولي چون هر دو نفر به طلاق راضي بوديم توانستيم زود طلاق بگيريم.

زنجيره‌اي از مسائل اجتماعي

در طلاق توافقي زن و مرد بر سر جدايي توافق مي‌كنند و با مراجعه آنها به دادگاه اين توافق در حكم دادگاه ثبت مي‌شود و ضمانت اجراي قانوني پيدا مي‌كند. ولي معمولا زنان همه يا بخشي از حقوق مالي خود را مي‌بخشند تا همسرشان را براي جدايي راضي كنند. شايد اينجاست كه ارتباط اين مساله با ساير مسائل به خوبي خودنمايي مي‌كند. مهريه‌هاي سنگين بالاخره يك جايي به درد مي‌خورند و زنان با بخشيدن رقم‌هاي مهريه بسیار بالای خود روند طلاق را تسريع مي‌بخشند. انگار مسائل اجتماعي زنجيره‌وار دست به دست همديگر مي‌دهند و مساله جديدي ايجاد مي‌كنند. كارشناسان معتقدند كه مساله طلاق توافقي با دوستي‌ها و آشنايي‌هاي جديدي كه قبل از ازدواج در جامعه رواج پيدا كرده‌اند در ارتباط است. مونا 28 ساله از موافقان طلاق توافقي است و نزديك به يك سال است كه از شوهرش جدا شده است. او به «آرمان» مي‌گويد: 10 سال پيش دخترخاله‌ام كه مي‌خواست از شوهرش جدا شود كارش خيلي سخت بود و با مشكلات فراوان، بعد از يك سال توانستند از هم جدا شوند. از يك طرف خانواده راضي نمي‌شدند و از طرف ديگر شوهرش حاضر نبود طلاقش دهد ولي در نهايت توانست با اثبات اعتياد شوهرش در دادگاه از او جدا شود. او مي‌افزايد: من و سعيد شوهرم، عاشق هم بوديم و با علاقه ازدواج كرديم. زندگي خوبي هم داشتيم اما دخالت‌هاي بيش از حد خانواده شوهرم در زندگي‌مان براي ما مشكلات زيادي را ايجاد كرده و كار به جايي رسيده بود كه مادر شوهرم مي‌گفت بايد بياييد و با ما زندگي كنيد. آنها هر كاري براي اختلاف انداختن بين من و سعيد انجام دادند. اين اواخر خود سعيد هم به حرف‌هاي خانواده‌اش گوش مي‌داد. براي بدتر نشدن اوضاع تصميم به طلاق گرفتيم. مهريه‌ام 500 سكه بود اما براي اينكه بتوانم از شرايط بدي كه در آن گيركرده‌ام جدا شوم مهرم را بخشيدم. طلاق ما خيلي راحت‌تر و كم دردسرتر از طلاق دختر خاله‌ام بود.

طلاق حلالي است كه مورد غضب است

رئيس انجمن مددكاران اجتماعي ايران درباره دلايل رواج پديده طلاق توافقي به «آرمان» مي‌گويد: يكي از موضوعاتي كه در كشور با آن مواجه هستيم موضوع طلاق است و يكي از مولفه‌هايي كه در حوزه طلاق به ويژه در چهار، پنج ساله اخير بيشتر نمود پيدا كرده است، موضوع طلاق توافقي است كه مقداري روند صدور حكم طلاق را آسان‌تر كرده و در قانون حمايت از خانواده هم به آن اشاره شده است. سيد حسن موسوي چلك مي‌افزايد: عوامل مختلفي در طلاق توافقي دخيل هستند. بخشي از آن تحت تاثير عسر و حرجي است كه بين زن و مرد قرار مي‌گيرد و آنها براي رهايي از زندگي سختي كه دارند حاضرند حق و حقوق خود را بگذارند و جدا شوند. عوامل ديگري مانند به وجود آمدن سوءظن، خشونت، اعتياد و حتي كلاهبرداري‌هاي خانوادگي در ايجاد طلاق توافقي موثر هستند. او تصريح مي‌كند: چون در اين نوع از طلاق دو نفر بر سر حق و حقوق‌شان توافق مي‌كنند طلاق راحت‌تر شده است. به همين دليل وقتي دادخواست با موضوع طلاق توافقي به دادگاه داده مي‌شود، دادگاه هم سختگيري زيادي نمي‌كند. او تاكيد مي‌كند: طلاق را به دليل آسيب‌هايي كه ايجاد مي‌كند در رده آسيب‌هاي اجتماعي دسته‌بندي مي‌كنند. طلاق به هر صورتي كه باشد اصلا خوب نيست. موسوي چلك ادامه مي‌دهد: البته طلاق در موارد خاصي كه شرايط غيرقابل‌تحمل است جايز است به همين دليل در دين ما هم طلاق حلال شمرده شده است؛ اما طلاق، حلالي است كه مورد غضب است. پس افزايش آن در جامعه اصلا خوب نيست.