پایگاه خبری قرارگاه خاتم یکی از ویژگی‌های «پروژه محرومیت‌زدایی» را این‌چنین توضیح داده: «طرح‌های کوچک، زودبازده و عام‌المنفعه، فـاقد پیچیدگی‌های فنی و تخصصی، حتی‌الامکان قابل‌اجرا توسط ساکنان بومی».

یکی دیگر از ویژگی‌های این نوع پروژه «محبوبیت‌هایی برای نظام» برشمرده شده است.

فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا از بدو تأسیس تاکنون به علت اهمیت آن با فرمانده کل سپاه پاسداران بوده است؛ که فرمانده مستقیم قرارگاه سازندگی خاتم به‌عنوان جانشین فرمانده کل سپاه هست. (همین رویه در قرارگاه امنیتی ثارالله نیز انجام می‌شود) در حال حاضر فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم (جانشین سرلشگر پاسدار محمدعلی جعفری) سعید محمد اسلامی است، فردی که انتصابش خرق عادتی در سپاه پاسداران بود، انتصاب یک کارمند غیرنظامی بر فرماندهی یک قرارگاه نظامی، درواقع استراتژی سپاه پاسداران با انتصاب محمد اسلامی و اجرای چنین پروژه‌های عام‌المنفعه به‌نوعی خیریه و غیرنظامی بودن این قرارگاه است تا بتوانند در دور زدن تحریم‌های علیه قرارگاه خاتم‌الانبیا موفق شوند.

بر اساس برخی از برآوردهای موجود سپاه پاسداران بعد از شرکت ملی نفت بزرگ‌ترین قدرت متمرکز اقتصادی درکل کشور محسوب می‌شود، قلب اقتصادی سپاه پاسداران قرارگاه خاتم هست.

چه در دولت هاشمی رفسنجانی (که مؤسس این قرارگاه بود) و چه دولت خاتمی و محمود احمدی‌نژاد و همچنین دولت فعلی لایه‌های بالادستی نظام در قدرت بخشیدن و یا استفاده از توان قرارگاه خاتم همواره اجماع قابل‌توجهی وجود داشته است.

نطق قدرتمند علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران در مرداد ۹۰ که معرفی و انتخاب رستم قاسمی، فرمانده وقت قرارگاه به‌عنوان وزیر نفت دولت احمدی‌نژاد را «ازخودگذشتگی» توصیف کرد، یادداشت اکبر ترکان، ‌ مشاور حسن روحانی در تاریخ ۲۶ خرداد ۸۹ در روزنامه پول که از واگذاری ۲۱ میلیارد قراردادهای نفتی به قرارگاه دفاع کرد، نطق محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت روحانی در تاریخ ۲۶ آذر ۹۳ که قرارگاه را نجیب و در خدمت توسعه کشور توصیف کرد و مخالفان آن را مغرض و ناآگاه خواند، نمونه‌های روشنی است که نشان می‌دهد توجه به قرارگاه خاتم، صرفاً محصول یک بده بستان سیاسی بین دولت احمدی‌نژاد و سپاه نبوده و همواره این نهاد نورچشمی همه دولت‌ها بوده است.

فعالیت سپاه پاسداران در پروژه‌های عمرانی و محرومیت‌زدایی در نگاه اول استفاده از «ظرفیت نظامیان در خدمت توسعه» است اما در عمل استفاده از «ظرفیت بازار در خدمت نظامیان» است. آن‌ها با استفاده از رانت، ‌ لجستیک و قدرت خویش، ‌ پروژه‌های کلان را گرفته و بین پیمانکاران توزیع می‌کنند و حق توزیع خود را برمی‌دارند. آن‌ها قدرت تحمیل خود به دولت رادارند، بلکه به تعبیر سردار عبداللهی، فرمانده پیشین قرارگاه خاتم‌الانبیاء، «چتر حمایتی» بخش خصوصی ایران در بسیاری از حوزه‌های مهم اقتصادی شده‌اند و این‌گونه است که به یک غول اقتصادی تبدیل شد.

درواقع می‌توان گفت سپاه از الگو، امکانات، قدرت و پول قرارگاه خاتم‌الانبیا در مسیر «اجتماعی کردن» و نهادینه‌سازی مشروعیت خود بهره می‌گیرد.

از این منظر شاید بتوان نشانه‌های قدرتمندتری بین برنامه‌های اقتصادی سپاه و تجربه حزب کمونیست چین یافت، این تجربه‌ها در مقام اجرا و یا از منظر پیامدها ممکن است راه‌های متفاوتی را طی کنند ولی «یک رویای مشترک» دارند: «افسار کار از دست هسته مرکزی خارج نشود»