فرارو
دولت دونالد ترامپ بزودی، احتمالا روز دوشنبه آینده، سپاه پاسداران را یک گروه تروریستی اعلام خواهد کرد. آمریکا برخی از اعضا و نهاد‌های وابسته به سپاه، مانند سپاه قدس، را تحریم کرده بود، اما کل سپاه را تا حالا تحریم نکرده است.
به گزارش فرارو، تروریستی اعلام کردن سپاه از سال‌ها پیش در محافل مخالف جمهوری اسلامی در واشنگتن مطرح شده بود، اما هرگز عملی نشد. به نظر می‌رسد که این محافل توانسته‌اند دولت ترامپ را به اقدام علیه سپاه متقاعد کنند.
مقامات آمریکایی به چند رسانه غربی، از جمله روزنامه وال‌ستریت‌ژورنال و خبرگزاری رویترز، گفته‌اند که احتمالا وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه آینده تصمیم تروریستی اعلام کردن سپاه پاسداران را اعلام خواهد کرد. این نخستین بار است که واشنگتن نیروی نظامی رسمی یک کشور دیگر را گروه تروریستی اعلام می‌کند.
اقدام آمریکا علیه سپاه، چند هفته پیش از سالگرد خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) صورت می‌گیرد. پیش از این یک مقام عالیرتبه دولت ترامپ گفته بود که در سالگرد خروج کاخ سفید از برجام، تحریم‌های اقتصادی جدیدی علیه ایران اعمال خواهد شد. آمریکا در ۸ می ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) رسما از برجام خارج شد و تحریم‌های خود را مجددا علیه ایران اعمال کرد.
تصمیم آمریکا برای تروریستی اعلام کردن کل سپاه پاسداران یک امر بی‌سابقه خواهد بود. در سال ۲۰۰۷، وزارت خزانه‌داری آمریکا فقط سپاه قدس را به خاطر آنچه «حمایت از تروریسم» خوانده بود، در لیست تروریستی قرار داد.
در اکتبر ۲۰۱۷ گزارش‌هایی درباره احتمال تروریستی اعلام کردن سپاه منتشر شد که همان زمان سردار سرلشکر محمد علی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران، هشدار شدیداللحنی به آمریکا در این خصوص داد. سرلشکر جعفری در هشتم اکتبر همین سال گفت: «در صورتی که اخبار پراکنده موجود درخصوص حماقت دولت آمریکا مبنی بر درنظر گرفتن سپاه به عنوان گروه تروریستی صحیح باشد، سپاه نیز ارتش آمریکا را در سراسر جهان بویژه منطقه خاورمیانه، همسنگ داعش درنظر خواهد گرفت.»
علاوه بر این، یک روز پس از اظهارات سرلشکر جعفری، بهرام قاسمی، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه ایران، در خصوص احتمال قرار گرفتن سپاه در لیست گروه‌های تروریستی آمریکا گفت: «امیدوارم هیأت حاکمه آمریکا در ادامه خطا‌های خود این خطای استراتژیک و مهم را نداشته باشد، اما اگر این کار را بکند، پاسخ ایران سخت، قاطع و کوبنده خواهد بود که آمریکا باید تبعات آن را بپذیرد.»
برخی از نمایندگان کنگره از تروریستی اعلام کردن سپاه استقبال کرده‌اند. مایک کالاگر، نماینده کنگره آمریکا، در واکنش به اقدام جدید کشورش، ضمن استقبال از این امر، در توئیتر خود نوشت: «ما هم باید در کنگره همین کار را انجام دهیم.»
بن ساسی، سناتور جمهوریخواه، هم در بیانیه‌ای گفته تروریستی اعلام کردن سپاه، گام مهمی در کارزار فشار حداکثری آمریکا علیه ایران خواهد بود و تبعات جدیدی خواهد داشت.
تصمیم آمریکا هنوز به طور رسمی اعلام نشده است، اما ناظران و مقامات سابق درباره تبعات این تصمیم هشدار می‌دهند. نخستین پیامد قرار گرفتن کل سپاه در فهرست تروریستی آمریکا، می‌تواند تشدید تنش‌ها در خاورمیانه باشد. خصوصا که این اقدام تقریبا با موعد انقضای معافیت‌های فروش نفت ایران مقارن شده است. وندی شرمن، معاون سابق وزیر خارجه آمریکا و مذاکره کننده برجسته آمریکا در برجام، گفته است او درباره تبعات اقدام جدید برای نیرو‌های آمریکایی در منطقه نگران است. به گفته شرمن، اگر رئیس‌جمهور آمریکا دنبال پایه‌ای برای نزاع نیست، به سختی می‌توان این تصمیم را به نفع آمریکا دانست. شرمن افزود: «سپاه پاسداران از قبل کاملا تحت تحریم است و این تشدید تنش قطعا نیروهایمان در منطقه را به خطر می‌اندازد.»
این روز‌ها هشدار‌های «قطعی» درباره احتمال درگیری میان ایران و آمریکا بیشتر شده است. حدود دو هفته پیش، عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه فرامنطقه‌ای رأی الیوم به بیروت سفر و با نواف موسوی، نماینده تعلیق‌شده حزب الله در پارلمان لبنان، دیدار کرد. جزئیات این دیدار جنجالی در سرمقاله روزنامه رأی الیوم منتشر شد و به سرعت توسط دفتر رسانه‌ای حزب الله تکذیب شد. موسوی به عطوان گفته است که سوم ماه می آینده یک روز تاریخی خواهد بود چرا که در این روز معافیت‌های فروش نفت ایران منقضی و صادرات نفت ایران متوقف خواهد شد. موسوی در این خصوص گفت: «ایران دو گزینه خواهد داشت: نخست اینکه به آمریکا اجازه دهد ۷۰ میلیون ایرانی را گرسنه کند و در نتیجه نظام (ایران) را از داخل نابود کند؛ که رهبری ایران اجازه این کار را نخواهد داد. یا اینکه با آمریکا، اسرائیل و متحدان‌شان در منطقه وارد جنگ شود. لذا، نتایج هر چه باشد، پاسخ نظامی حتمی خواهد بود.»
نکته قابل تأمل این است که موسوی دو روز قبل از بیان این اظهارات، به مدت پنج ساعت با سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب الله لبنان، جلسه داشته است.
قرار دادن سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی در چنین شرایطی صورت گرفته است و بنابراین احتمال تشدید تنش‌ها را بیشتر می‌کند. خصوصا که سپاه در سوریه و عراق حضور مستشاری دارد. رویترز تهدیدات قبلی فرمانده سپاه را برای آمریکا در کشور‌هایی مانند عراق «شوم» دانست چرا که در این کشور نیرو‌های متحد ایران در مجاورت نیرو‌های آمریکا مستقر هستند. شاید به همین دلیل است که آمریکا قصد دارد همزمان با تروریستی اعلام کردن سپاه به نیرو‌های خود در خاورمیانه در مورد پاسخ احتمالی ایران هشدار دهد.
اما فراتر از اینها، قرار گرفتن سپاه در لیست تروریستی، ممکن است برای اقتصاد ایران تبعات منفی داشته باشد. تندرو‌های واشنگتن معتقدند که سپاه حضور مؤثری در اقتصاد ایران دارد و هدف قرار دادن آن به اقتصاد ایران آسیب می‌زند. اگر سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی قرار گیرد، طبق قوانین آمریکا هرگونه تعامل تجاری با آن غیرقانونی خواهد بود. چرا که هم‍‌ردیف گروه‌هایی مثل القاعده خواهد شد. بنابراین، شرکت‌های خارجی که با ایران دادوستد می‌کنند، ممکن است از سوی آمریکا به تجارت با سپاه متهم شوند.
مارک دوبوویتز، رئیس اندیشکده بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها، که چند روز پیش خواستار تروریستی اعلام کردن سپاه شده بود، طی یادداشتی در روزنامه وال‌ستریت‌ژورزنال نوست: «دولت (آمریکا) می‌تواند علیه کل سپاه به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی تحریمهایی اعمال کند و آن را به همان لیست وزارت خارجه که حزب الله، حماس و القاعده در آن هستند، اضافه کند. سپاه، نیروی مسلط در اقتصاد ایران است و قانون سازمان‌های تروریستی خارجی (آمریکا) برای هرکسی که به یک سازمان تروریستی حمایت مادی ارائه کند، به حدی تنبیهی و گسترده است که شرکت‌های بین المللی بیرون از ایران باقی خواهند ماند.»
دوبوویتز و همفکران او، تصمیم قرار دادن سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی را دیرهنگام دانستند.
اقدام آمریکا علیه سپاه، نه تنها اعضای این نهاد نظامی را در سفر به خارج در معرض بازداشت و یا استرداد به آمریکا قرار می‌دهد، بلکه تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا در آینده را هم دشوارتر می‌سازد. از دیدگاه آمریکایی‌ها، دلیل ورود سپاه به فهرست سیاه، حمایت از فعالیت‌های تروریستی در منطقه است؛ بنابراین خروج از این لیست مستلزم تغییر بنیادین در سیاست منطقه‌ای ایران خواهد بود.
روز سه‌شنبه برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، طی یک نشست خبری در وزارت خارجه آمریکا، ادعای بی‌سابقه‌ای علیه ایران مطرح کرد که با واکنش قابل‌تامل روسیه مواجه شد. هوک مدعی شد طبق گزارش‌های نظامی که از طبقه‌بندی سری خارج شده، ایران مسئول مرگ حداقل ۶۰۸ سرباز آمریکایی در جنگ عراق است. طبق ادعای هوک، ایران مسئول مرگ ۱۷ درصد از نظامیان آمریکایی در عراق است. ایران به این ادعا پاسخی نداده، اما ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز پنج‌شنبه، گفت: از ادعا‌های هوک «غافلگیر شده» است و با اشاره به غیرقانونی بودن مداخله آمریکا در عراق، به آمریکا توصیه کرد که «برای آغاز کردن یک نزاع جدید بهانه‌جویی نکند.»
تروریستی اعلام کردن سپاه می‌تواند نشان دهنده این امر باشد که آمریکا بر ادامه کارزار فشار حداکثری بر ایران مصمم است. نکته دیگر اینکه این اقدام، راه را برای تحریم‌های غیرهسته‌ای دیگر هموار کند.
یادداشت فائزه هاشمی علیه اصلاح طلبان
