در بازه زمانی دی تا اسفند ۱۳۹۸ مقام‌های قضایی و سازمان زندان‌های ایران از زندان مرکزی مشهد یا «وکیل‌آباد» بازدید می‌کنند. آنچه این مقامات می‌گویند در واقع ادامه کلی‌گویی‌های «ابراهیم رئیسی»، رییس قوه قضاییه است که در ۴فروردین۱۳۹۸هنگام بازدید از این زندان بر «سالم‌سازی محیط زندان»، «توسعه امکانات» و «توانمندسازی زندانیان» تاکید کرده و گفته بود از «هرگونه اجحاف در حق زندانیان پرهیز شود.» ۲۱بهمن۱۳۹۸ معاون دادستان مشهد - مقام پایین‌دستی رییس قوه قضاییه - از این زندان بازدید می‌کند و به‌جای پرداختن به کمبود امکانات و توجه به شرایط زندانیان، از «توبه» و «توسل به اهل بیت» به‌عنوان راهی برای رهایی از زندان یاد می‌کند. این در حالی‌ است که یک ماه بعد، در همین شهر، حرم امام هشتم شیعیان در پی شیوع کرونا به دستور مقام‌های قضایی بسته می‌شود اما شرایط اسفناک زندان به حال سابق خود باقی می‌ماند و کرونا علاوه بر حرم، به زندان مشهد هم راه باز می‌کند.

مطالب بیشتر در سایت ایران وایر

«محمدحسین سپهری»، فعال صنف معلمان و از امضاکنندگان بیانیه ۱۴ امضا که در زندان وکیل‌آباد محبوس است جدیدترین زندانی است که گفته می‌شود به ویروس کرونا مبتلا شده است. ۱۹ اسفند «فاطمه ملکی»، همسر «محمد نوریزاد» به نقل از «فاطمه سپهری» از امضاکنندگان بیانیه ۱۴ امضا، گفته بود که ویروس کرونا در بند زنان زندان وکیل‌آباد شایع شده و یکی از سالن‌های این بند را به بیماران مشکوک به کرونا اختصاص داده‌اند. ۲۰ اسفند نیز از زندان وکیل‌آباد خبر رسید که «عباس واحدیان شاهرودی»، دیگر امضاکننده بیانیه استعفای علی خامنه‌ای به بهداری زندان و سپس به محل نگهداری زندانیان مشکوک به کرونا منتقل شده است. «هنگامه واحدیان»، به نقل از پدرش گفته بود بیش از ۳۰ زندانی مشکوک به ابتلا به این ویروس در حالی کنار هم نگهداری می‌شوند که هیچ‌گونه آزمایشی از آن‌ها گرفته نشده است. همزمان کمپین حقوق بشر در ایران، از اختصاص دو بند در زندان «وکیل‌آباد» مشهد برای بیماران مشکوک به ویروس کرونا خبر داد.

آنچه نگرانی خانواده‌های زندانیان را نسبت به امنیت جسم و جان زندانیان‌شان تشدید می‌کند، وضعیت زندان وکیل‌آباد مشهد است. یکی از زندانیانی که فروردین ۱۳۹۹ از زندان وکیل‌آباد مشهد به مرخصی آمده است به «ایران‌وایر» می‌گوید: «در یکی از اتاق‌های ۱۰۱ تا ۱۰۴ بند ۵ این زندان دست‌کم ۸۰۰ زندانی نگهداری می‌شوند و فضا به‌قدری کم است که تعدادی از زندانی‌ها، درهای توالت‌ها را باز می‌کنند و بالای دیوارهای حائل بین دو کابین توالت می‌خوابند. بعضی از زندانی‌ها نیز مجبور هستند کف توالت، کارتن پهن کنند و شب را به صبح برسانند.»

بند ۶/۱ این زندان که محل نگهداری زندانیان سیاسی و امنیتی است، هفت اتاق دارد که تعداد زندانیان هر اتاق آن متفاوت است.

در اتاق ۳ حدود ۳۰ زندانی نگهداری می‌شود. زندانیان محبوس در اتاق ۳ از حق تلفن و ملاقات محروم هستند. «مایکل وایت»، زندانی آمریکایی که ۲۹اسفند۱۳۹۸ به مرخصی رفت در این اتاق نگهداری می‌شده است. این اتاق دو توالت و یک حمام دارد و به طور معمول، آب گرم آن در طول روز قطع است. در دیگر بندهای زندان، زندانیان اجازه استفاده از حمام را از ساعت ده شب تا صبح ندارند و تنها در بند سیاسی و امنیتی است که شب‌ها امکان استحمام وجود دارد.

اتاق ۴ بند ۶/۱، محل نگهداری زندانیانی است که جمهوری اسلامی آن‌ها را «داعشی» می‌خواند و علاوه بر ‌آن‌ها برخی از زندانیان متهم به جرایم عادی نیز در این اتاق نگهداری می‌شوند. تعداد زندانیان محبوس در این اتاق از ظرفیت آن بیشتر است. در اتاق ۲ این بند که محل نگهداری زندانیان جرایم مواد مخدر است تراکم جمعیت به‌قدری بالاست که گفته می‌شود زندانیان برای خواب تا در ورودی سالن پیش می‌روند.

سازمان بهداشت جهانی، رعایت فاصله دست‌کم یک متری میان انسان‌ها را راهی ابتدایی برای کاستن از گسترش ویروس کرونا عنوان می‌کند. بهمن ۱۳۹۷ «خسرو قهرمانی»، معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی سازمان زندان‌ها گفته بود که سرانه فضای مسقف هر زندانی در زندان‌ها ۸.۵ مترمربع است كه در برنامه ششم توسعه باید به ۱۱.۵ مترمربع برسد. اما آنچه از زندان‌های ایران و از جمله زندان «وکیل‌آباد» مشهد گزارش می‌شود، خلاف توصیه سازمان بهداشت جهانی و ادعای معاون منابع انسانی سازمان زندان‌هاست. بسیاری از زندانیان در راهروهای زندان کف‌خواب‌ هستند و چنان‌چه گفته شد حتی برخی از آن‌ها در توالت‌ها می‌خوابند.

این وضعیت را در شرایط شیوع ویروس کرونا در زندان «وکیل‌آباد» مشهد باید در نظر گرفت؛ جمعیت بالا، قطع بودن آب و نبود امکانات اولیه برای پیش‌گیری از ابتلا به این ویروس. بنا به آن‌چه زندانیان به «ایران‌وایر» گفته‌اند تنها امکان آموزشی برای مقابله با شیوع این ویروس در «وکیل‌آباد» مشهد، بنرهایی است که در راهروی اصلی زندان نصب شده است و چندین تراکت سیاه و سفید که صرفا نحوه شست‌وشوی دست را بیان می‌کند. مسئولان زندان، روزانه یک یا دو بار با محلول وایتکس رقیق شده اتاق‌ها را ضدعفونی می‌کنند.

پس از خبری شدن ورود ویروس کرونا به زندان‌های ایران، زندانیان از مسئولان بهداری درخواست ماسک و دستکش کرده‌اند اما هربار پاسخ شنیده‌اند که «ما خودمان برای تامین این اقلام با مشکل روبه‌رو هستیم، چه برسد به شما.» وقتی زندانیان در اثر تب یا مشاهده علائم ابتلا به ویروس کرونا به بهداری مراجعه می‌‌کنند، مسئول بهداری با دماسنج حرارت بدن آن‌ها را اندازه می‌گیرد و در نهایت «اگر تب داشتیم یک یا دو شیاف از فاصله دور روی میز می‌گذارند و می‌گویند بردار و برو. این نهایت امکانات پزشکی است.»‌ به گفته این زندانیان پاسیارها، زندان‌بان‌ها و سربازها و همین‌طور کادر اداری زندان، از ماسک و دستکش استفاده می‌کنند.

در اسفند ماه، پس از آن‌که مقامات جمهوری اسلامی بالاخره اعلام کردند ویروس کرونا وارد ایران شده است، زندانیان و خانواده‌های آن‌ها نگران شدند که ورود این ویروس در زندان‌ها، باعث رخ دادن فاجعه‌ای انسانی خواهد شد. هفتم اسفند ماه «صدیقه مالکی» همسر «هاشم خواستار» در کانال تلگرام «معلمان عدالت‌خواه‌» نامه‌ای منتشر کرد که ضمن اشاره به تراکم بالای زندانیان در این زندان، خواستار «علاج واقعه قبل از وقوع» شده بود. اما هیچ اقدامی صورت نگرفت تا بین زندانیان شنیده شد که یک زندانی در بند ۵ به ویروس کرونا مبتلا و به بیرون از بند منتقل شده است.

یکی از هم‌بندی‌های «مایکل وایت» که از آخرین روزهای حضور او در زندان خبر دارد، برای «ایران‌وایر» شرح داده است که به ناگهان این زندانی را که پیش‌تر از بیماری سرطان رنج می‌کشید و علایم ابتلا به ویروس کرونا هم در او پدیدار شده بود، از اتاق ۳ به مکانی نامعلوم منتقل کردند و پس از پنج روز بی‌خبری از این زندانی، مامورانی با پوشش کامل ضد کرونا به اتاق ۳ آمدند و تمامی وسایل این زندانی را خارج کردند. بعدتر خانواده مایکل وایت خبر دادند که او به دلیل ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستان بستری شده است. به گفته هم‌بندی مایکل وایت، او تنها در ساعت‌های هواخوری می‌‌توانست با دیگر زندانیان ارتباط برقرار کند یا گاهی پشت پنجره می‌رفت و از آن دریچه کوچک، با دیگر زندانیان گفت‌وگویی کوتاه داشت. زندانیانی که اندک زبان انگلیسی می‌دانستند به او پاسخی می‌دادند و این تنها راه ارتباطی این زندانی آمریکایی با دنیای بیرون بود.

هرچند که معاون دادستان مشهد زندانیان را به توبه و توسل توصیه کرده بود اما مقام بالادستی او یعنی «محمدحسین درودی» دادستان مشهد، به کارکنان بخش‌های اداری مجتمع‌های قضایی مشهد توصیه کرده بود که برای مصونیت در مقابل ویروس کرونا از ماسک استفاده کنند. او ۱۳اسفند۱۳۹۸ خبر داده بود که تدبیر دادستانی معطوف به ارایه ماسک، دستکش و مایع ضدعفونی به یگان‌ حفاظت و سربازان مستقر در ورودی مجتمع‌ها است. درودی با این حال هیچ تمهیدی برای زندانیان در نظر نگرفت و نه‌فقط زندانیان بلکه حتی کادر درمانی زیر نظر این مقام مسئول نیز از امکانات اولیه بهداشتی بی‌بهره‌ ماندند.

بی‌توجهی مسئولان به آن‌چه در زندان «وکیل‌آباد» مشهد در جریان است، تنها معطوف به روزگار کرونا نبوده و نیست. این زندان پرازدحام و کم امکانات، شاهد اعدام‌های بسیاری نیز بوده است؛ حتی در روزگار کرونا. طبق گزارش سازمان «حقوق بشر ایران»، همزمان ‌که زندانیان نگران از دست دادن جانشان در اثر این ویروس هستند، دست‌کم دو زندانی در «وکیل‌آباد» مشهد اعدام شده‌اند. «احد (یا توحید) صالحی» ۲۷ ساله که در تمام مدت حبس به خاطر اصابت گلوله ماموران نیروی انتظامی به نخاع‌‌اش در درگیری، روی ویلچر نشسته بود و «نادر حسینی» که به اتهام قتل بازداشت شده بود.

سخن‌گوی وزارت بهداشت جمهوری اسلامی روزانه گزارش ابتلا به بیماری کرونا و آمار مرگ یا بهبودی مبتلایان را ارائه می‌کند اما تااکنون هیچ گزارش یا آماری از میزان ابتلا یا درگذشت یک زندانی در اثر آلودگی به این ویروس نه از زبان سخن‌گوی وزارت بهداشت و نه از زبان هیچ‌یک از مسئولان قضایی یا سازمان زندان‌ها منتشر نشده است.