ایران وایر - بهنام قلی‌پور - سروکله نیروهای حشدالشعبی یا «بسیج مردمی» عراق با حضور ویروس کرونا در ایران، بازهم در قم پیدا شده است.
آن‌ها که اغلب لباس‌های پلنگی می‌پوشند، این‌بار با سربندهایی که روی آن نوشته‌شده «مدافعان حرم» در قم دیده شدهاند، درحالی‌که مشغول گند‌زدایی از معابر این شهر مذهبی بودند.
انتشار تصاویر این نیرو‌ها در دو خبرگزاری فارس و تسنیم به‌سرعت تبدیل به موجی خبری در شبکه‌های اجتماعی شد و منتقدان و موافقان حضور این نیروی شبه‌نظامی مقابل هم صف‌آرایی کردند.
***
تصاویر منتشرشده از حضور نیروهای حشدالشعبی در خیابان‌های قم واکنش‌های متفاوتی را ایجاد کرده است. طرفداران حکومت از حضور آن‌ها دفاع می‌کنند و منتقدان حضور این نیروی شبه‌نظامی را خلاف قانون اساسی می‌دانند.
حشدالشعبی در خود عراق هم نیروی جنجالی و حاشیه‌ساز است. نیرو‌یی که گفته‌شده از سوی جمهوری اسلامی سازمان‌دهی و کنترل می‌شود و در بسیاری از حوزه‌های سیاسی و مرتبط با قدرت در عراق هم دخالت می‌کند.
مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
این نیرو‌ها علاوه بر عراق تقریبا یک سالی می‌شود که در ایران هم خبرساز و حاشیه‌ساز شدهاند.
آن‌ها سال گذشته وقتی در خوزستان سیل عظیمی آمد، برای نخستین‌بار در ایران به‌خصوص استان خوزستان دیده شدند تا به گفته خود به مردم سیل‌زده کمک کنند. روزنامه کیهان همان زمان نوشت که حشدالشعبی به دعوت «قاسم سلیمانی»، فرمانده سابق سپاه قدس که در عراق کشته شد، برای کمک به ایران آمده‌اند. آن زمان قاسم سلمیانی هم در مناطق سیل‌زده حضور داشت.
«ابومهدی المهندس»، فرمانده سابق حشدالشعبی که همراه قاسم سلیمانی کشته شد، همان زمان گفت که «مدافعان حرم خوزستان در جنگ با داعش و دفاع از حرم اهل‌بیت همراه ما بودند و امروز وظیفه ماست که در سختی‌ها به آن‌ها کمک کنیم.»
المهندس افزود که نیروهای حشدالشعبی برای مردم مناطق سیل‌زده «مواد غذایی، بهداشتی و پزشکی» با خود آورده‌اند.
«ابوموسی»، فرمانده محور «ثارالله» این گروه عراقی نیز در فروردین ۱۳۹۸ هدف از این حضور را امدادرسانی و مدیریت بحران برای کنترل سیلاب در خوزستان عنوان کرده بود.
وی گفته بود: «تا زمانی که به حضور ما نیاز باشد، کنار خواهران و برادران مسلمان و ایرانی خواهیم ماند.»
خبرگزاری فارس هم در گزارشی با استقبال از حضور این نیرو‌ها نوشت که آن‌ها «۲۰ کامیون کمک‌های مردمی عراق شامل مواد غذایی، لباس، فرش و ژنراتور برق به ایران آورده بودند.»
در همان زمان انبوه گزارش‌ها و اخبار رسانه‌های محافظه‌کار در دفاع از حضور حشدالشعبی مانع از طرح اعتراضها و انتقاد‌ها از این حضور نشد. تعداد قابل‌توجهی از کاربران فارسی‌زبان در شبکه‌های اجتماعی با هشتگ‌های حشدالشعبی به‌صراحت از حضور این نیروهای شبه‌نظامی در ایران انتقاد کردند. معترضان بر عقیده بودند که حضور یک نیروی نظامی خارجی در خاک کشور خلاف قانون است.
خبرگزاری فارس هم در همان زمان در واکنش به این اعتراضها، با انتشار گزارشی سعی کرد که نشان دهد حضور این نیرو‌ها در ایران برخلاف قانون اساسی نیست. «نعمت احمدی»، حقوقدان و استاد دانشگاه که ازجمله مخالفان حضور حشدالشعبی در ایران بود که به این خبرگزاری گفت که این حضور خلاف دو اصل ۱۲۵ و ۱۴۶ قانون اساسی است.»
اصل ۱۲۵ قانون اساسی می‌گوید: «امضای عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، موافقت‌نامه‌ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولت‌ها و همچنین امضای پیمان‌های مربوط به اتحادیه‌های بین‌المللی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی با رییس‌جمهور یا نماینده قانونی او است.» اصل ۱۴۶نیز استقرار هرگونه پایگاه نظامی خارجی در کشور هرچند به‌عنوان استفاده‌های صلح‌آمیز را ممنوع می‌داند.
«بهرام پارسایی» و «عبدالکریم حسین‌زاده»، دو نماینده دیگر مجلس بودند که در آن زمان به حضور نیروهای حشدالشعبی اعتراض کرده و آن را مغایر با قانون اساسی دانسته بودند.
«مقتدی صدر»، از رهبران شیعه عراقی از دیگر معترضان به این حضور در ایران بود، البته از زاویه‌ای دیگر. صدر در آن زمان در توییتر خود نوشت که «عراقی‌ها اولویت اول را دارند و کمک‌ها باید در وهله اول به مردم آسیب‌دیده عراق تعلق بگیرد، بعد به کشورهای دیگر.»
دومین حضور نیروهای حشدالشعبی در ایران، مربوط به انتشار خبر و تصویر جلسه برخی اعضای این گروه با مدیران موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران بود.
این تصاویر که چهره اعضای نخبه این گروه در آن‌ها محو شده بود پس‌ازآنکه آذر ۱۳۹۸ سر از خبرگزاری مهر درآورد، موردتوجه افکار عمومی قرار گرفت و بازهم حاشیه‌ساز شد. خبرگزاری مهر، نوشته بود مهمانان جلسه «هیاتی تخصصی و عالی‌رتبه از نمایندگان حشدالشعبی عراق» بودند که «ضمن بازدید از بخش‌های تحقیقاتی موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران پیرامون زمینه‌های همکاری مشترک علمی انتقال دانش و آموزش تخصصی به تبادل‌نظر و رایزنی پرداختند.»
عامل برگزاری این جلسه «احمد نادری»، مدیر موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران بود که بعد‌ها در انتخابات توانست با همراه دیگر محافظه‌کاران وارد مجلس آینده شود.
نادری هیچ‌گاه درباره ضرورت برگزاری آن جلسه هیچ توضیحی نداد و نگفت که محتوای آن جلسه چه بود و با چه هدفی برگزار شده بود. هم‌زمان با اعتراضات آبان‌ماه نیز خبرهایی مبنی بر استفاده از نیروهای حشدالشعبی برای سرکوب معترضان در برخی از شبکه‌های اجتماعی منتشر شد اما صحت‌وسقم آن تایید نشد.
حالا یک‌بار دیگر حضور این نیروی شبه‌نظامی در ایران خبرساز شده است. تصاویر آن‌ها در کوچه و خیابان‌های قم در حال ضدعفونی کردن معابر در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده است.
«مهدی کبیری‌پور»، معاون هماهنگ‌کننده سپاه پاسداران در واکنش به حاشیه‌ها و اعتراضها به این حضور گفته که «این افراد، عضو حشدالشعبی نیستند.» کبیری‌پور افزوده که این افراد اعضای «شباب المقاومه» هستند که متشکل از اتباع عراقی و لبنانی ساکن قم است و در اموری از این قبیل و مسایل فرهنگی فعالیت و همکاری می‌کنند. این فرمانده نظامی اضافه کرده که «ضدعفونی معابر قم توسط این گروه نیز با هماهنگی بسیج قم بوده است.»
این در حالی است که خبرگزاری تسنیم و خبرگزاری فارس اعلام کرده بودند آن‌ها عضو حشدالشعبی عراق هستند که در قم مشغول به تحصیل دروس حوزوی هستند. این توضیحات هم اما مانع از شکل‌گیری دور جدید انتقاد‌ها و اعتراضها از حضور نیروهای بیگانه نظامی و شبه‌نظامی در ایران نشد. این اعتراضها در شرایطی ادامه دارد که رسانه‌ها و فعالان رسانهای محافظه‌کار همچنان حامی حضور این نیرو‌ها در ایران هستند.
طبق قانون اساسی ایران، مجلس باید برای حضور نیروی نظامی خارجی در داخل کشور تصمیم‌گیری کند که درباره آن اطلاع‌رسانی هم می‌شود. در مواردی نیز شورای عالی امنیت ملی درباره ورود نیروی نظامی خارجی تصمیم‌گیری می‌کند که این تصمیم الزاما رسانهای نمی‌شود. اما در مورد نیروهای حشدالشعبی هنوز مشخص نشده چه نهادی مجوز حضور آن‌ها در ایران را صادر کرده است.
روزنامه کیهان سال گذشته نوشته بود نیروهای حشدالشعبی با مجوز قاسم سلیمانی وارد خوزستان شدهاند، اما حضور دوباره این نیرو‌ها در ایران معلوم نیست به دستور چه نهادی بوده است. نگرانی‌ها از حضور این نیرو‌ها از آنجا نشات گرفته که پیش‌تر «موسی غضنفری آبادی»، رییس دادگاه انقلاب تهران گفته بود که «اگر ما انقلاب را یاری نکنیم، حشدالشعبی عراق، فاطمیون افغان، زینبیون پاکستان و حوثی‌های یمن خواهند آمد و انقلاب را یاری خواهند کرد.»
این دست از اظهار‌نظر‌ها موجب شده که برخی حضور نیروهای حشدالشعبی و دیگر نیروهای شبه‌نظامی کشورهای همسایه در ایران را مقدمه‌ای بر سرکوب اعتراض‌های آتی در ایران ارزیابی کنند.
