روزنامه اصولگرای فرهیختگان نوشت: باور نداشتن طرف چینی به عزم دولت روحانی در پیشبرد روابط راهبردی، جدی شدن موضوع قرارداد 25 ساله با پکن را به تاخیر انداخته است. چینی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که همکاری با حاکمیت ایران نسبت به دولت، بهتر جواب می‌دهد؛ می‌خواهند قرارداد بلندمدت را با حاکمیت ایران منعقد کند.
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور یکی‌دو روز پیش در جمع خبرنگاران از توافق بلندمدت ایران و چین سخن گفت و توضیح داد که علی لاریجانی ازسوی ایران مسئول پیگیری این توافق شده است. او گفت: «بعد از اینکه لاریجانی از مجلس بیرون آمد، از او درخواست کردیم کار خود را درخصوص پیگیری سند ۲۵ ساله ادامه دهد، او هم پذیرفت و این روزها برای پیشبرد برنامه‌های مربوط به اجرای این توافق همکاری ایران و چین وقت می‌گذارد.» این خبر درحالی بود که برخی می‌گفتند لاریجانی یک دفتر در پاستور و یک دفتر در یکی از ساختمان‌های وزارت خارجه در اختیار گرفته و ماجرای قرارداد میان ایران و چین را پیگیری می‌کند.
وحید شقاقی، استاد دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی مراودات اقتصادی ایران و چین در سال‌های اخیر را مورد بررسی قرار داد و آینده پیش‌روی این روابط را تحلیل کرد.
مشروح این گفت‌وگو در ادامه از نظر می‌گذرد.
چین در شرایط تحریم چطور ممکن است پای کار ما بیاید؟
بخشی از سیستم اقتصادی در چین به‌خاطر شرایط تحریمی الان ترس و واهمه دارد. اما وقتی ما درباره چین صحبت می‌کنیم یک‌بار درباره دولت چین است و یک‌بار درباره بانک‌ها و شرکت‌های چینی است. دولت چین با بانک‌ها و شرکت‌ها ماهیت متفاوتی دارد. شرکت‌های مختلف خصوصی در چین با آمریکایی‌ها تبادل مالی، تجاری و اقتصادی دارند و از این لحاظ به‌خاطر جریمه‌های احتمالی که ممکن است درنتیجه همکاری با ایران از سوی آمریکایی‌ها شامل حالشان شود واهمه دارند. اما درمقابل همکاری با دولت چین مشکلات کمتری دارد.
درمورد هر دوی اینها البته راه‌هایی برای فعالیت اقتصادی وجود دارد و لذا باید تلاش شود تا مشکلاتی که بعضا این روزها دیده می‌شود حل شوند، یعنی به روش‌هایی که امکان تحریم و فشار را کاهش دهند باید متوسل شد. ساده‌ترین این روش‌ها هم این است که بتوانیم در شرایط تحریم حداقل شرکت‌های واسط ایجاد کرده و با آنها کارها را جلو ببریم تا این مساله را پوشش دهد. اگر دنبال این هستیم که با شرکت‌ها و بانک‌های چینی تعامل کنیم باید آن شرکت‌های واسط به‌نحوی برای پوشش این وضعیت استفاده شود در ضمن دوران تحریم همیشه باقی نمی‌ماند و تحریم‌ها تا یک زمانی هست و یک زمانی ممکن است شدت آن کم و زیاد شود.
قراردادهایی که بیان کردید با چینی‌ها کنسل کردیم چه قراردادهایی بود؟
بیشتر این قراردادها مربوط به حوزه انرژی بود، ما قراردادهای نفتی در پروژه‌های مختلفی با چین داشتیم که بخشی از آنها ملغی شد و دلخوری چینی‌ها را پدید آورد. اینها البته با توجه به ناراحتی‌هایی است که چینی‌ها خیلی علنی داشتند و آنها را بیان می‌کردند. چینی‌ها خودشان علنی اعلام می‌کردند که شما ما را دور زدید و از این مساله ناراحت بودند. راهبرد بلندمدت اگر با فرض یک تعادل تجاری و توازن تجاری خوب تعریف شود می‌تواند بخشی از این بدبینی‌ها و چالش‌ها را کمتر کند.
ممکن است تحت همین رفتاری که توضیح آن را دادید، این همکاری از جانب چین منوط به این شود که دولت روحانی تغییر نظر یا تغییر رفتار دهد یا چینی‌ها بگویند با حاکمیت کار می‌کنیم؟
نگاه چینی‌ها هم عمدتا به حاکمیت است تا دولت‌ها! علاوه‌بر اینکه یک قرارداد بلندمدت فرادولتی است، در این سال‌ها آنها هم به این نتیجه رسیده‌اند که همکاری حاکمیت ایران بهتر جواب می‌دهد تا دولت‌ها! شاید به این دلیل است که در بحث راهبرد بلندمدت دنبال این بودند که با حاکمیت ایران به تفاهم برسند.
بنابراین الان هم دنبال این هستند که با حاکمیت کار را جلو ببرند؟
بله، می‌خواهند با کل نظام به تفاهم برسند و این‌گونه کار را جلو ببرند.
