جمهوری اسلامی همراه با کره شمالی، تنها دو کشور جهان هستند که نامشان در فهرست سیاه «گروه اقدام مالی» به ثبت رسیده است. عدم تصویب لوایح موسوم به FATF که با هدف مقابله با پولشویی و حمایت مالی از گروه‌های تروریستی تنظیم شده‌اند، حتا بدون تحریم‌های مشخص یک کشور نیز مانع اصلی بازگشت جمهوری اسلامی به سیستم بانکی بین‌المللی هستند. حدود ۸۰ میلیارد دلار ذخیره ارزی جمهوری اسلامی برای بازگشت به کشور و یا هزینه کردن در کشورهای ثالث نمی‌تواند به صورت چمدانی انجام گیرد و احتیاج به نقل و انتقال بانکی هست. البته بعید به نظر می‌رسد که مجمع تشخیص مصلحت نظام قبل از اینکه وضیعت تحریم‌های آمریکا مشخص شود این لایحه را تصویب کند. تمدید مدت بررسی دقیقا برای آماده ساختن شرایط جهت خروج از فهرست سیاه FATF در صورت برداشته شدن تحریم‌های آمریکاست.

امید حسن روحانی به مذاکره با آمریکا

دولت حسن روحانی امید بسیاری به برداشته شدن تحریم‌ها با آغاز ریاست جمهوری جو بایدن در ماه‌های قبل از انتخابات خرداد سال ۱۴۰۰ دارد. حسن روحانی در مراسم بهره‌برداری از ۹۹ پروژه وزارت کشور مهم‌ترین وظیفه دولت خود را برداشتن تحریم‌ها خواند و گفت «یکساعت هم نباید در این زمینه تاخیر ایجاد شود.» لایحه بودجه‌ای که دولت کنونی برای سال ۱۴۰۰ به مجلس فرستاده، نمایانگر همین امید به برداشته شدن تحریم‌ها تا قبل از نوروز آینده است. این بودجه بر پایه فروش روزانه ۲میلیون و ۳۰۰هزار بشکه نفت نوشته شده است. رقمی که برابر با فروش نفت از سال ۲۰۱۵ میلادی، سال توافق هسته‌ای، تا سال ۲۰۱۸، زمان خروج آمریکا از این توافق است. فروش نفت ایران در دو سال گذشته، به گفته منابع بین‌المللی بین ۳۰۰ تا حداکثر ۴۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. رقمی با فاصله بسیار از آنچه در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده است.

حسن روحانی با وجود امید بسیار به بازگشت آمریکا به برجام و برداشته شدن تحریم‌های این کشور، برای مصرف داخلی مرتب تکرار می‌کند که برنامه‌های موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی قابل مذاکره نیستند و آمریکا باید بدون هیچ پیش‌شرطی به توافق هسته‌ای بازگردد. این در حالیست که جو بایدن ضمن تاکید بر وعده انتخاباتی خود مبنی بر بازگشت به برجام، پیش‌شرط چنین اقدامی را بازگشت کامل جمهوری اسلامی به تعهدادت هسته‌ای خود اعلام کرده و افزوده در هر حال این بازگشت «بدون مشکل» نخواهد بود. برداشته شدن تحریم‌ها نیز به گفته الیوت آبرامز مسئول کنونی پرونده ایران در وزارت خارجه آمریکا، به سادگی «خاموش کردن چراغ یک اتاق نیست» و به آسانی نمی‌توان «کسانی را که به روشنی ناقض حقوق بشر هستند و یا در عملیات تروریستی نقش داشته‌اند از فهرست تحریم‌ها خارج کرد.» کمیته روابط خارجی پارلمان بریتانیا نیز رسما از دولت بوریس جانسون خواسته تا کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را سازمان تروریستی اعلام کند. درخواست مشابهی نیز در دست بررسی دولت کانادا قرار دارد.

لزوم دستیابی به توافق جدیدی که برنامه‌های موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی را نیز در برگیرد، خواست نهادهای بین‌المللی، دولت‌های غربی و کشورهای منطقه است. آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل، دو هفته پیش به لزوم چنین توافقی اشاره کرده بود. هفته گذشته رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در چند گفتگوی رسانه‌ای به این مسئله اشاره کرد. رافائل گروسی می‌گوید با توجه به اقدامات اخیر جمهوری اسلامی در نقض گسترده‌ی تعهدات برجامی‌اش «بازگشت به نقطه صفر دیگر امکانپذیر نیست». رافائل گروسی تخلفات جمهوری اسلامی را بسیار گسترده می‌خواند و می‌گوید محدود به افزایش غلظت غنی‌سازی، ذخیره دوازده برابری اورانیوم غنی‌شده و یا استفاده از سانتریفیوژهای نسل جدید نیست. جمهوری اسلامی در حال گسترش تاسیسات اتمی خود به ویژه در فردو است که قرار بود به کلی تعطیل شود.

محکومیت جهانی اعدام روح‌الله زم

اعدام روح‌الله زم بنیانگذار و مدیر کانال تلگرامی «آمدنیوز» با واکنش‌های می‌توان گفت شدید و بی‌سابقه در سطح بین‌المللی مواجه شد. پارلمان اروپا و مجمع عالی سازمان ملل متحد در دو قطعنامه این اعدام و فراتر از آن نقض سیستماتیک حقوق بشر و اعدام‌های گسترده در جمهوری اسلامی را با لحنی سخت‌تر از گذشته و با آرای بیشتری تصویب کردند. نه تنها میشل باشله کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل بلکه ادری آزوله دبیرکل یونسکو نهاد آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل نیز اعدام این فعال رسانه‌ای را محکوم کرد. در بیانیه ادری آزوله یادآوری می‌شود که «برای اولین بار در ۳۰ سال گذشته حکومتی یک روزنامه‌نگار را اعدام کرده است.» شاخه آلمانی «انجمن قلم» فراتر رفته و از سنای شهر برلین خواسته است تا بخشی از بلوار پُدبیلسکی Podbielskialleeرا که سفارت جمهوری اسلامی در آن قرار دارد به اسم «روح‌الله زم» نامگذاری کند «تا هر بار نامه‌ای به این سفارت فرستاده می‌شود یادآور این جنایت باشد.»

همچنین ۲۴ ساعت پس از اجرا حکم اعدام روح‌الله زم، یادداشتی به امضای ژیائو وانگ پژوهشگر چینی- آمریکایی که دسامبر سال گذشته از زندان جمهوری اسلامی در مبادله با مسعود سلیمانی که در آمریکا به اتهام دورزدن تحریم‌ها زندانی بود آزاد شد، در خبرگزاری «بلومبرگ» منتشر گشت. در این یادداشت ژیائو وانگ خواستار توافق بین‌المللی برای فشار بر جمهوری اسلامی با هدف آزادی تمام گروگان‌های خارجی و دوتابعیتی شده است. این پژوهشگر چینی- آمریکایی که به اتهام واهی جاسوسی در ایران به گروگان گرفته شده بود، در همین یادداشت اشاره‌ می‌کند که در حال حاضر حداقل ۱۱ خارجی و دوتابعیتی در جمهوری اسلامی به گروگان گرفته شده‌اند. وی خواسته است که هر معامله و مذاکره سیاسی با جمهوری اسلامی مشروط به آزادی این گروگان‌ها شود. ژیائو وانگ نگرانی خود را از امکان اجرای حکم اعدام احمدرضا جلالی پزشک ایرانی- سوئدی که متهم به جاسوسی برای اسرائیل است را نیز پنهان نمی‌کند. وی می‌گوید انتقال جلالی به انفرادی با تهدید به اجرای حکم اعدام، برای وادار ساختن دولت بلژیک به مبادله این پزشک با اسدالله اسدی، تروریست- دیپلمات است که اخیرا در دادگاه آنتورپ در بلژیک به ۲۰ سال زندان محکوم شده است.