حنیف یزدانی
1- ریچارد نیکسون رییس جمهور اسبق امریکا از حزب جمهوری خواه
تصمیماتی که آیزنهاور گرفت، همه جنجال بر انگیز بودند. اولین آن تصمیمی است که در سال 1953 در رابطه با ایران گرفت. ایالات متحده در همکاری با بریتانیا در انجام کودتا در ایران شرکت کردند تا از دست مصدق خلاص شوند. مصدق متمایل به چپ و صادقانه می شود گفت، رهبر تحت کنترل شوروی بود. آیزنهاور شاه را در ایران به قدرت بر گرداندند. او (آیزنهاور) برای اینکار و نقش (سازمان) سیا مورد انتقاد قرار گرفته است، اما ببینیم که این (کودتا) به چه معنی بود. ایران مهمترین کشور در منطقه بود. پر جمعیت ترین کشور منطقه در آن زمان بود، نفت داشت. نه به اندازه بقیه ولی بسیار و بنا بر این قدرت بزرگی بود. با شاه در ایران به قدرت بر گراندن به این معنی بود که ایالات متحده یک دوست در ایران داشت. دوستی قدرتمند. و برای 25 سال ایران نقش مدافع صلح در منطقه خلیج فارس را بازی کرد. یک نمونه برجسته: در سال 1973 وقتی که من رئیس جمهور بودم. جنگ کیپور (جنگ اعراب و اسرائیل) را یاد دارید. در آن زمان تمام کشورهای تولید کننده نفت در خلیج فارس فروش نفت به اسرائیل را قطع کردن، بغیر از ایران. این اتفاق نمی افتاد اگر مصدق، همانی که سیا سرنگون کرد، در قدرت مانده بود. این اتفاق افتاد چرا که عقلانیت آیزنهاور بود که شاه را به قدرت بر گرداند در آن زمان. و حالا که شاه رفته که در زمان دولت کارتر رخ داده است و بسیاری جای او را گرفته اند. ایران به کارت غیر قابل پیش بینی تبدیل شده است در حال حاضر (ایران) قدری ضعیف شده است ولی هنوز بسیار مهم است.
2- بیل کلینتون رییس جمهور اسبق امریکا از حزب دموکرات
این یک داستان خیلی غمگین هست که در دهه 1950 آغاز می شود وقتی ایالات متحده امریکا آقای مصدق را که به صورت دموکراتیک از سوی پارلمان انتخاب شده بود از قدرت برکنار کرد و شاه را به قدرت بازگرداند که در نهایت توسط آیت الله خمینی سرنگون شد و ما را به آغوش صدام راند. بیشتر چیزهای وحشتناکی که صدام حسین در دهه 1980 انجام داد با اطلاع کامل و حمایت دولت ایالات متحده امریکا بود زیرا او ایران نبود و ایران، همان ایران بود. زیرا ما خود را از شر دموکراسی پارلمانی در دهه 1950 خلاص کرده بودیم. حداقل این نظر شخصی من هست. هر چند می دونم که این در میان امریکایی ها محبوبیت نداره که چنین چیزی رو بگیم، اما من فکر می کنم که این حقیقت داره و من وقتی رییس جمهور خاتمی انتخاب شد به صورت علنی اعتراف کردم که ایالات متحده به صورت فعالانه مصدق را سرنگون کرد و من عذر خواهی می کنم بابت آن.
3- اوباما رییس جمهور اسبق امریکا از حزب دموکرات
در هنگام جنگ سرد، ایالات متحده امریکا در سرنگونی یک دولتِ منتخب دموکراتیک ایران نقش بازی کرد.
اگر شما به تاریخ ایران نگاه کنید، حقیقت این است که ما در سرنگونی یک دولت منتخب ِدموکراتیک مداخله کردیم.
4- اعتراف مادلین آلبرایت وزیر خارجه اسبق امریکا از حزب دموکرات
امریکا نقش مهمی در سازماندهی عملیات برای سرنگونی دولت مردمی نخست وزیر، محمد مصدق داشت. دولت آیزنهاور اعتقاد داشت که دلایل استراتژیک این عملیات را توجیه می کرد. اما کودتا به روشنی یک عقبگرد برای توسعه سیاسی ایران بود و اکنون به راحتی می توان فهمید چرا بسیاری از ایرانیان از این دخالت امریکا در امود داخلی کشورشان، هنوز ناراضی هستند. اضافه بر این، به مدت 25 سال ایالات متحده امریکا و غرب به صورت مستمر از رژیم شاه حمایت کردند. اگرچه رژیم شاه برای توسعه اقتصادی ایران اقدامات زیادی کرد اما حکومت شاه همچنین به صورت وحشیانه ایی مخالفان را سرکوب می کرد. همانطور که رییس جمهور کلینتون اعلام کرده است ایالات متحده باید سهم منصفانه خود در بوجود آمدن مشکلات بین روابط ایران و آمریکا را باید بپذیرد. حتی در سالهای اخیر ابعاد سیاست امریکا در برابر عراق در زمان درگیری با ایران حالا به نظر می رسد کهمتاسفانه، کوته بینانه بوده است به ویژه با توجه به تجربیات بعدی ما با صدام حسین.
5- هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا از حزب دموکرات
ما به صورت جدی اظهار تاسف می کنیم از آنچه در 1953 (کودتای 28 مرداد) اتفاق افتاد. ما افراد بلند مرتبه ی امریکایی داریم که گفتند این یک گسست در توسعه طبیعی دموکراسی ایران بود، چیزی که می تونست و باید اتفاق می افتاد. شما می دانید در آن زمان جنگ سرد بود و شوروی وجود داشت که یک تهدید وجودی برای همه بود. از جمله برای ایران، ترکیه و یونان. بعضی وقتها با نگاهی به گذشته می توان گفت که آن می توانست به صورت دیگری رقم بخورد. پس ما پشیمان هستیم از آنچه در 1953 (کودتای 28 مرداد) اتفاق افتاد. در نهایت وقتی به مسئله به صورت کلی بر می گردیم که ما کی هستیم؟ و از چه چیزی دفاع می کنیم؟ من فکر می کنم من به اندازه کافی عمر کرده ام که بگویم که هر کشوری دورویی هایی دارد، زیرا این سخت هست که همیشه در باره آنچه انجام می دهی و آنچه از آن دفاع می کنی، شفاف باشی.
در آستانه سالگرد جنبش مهسا، ابوالفضل محققی
