اگر جزییات بیش‌تری از نتایج نظرسنجی ارایه می‌شد، و تفاوت پاسخهای متغیر تصمیم به شرکت برحسب محل سکونت، استان، سن، جنسیت، تحصیلات و درآمد نیز بیان می‌شد، آنگاه متوجه می‌شدیم که جوانان تحصیل‌کرده شهری کمتر از ۱۰ یا حتی ۷ درصد تصمیم به شرکت در انتخابات دارند و اگر براساس منبع کسب خبر می‌پرسیدند متوجه می‌شدند که شکاف بسیار بزرگی میان مردم از حیث رسانه مورد استفاده و رغبت به شرکت در انتخابات وجود دارد.

هم‌چنین حدس می‌زنم که با این نتایج برای کل کشور، میزان شرکت در شهر تهران اکنون زیر ۱۵ درصد خواهد بود. نه فقط تهران که دیگر شهرهای بزرگ کشور نیز همین گونه هستند. البته این نظرسنجی گر چه تصوری دقیق‌تر از تصورات ما از رفتار انتخاباتی مردم ارایه می‌کند، ولی همه کمابیش می‌دانستند که وضع مشارکت اصلاً مطلوب نیست.

برخی از طرفداران جناح حاکم که اصلاً مسئولیت‌پذیر نیستند، مثل همیشه آن را تقصیر روحانی و قبلی‌ها می‌اندازند. در حالی که خیلی خوب می‌دانند، در دوره روحانی انتخاباتی با مشارکت بالا برگزار شد ضمن اینکه اگر عملکرد او بد بود و انتخابات می‌توانست جانشین خوبی برای او یا سیاست‌هایش عرضه و نهایی کند، حتماً مردم برای مخالفت با روحانی به پای صندوق رأی می‌آمدند تا آن جایگزین‌ها را انتخاب کنند. انتخابات مسأله گذشته نیست، بلکه معطوف به آینده است. اینکه مردم چقدر امید دارند تا از طریق انتخابات مشکلات خود را حل کنند نقش اصلی را در مشارکت آنان دارد.

برخی دیگر نیز از الآن تقصیرها را به گردن دشمن انداخته‌اند، که آنان می‌خواهند مردم را مأیوس کنند و انتخابات را به رفراندوم علیه نظام تبدیل کنند. این نیز تلاش بی‌ثمری است. زیرا آنچه را که دشمن می‌نامند همیشه بوده و اتفاقاً در گذشته قوی‌تر هم بوده. به علاوه قبلاً به حمایت جناح متبوع آقایان آمده بود. در انتخابات مجلس چهارم دربست از جناح راست حمایت کردند تا مجلس را در اختیار بگیرند.

بنابراین دشمن کاری جز گذشته نمی‌تواند کند. گذشته‌ای که انتخابات‌هایی با حدود ۸۰ درصد مشارکت داشتیم. دشمن واقعی توهم و بی‌اطلاعی ما از جامعه است. عملکرد قانون‌گذاری این مجلس مانع جدی در راه شکل‌گیری یک مجلس موثر بود، و نمونه اخیرش ایرادات فراوان در قانون عجولانه حجاب است، یا ضعف نظارتی مجلس بر دولت و از همه مهم‌تر مقاومت ساختار در برابر تغییر است که نه تنها هیچ نشانه‌ای از همراهی در حل مشکلات اصلی مردم از خود نشان نمی‌دهد، بلکه با تمام توان به مقابله با مسایلی پرداخته که نه مسأله مردم است و نه اگر هم باشد اولویتی جدی دارد.

نتایج این نظرسنجی از کیفیت و کمیت بهره‌مندی از رسانه‌ها نیز بسیار مهم است. به نظر می‌رسد که تلویزیون ایران تبدیل به جعبه بی‌خاصیتی شده است که مثل چاه ویل فقط دنبال منابع بیش‌تر مالی است، ولی خروجی موثری ندارد و دریغ از یک ارزیابی جدی از عملکرد و اثرگذاری آن. عملکرد این رسانه تأثیر اصلی را بر رویگردانی مردم از مشارکت انتخاباتی دارد و تا تغییر جدی نکند، انتظار بهبود در مشارکت انتخاباتی را نباید داشت.

امیدواریم گزارش کامل این نظرسنجی همراه با پرسشنامه و نتایج تقاطعی متغیرها نیز در اختیار همه قرار گیرد.