ایران در میان پرترافیک‌ترین فرودگاه‌های دنیا هیچ فرودگاهی ندارد بنابراین حتی صحبت از رتبه‌های جهانی سودآوری فرودگاه‌های ایران هم محلی از اعراب ندارد. این درحالی است که به‌عنوان مثال فرودگاه بین‌المللی هارتسفیلد-جکسون آتلانتا یک نیروگاه اقتصادی مهم در ایالات متحده است و در کنار ایجاد ۶۳ هزار شغل و تاثیر اقتصادی ۳۴/۸ میلیارد دلاری آن برای آتلانتا، بزرگ‌ترین کارفرمای این ایالت است و در همسایگی ایران، فرودگاه دُبی در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ با ۸/۴ درصد افزایش ترافیک، در بازه زمانی ژانویه تا مارس ۲۳ میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کند.

کشورهای با بیشترین تعداد فرودگاه‌ها

به‌طور متوسط، ایالات متحده بیشترین تعداد مسافران خطوط هوایی را در سراسر جهان دارد، یعنی چیزی بیش از ۶۶۵ میلیون مسافر در هر سال. بنابراین جای تعجب نیست که این کشور با داشتن ۱۳۵۱۳ فرودگاه، بیشترین تعداد فرودگاه‌های دنیا را در خود جا داده باشد. وجود ۴۰۹۳ فرودگاه در برزیل، این کشور را به دومین دارنده فرودگاه در جهان تبدیل کرده است. رتبه سوم از آنِ مکزیک است با ۱۷۱۴ فرودگاه. کانادا، روسیه، آرژانتین، بولیوی، کلمبیا و پاراگوئه در رتبه‌های بعدی بیشترین تعداد فرودگاه‌های جهان قرار گرفته‌اند. رتبه دهم با ۶۷۳ فرودگاه به یک کشور آسیایی رسیده است، اما انتظار نداشته باشید رتبه دهم به چین برسد، این رتبه از آنِ اندونزی‌ است.

چین با ۵۰۷ فرودگاه، یک رتبه پایین‌تر از آلمانِ ۵۳۹ فرودگاهی، در رتبه سیزدهم دنیا قرار دارد. در این رتبه‌بندی، کشور آسیایی بعدی، هند است که ۳۴۶ فرودگاه دارد و در رتبه ۲۱ دنیا قرار گرفته و رتبه ۲۲ دنیا هم با ۳۱۹ فرودگاه از آنِ ایران است. گواتمالا، فیلیپین و سوئد رتبه‌های بعد از ایران هستند. در این رتبه‌بندی تمامی فرودگاه‌هایی که یک کشور احداث کرده، از آسمان قابل شناسایی هستند و قابلیت فرود هواپیما دارد بدون توجه به فعال یا غیرفعال بودن آنها محاسبه شده‌اند.

بزرگ‌ترین فرودگاه‌های دنیا از نظر مساحت

اگر معیار تقسیم‌بندی ما مساحت فرودگاه‌ها باشد، رتبه‌بندی فرودگاه‌ها تغییر واضحی نشان خواهد داد. از نظر اندازه کلی، فرودگاه بین‌المللی ملک‌فهد در دمام عربستان سعودی با اختلافی بسیار زیاد، بزرگترین فرودگاه جهان است. این فرودگاه سابقاً پایگاه هوایی ایالات متحده بود که اکنون مساحتی نزدیک به ۳۰۰ مایل مربع یا ۷۷۷ کیلومتر مربع دارد؛ مساحت شهر نیویورک برابر با ۷۹۰ کیلومتر مربع و مساحت تهران ۷۳۰ کیلومتر مربع است. امکانات فرودگاه بین‌المللی ملک‌فهد عبارتند از یک مسجد در محل با قابلیت پذیرش تا ۲۰۰۰ نمازگزار، یک مجتمع مسکونی که می‌تواند تا ۳۰۰۰ نفر را در خود جا دهد و گلخانه‌هایی در محل که محصولات گیاهی را برای محوطه‌سازی سایت تامین می‌کنند.

با این وجود فرودگاه ملک‌فهد سالانه میزبان تنها حدود ۹/۷ میلیون مسافر است که در نتیجه از نظر ترافیک مسافری در بین ۱۰۰ فرودگاه بزرگ دنیا هم قرار ندارد. در داخل خود عربستان هم فرودگاه بین‌المللی ملک‌فهد سومین فرودگاه شلوغ عربستان سعودی است. شلوغ‌ترین فرودگاه عربستان، فرودگاه بین‌المللی ملک‌عبدالعزیز در جده است که سالانه ۴۱ میلیون مسافر را می‌پذیرد درحالی‌که بسیاری از آنها برای زیارت به شهر مقدس مکه می‌روند.

در میان بزرگ‌ترین فرودگاه‌های دنیا، فرودگاه داکسینگ پکن بزرگترین ترمینال فرودگاهی در جهان را دارد. این ترمینال با مساحتی نزدیک به ۶۹۶۷۷۳ مترمربع تقریباً معادل ۹۷ زمین فوتبال آمریکایی ا‌ست. ترمینال فرودگاه داکسینگ به شکل منحصربه‌فردی شبیه «ستاره دریایی» ساخته شده تا مسافران بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن به دروازه‌های خروجی برسند. پیش‌بینی می‌شود فرودگاه داکسینگ پکن تا سال ۲۰۴۰ به شلوغ‌ترین فرودگاه جهان تبدیل شود. گسترش فیزیکی این فرودگاه چشمگیر است.

پرترافیک‌ترین فرودگاه‌های جهان

اگر بخواهیم فهرست فرودگاه‌های برتر را نه براساس مساحت، بلکه براساس مجموع مسافرانی که به آنها خدمات ارائه شده یا براساس تعداد هواپیماهایی که در این فرودگاه‌ها در رفت‌وآمد هستند رتبه‌بندی کنیم، نتایج باز هم به‌طور قابل‌توجهی متفاوت خواهند بود.

۱- فرودگاه بین‌المللی هارتسفیلد-جکسون

از این منظر فرودگاه بین‌المللی هارتسفیلد-جکسون ِ آتلانتا در ایالات متحده با 104/6 میلیون مسافر در سال رتبه اول دنیا را دارد. این فرودگاه شلوغ‌ترین فرودگاه جهان است و هر سال به جز یک بار در سال 1998، رتبه اول را در این فهرست دارد. فرودگاه بین‌المللی هارتسفیلد-جکسون به لطف موقعیت خود به یک هاب فرودگاهی تبدیل شده و در حال حاضر تنها فرودگاه حاضر در کلوپ 100 میلیونی است، دستاوردی که در ابتدا در سال 2015 به آن دست یافت. تنها فرودگاه دیگری که با این فرودگاه مطابقت دارد، فرودگاه بین‌المللی پایتخت پکن است که بین سال‌های 2018 تا 2020 توانست 100 میلیون مسافر داشته باشد. این فرودگاه ورود و خروج 104653451 مسافر را در سال 2023 ثبت کرده است. فرودگاه بین‌المللی هارتسفیلد-جکسون که در سال 1926 ساخته شد، همواره یکی از شلوغ‌ترین فرودگاه‌های ایالات متحده در طول تاریخ خود بوده است و تا پایان دهه 1930 با فرودگاه‌های محبوب نیویورک و شیکاگو رقابت می‌کرد. این فرودگاه دو پایانه و پنج باند و بلندترین برج کنترل ترافیک هوایی در آمریکای شمالی را در خود جای داده است.

۲- فرودگاه بین‌المللی دبی

نام امارات در بین دارندگان بیشترین فرودگاه‌های دنیا ثبت نشده است اما نام این کشور در بین کشورهای با شلوغ‌ترین فرودگاه‌ها می‌درخشد. فرودگاه بین‌المللی دُبی در امارات متحده عربی با سالانه 86/9 میلیون مسافر به‌عنوان شلوغ‌ترین فرودگاه آسیا، رکوردهای دیگری از جمله رکورد بزرگترین سیستم جابه‌جایی چمدان در جهان را نیز از آنِ خود دارد و دومین ساختمان بزرگ جهان از نظر مساحت نیز در این فرودگاه است.

پس از پایان رکود سفرهای هوایی به دلیل شیوع کرونا، فرودگاه بین‌المللی دُبی بین سال‌های 2022 تا 2023 شاهد افزایش 31/7 درصدی ترافیک فرودگاهی بود و از رکورد 86/4 میلیون مسافر در سال 2019 عبور کرد، اما هنوز به رکورد 89/1 میلیون نفر در سال 2018 نرسیده است. این فرودگاه در سال 2023 ورود و خروج 86994365 مسافر را ثبت کرده است.

سرمایه‌گذاری قابل توجه امارات در گردشگری و فرودگاه دُبی به‌عنوان یک مرکز ارتباطی برای پروازهای بین اروپا و آمریکای شمالی و منطقه آسیا-اقیانوسیه این فرودگاه را در دنیا به فرودگاهی شاخص تبدیل کرده، به‌طوری‌که اکثر مسافران از آن به‌عنوان بخشی از یک فرودگاه اتصالِ پروازها به هم عبور می‌کنند. فرودگاه دُبی در سال 1960 به‌عنوان یک فرودگاه کوچک افتتاح شد که تنها به چند مقصد خدمات‌رسانی می‌کرد، اما با توسعه اقتصادی امارات متحده عربی این فرودگاه هم به‌طور قابل توجهی رشد کرده و اکنون شامل سه ترمینال بزرگ با باند‌هایی به طول بیش از 4300 متر دارد.

۳- فرودگاه بین‌المللی دالاس-فورت‌‌ورث

رتبه سوم شلوغ‌ترین فرودگاه‌ها هم باز از ایالات متحده است با سالانه 81/8 میلیون نفر مسافر در فرودگاه دالاس-فورت‌ورث. در سال 2023 ورود و خروج 81764044 مسافر در این فرودگاه ثبت شد. اگرچه دالاس-فورت‌ورث تقریباً نیمی از ترافیک خود را در طول همه‌گیری کووید-19 از دست داد، اما این فرودگاه همچنان به‌عنوان یک سایت ارتباطی در ایالات متحده مطرح است. دالاس-فورت‌ورث اولین فرودگاه «کربن خنثی» در آمریکای شمالی، و نیزاز نظر زمین تحت پوشش، دومین فرودگاه بزرگ در ایالات متحده با مساحت 69/6 کیلومترمربع است که پنج ترمینال با 171 ورودی و خروجی و هفت باند فرودگاهی دارد.

۴- فرودگاه بین‌المللی هیترو

نوبت به اروپا می‌رسد. حال با جابه‌جایی 79/2 میلیون نفر، فرودگاه هیترو لندن در بریتانیا تبدیل به چهارمین فرودگاه شلوغ دنیا شده است. به‌رغم اینکه هیترو یکی از شش فرودگاهی است که در لندن احداث شده است، به لطف تعداد قابل‌توجهی ارتباطات بین‌المللی و بیشترین تعداد ارتباطات در جهان در سال 2023، تسلط خود را حفظ کرده و بین سال‌های 2020 تا 2022 پس از عقب راندن فرودگاه استانبول، عنوان شلوغ‌ترین فرودگاه اروپا را پس گرفت.

فرودگاه هیترو لندن به سطح ترافیک قبل از همه‌گیری نرسیده است، پس از کاهش بیش از 75 درصدی تعداد مسافران بین سال‌های 2019 و 2021، امروزه شاهد بازگشت روزهای خوشِ خویش است. این فرودگاه در سال 2023 ورود و خروج 79152000 مسافر را ثبت کرد و انتظار می‌رود که در سال 2024 از شلوغ‌ترین سال خود پیشی بگیرد و تردد بیش از 81 میلیون مسافر را ثبت کند. این فرودگاه در سال 1946 ساخته شد و در حال حاضر چهار ترمینال مسافربری دارد.

۵- فرودگاه بین‌المللی هاندا توکیو

دوباره آسیا و این‌بار شرق؛ فرودگاه بین‌المللی هاندا توکیوی ژاپن با جابه‌جایی 78/7 میلیون نفر مسافر، رتبه 5 دنیا را در اختیار دارد. فرودگاه بین‌المللی هاندا توکیو پیشتر فرودگاه شانزدهم دنیا بود و تنها در عرض یک‌سال توانست با 28 میلیون مسافری که به آن اضافه شد، به پنجمین فرودگاه دنیا تبدیل شود؛ یعنی افزایش 55 درصدی و بیشترین رشد در بین فرودگاه‌‌های این فهرست از سال 2022. این فرودگاه در سال 2023 ورود و خروج 78719302 مسافر را ثبت کرده است. این فرودگاه در سال 1931ساخته شد و اکنون 3 پایانه مسافری دارد.

۶- فرودگاه بین‌المللی دنور

باز هم از ایالات متحده و این بار فرودگاه دنور با جابه‌جایی 77/8 میلیون نفر در سال در رتبه ششم دنیا قرار دارد. این فرودگاه در سال 1995 افتتاح شد و از آغاز هزاره هر ساله در بین 20 فرودگاه پرتردد جهان قرار می‌گیرد و توانسته است طوفان همه‌گیری کووید-19 را کمی بهتر از برخی از همتایان خود تحمل کند. درحالی‌که ترافیک این فرودگاه در سال 2020 بیش از 50 درصد کاهش یافت، اما توانست با 33/7 میلیون مسافر در بین 10 فرودگاه برتر باقی بماند و در سال 2023 ورود و خروج 77837917 نفر در این فرودگاه ثبت شد.

فرودگاه دنور هم بزرگترین سایت فرودگاهی در آمریکای شمالی و هم دومین سایت بزرگ در جهان است، اما در کمال تعجب فقط یک ترمینال دارد. این فرودگاه دو برابر منهتن وسعت و طولانی‌ترین باند تجاری آمریکای شمالی را دارد. در رتبه‌های بعدی شلوغ‌ترین فرودگاه‌های جهان، فرودگاه استانبول با تردد سالانه 76/2 میلیون مسافر، فرودگاه بین‌المللی لس‌آنجلس با 75/1 میلیون مسافر در سال، فرودگاه شیکاگو با سالانه 73/9 میلیون مسافر و فرودگاه بین‌المللی ایندیرا گاندی هند با 72/2 میلیون مسافر جای گرفته‌اند.

جایگاه فرودگاه بین‌المللی امام خمینی

براساس آمار پروازهای شهر فرودگاهی امام خمینی که در وب‌سایت این فرودگاه منتشر شده است تعداد کل پروازهای این فرودگاه (ورودی و خروجی) در سال 1402 به 49256 پرواز رسید. این درحالی است که در همسایگی ایران تنها از فرودگاه دُبی هر هفته بیش از 8 هزار پرواز به نقاط مختلف دنیا انجام می‌شود و در دیگر همسایه شمالی ایران، ترکیه، در یازده ماه سال گذشته فقط در فرودگاه استانبول 465 هزار و 254 پرواز (ورودی و خروجی) ثبت شده بود. در همان بازه زمانی فرودگاه صبیحا گوکچن، دیگر فرودگاه بزرگ شهر استانبول هم 204 هزار و 688 پرواز ورودی و خروجی داشت.

خردادماه سال گذشته سازمان ایمنی ناوبری هوایی اروپا (یوروکنترل) اعلام کرد که تعداد پروازهای انجام‌شده در فرودگاه استانبول در یک روز به رکورد ۱۶۸۴ پرواز دست یافت. در ایران اما آذرماه گذشته وزیر راه و شهرسازی از افزایش ظرفیت جابه‌جایی مسافر در فرودگاه امام(ره) به ۵۰ میلیون نفر در سال خبر داده و گفته بود: با اجرای کلان پروژه فاز ۲ فرودگاه امام خمینی(ره)، این فرودگاه به یکی از هاب‌های راهبردی و ترانزیتی فرودگاهی منطقه تبدیل می‌شود. به گفته وزیر راه ترمینال شماره یک فرودگاه امام خمینی(ره) سالانه ظرفیت جابه‌جایی ۶ میلیون مسافر را دارد و با توجه به برنامه توسعه فرودگاهی قرار است این ظرفیت به ۱۰ میلیون مسافر برسد. درحالی‌که فرودگاه دُبی با 140 شرکت هواپیمایی به بیش از 270 مقصد جهان و فرودگاه استانبول با 103 ایرلاین به 114 کشور دنیا پرواز دارند؛ تعداد ایرلاین‌های فعال در فرودگاه امام (ره) به‌گفته مدیرعامل شهر فرودگاهی امام (ره) ۱۴ شرکت هواپیمایی داخلی و ۳۴ شرکت هواپیمایی خارجی هستند که براساس گزارش عملکرد پروازی این فرودگاه که در وب‌سایت آن در دسترس است به 47 مقصد در 26 کشور پرواز دارند.