سردار گم‌شده؛ اسماعیل‌ قاآنی کجاست؟

سولماز ایکدر - ایران وایر

ز سردار سرلشکر پاسدار «اسماعیل قاآنی»، فرمانده سپاه قدس جمهوری اسلامی، خبری نیست.

قاآنی نه در مراسم «اهدای مدال فتح به فرمانده عملیات وعده صادق ۲»، «امیرعلی حاجی‌زاده» حاضر بود، نه در جریان نماز روز جمعه به امامت رهبر جمهوری اسلامی. جای فرمانده سپاه قدس در تصاویر منتشر شده از «اتاق عملیات وعده صادق ۲» نیز خالی بود.

آخرین تصویر منتشر شده از قاآنی مربوط به ۸مهر در دفتر حزب‌الله در تهران است. پس‌از آن و در شرایطی که به گفته برخی مقامات رسمی نظام «جنگ‌ حتمی» است، از مهم‌ترین چهره نظامی کشور خبری در دست نیست و کسی هم پاسخگو چرایی نبود او نیست. در این رابطه،‌تنها رسانه‌های اسرائیلی، عربی و غربی هستند که اطلاعات جسته گریخته‌ای منتشر می‌کنند.

***

آخرین بار لبنان، بیروت

قطی‌ترین خبر در رابطه با اسماعیل قاآنی تا لحظه انتشار این گزارش را، «The Times of Israel» و «The Jerusalem Post» منتشر کرده‌اند. براساس گزارش‌های منتشر شده توسط این دو رسانه، قاآنی آخرین بار هفته گذشته در لبنان و منطقه ضاحیه جنوبی بیروت که تحت حملات هوایی اسراییل قرار گرفته بود دیده شده است.

همچنین ۱۵مهر۱۴۰۳،‌خبرگزاری رویترز به نقل از دو مقام ارشد امنیتی ایرانی نوشت که از زمان حملات اسراییل به حومه جنوبی بیروت در جمعه ۱۳مهر۱۴۰۳، از اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران خبری در دست نیست.

در این گزارش تایید شده است که فرمانده کل سپاه قدس پس از جان‌باختن «حسن نصرالله»، دبیرکل حزب‌الله، به لبنان سفر کرده است. به‌گفته یکی از این مقامات، اسماعیل قاآنی هنگام حمله سنگین اسراییل که هدف آن «هاشم صفی‌الدین»، مقام ارشد حزب‌الله بود، در ضاحیه در حومه جنوبی بیروت حضور داشت، اما تاکید کرد که او در حال ملاقات با صفی‌الدین نبوده است.

پس‌از آن، حزب‌الله لبنان موفق به برقراری تماس با قاآنی نشده‌است. «محمود قماطی»، عضو شورای سیاسی حزب‌الله، درباره وضعیت قاآنی گفته است: «هیچ اطلاعی ندارم. ما نیز در جست‌وجو حقیقت درباره این موضوع هستیم.»

👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر

از سوی دیگر البته «ناداو شوشانی»، سخنگو ارتش اسراییل، در پاسخ به گزارش‌هایی مبنی‌بر اینکه ممکن است اسماعیل قاآنی در حمله اسراییل به بیروت کشته شده باشد، گفته است که نتایج این حمله در حال ارزیابی است. هم‌زمان شبکه ۱۲ اسراییل نیز خبر داده که «احتمال مجروح شدن سردار اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران ایران در انفجار بمبی که در بیروت رخ داد، در حال بررسی است.»

هاشم صفی‌الدین، جانشین احتمالی حسن نصرالله و مسوول واحد اطلاعات حزب‌الله، هدف بمباران گسترده ۱۳مهر ضاحیه جنوبی بیروت بود، جایی که احتمالا اسماعیل قاآنی در آن حضور داشته و پس‌از آن از صحنه غیب شده است.

سکوت و تکذیب در طرف ایرانی

در مقابل این ادعاهای رسانه‌های غیرایرانی اما، جمهوری اسلامی در رابطه با اسماعیل قاآنی سکوت کرده است.

تا زمان انتشار این گزارش، هیچ‌یک از مقامات رسمی سپاه ازجمله سخنگو این گروه نظامی، ستاد کل نیروهای مسلح و ...، در رابطه با اسماعیل قاآنی اظهار نظری نکردند.

البته «محمدمهدی همت»، فرزند یکی از جان‌باختگان جنگ ایران و عراق، در این رابطه در اکانت خود در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: «حاج اسماعیل قاآنی عزیزمان در صحت و سلامت کامل هستند، فریب بازی‌های رسانه‌ای دشمن که نشان از ضعف‌شان دارد را نخورید.»

همچنین تعدادی از رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران، تصویری از حساب کاربری خواهرزاده قاآنی را منتشر کردند که در آن ادعا شده بود او زنده است.

تصویر منتسب به اینستاگرام خواهرزاده اسماعیل قاآنی

دو خبر قدیمی از خبرگزاری «مهر» و «صداوسیما»، با محتوای «تکذیب شهادت اسماعیل قاآنی» روزهای ۱۴ و ۱۵مهر۱۴۰۳ به‌صورت محدود در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شدند که البته هر دو خبر قدیمی بودند.

«همشهری آنلاین» نیز ادعا کرد که خبرگزاری «مجلس، خانه ملت»، به نقل از یکی از اعضای کمیسیون امنیت مجلس نوشت که فرمانده سپاه قدس زنده است، اما انجام مصاحبه با «عباس گلرو»، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در رابطه با قاآنی توسط خبرگزاری مجلس تکذیب شد.

آخرین تکذیب مربوط به حضور اسماعیل قاآنی در برنامه «به افق فلسطین» در شامگاه ۱۵مهر۱۴۰۳ بود. هم‌زمان برخی رسانه‌ها ازجمله «رویداد ۲۴»، «جماران»، «تابناک» و ...، اقدام به انتشار زندگینامه فرمانده سپاه قدس کردند.

اسماعیل قاآنی، فرمانده گم شده سپاه قدس کیست؟

پس از ترور قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس، با حکم علی خامنه‌ای، اسماعیل قاآنی به‌عنوان سومین فرمانده سپاه قدس منصوب شد. پس‌از آن بود که وبسایت‌های نزدیک به سپاه پوستری منتشر کردند با تیتر «قاآنی همان قاسم سلیمانی»؛ بعدها ائمه جمعه خطبه خواندند که «قاآنی سلیمانی دیگر است.»

او تا پیش از دهه ۹۰ خورشیدی کمتر در مجامع عمومی حاضر می‌شد و خبر چندانی از او در رسانه‌ها و خبرها منتشر نمی‌شد. قاآنی از سال ۱۳۵۸ به عضویت سپاه پاسداران در آمد و از سال ۱۳۵۹ و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی در تهران، به مشهد، محل تولدش بازگشت و به‌عنوان نیروی رسمی شروع به کار کرد.

با آغاز جنگ ایران و عراق، آقای قاآنی در طول ۸ سال در سمت‌های مختلف سپاه پاسداران فعالیت کرد، تا سال ۱۳۶۶ فرماندهی تیپ امام رضا را برعهده داشت و پس‌از آن نیز به‌عنوان فرمانده لشکر ۵ نصر در جنگ حضور داشت.

آشنایی قاآنی با قاسم سلیمانی به نوشته خبرگزاری «تسنیم»، به سال ۶۱ باز می‌گردد که در جلسه‌های مناطق عملیاتی حضور داشته و همین آشنایی، منجر به عضویت او در سپاه قدس شد. قاآنی برای مدت کوتاهی معاون اطلاعات و معاون حفاظت اطلاعات ستاد مشترک سپاه در سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶بود و پس‌از آن به‌عنوان جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه منصوب شد.

قاآنی اما به‌رغم سال‌ها سابقه در سپاه قدس، هرگز «نتوانست قاسم سلیمانی» شود. او در تمام سال‌های فرماندهی‌ خود نتوانست از زیر سایه نام فرمانده پیشین سپاه قدس خارج شود. از سوی دیگر قاآنی که به‌عنوان «مردی در سایه» شهرت یافته بود، در تبلیغات رسانه‌ای مرتبط با جنگ عراق و سوریه که بیشتر مورد توجه افکار عمومی بودند، چندان درگیر نبود و مسوول کشورهای شرقی، افغانستان و پاکستان بود. او البته نقشی کلیدی در شکل‌دهی گروه‌هایی مثل «فاطمیون» برای جنگ در عراق و سوریه داشت.

او تا پایان دوران فرماندهی‌ خود نیز نتوانست «قاسم سلیمانی» شود، تا جایی که دبیرکل حزب‌الله لبنان در یکی اظهار نظراتش درباره اسماعیل قاآنی از تجربه فرمانده نیروی قدس سپاه تعریف کرد، ولی تاکید کرد که قاآنی «نیاز به وقت دارد و نباید از او توقع بیش از اندازه داشت.»

سایه «پروپاگاندای» جمهوری اسلامی در رابطه با قاسم سلیمانی نیز تا آخرین روزها بر سر اسماعیل قاآنی سنگینی کرد. انبوه تبلیغات، روایت‌های افسانه‌وار درباره سلیمانی، سازمان‌ها و طرح‌های متعدد درباره سلیمانی، کتاب و فیلم‌های انبوه و سازماندهی ده‌ها هزار برنامه درباره سلیمانی، سبب شده که اسماعیل قاآنی فرصتی برای حضور در عرصه را نداشته باشد.

یکی از محدود سخنرانی‌هایی از اسماعیل قاآنی که در خاطره‌ها باقی مانده است، اظهارنظر او در رابطه با زنان دارای پوشش اختیاری در آذر۱۴۰۱ بود. او در آن سخنرانی گفته بود: «همه انرژی‌تان را از سراسر دنیا جمع کردید، این بالای شهر تهران است؛ یک زن باشرف را نمی‌بینید که غیرمحجبه باشد. خاک عالم بر سرتان که نمی‌فهمید، بی‌شرف‌ترین آدم‌ها هستید.»

چند روزی‌ست که خبری از این فرمانده «بی‌افتخار» نیست؛ فرمانده‌ای که از او هیچ نقطه بارزی در اذهان شهروندان ایرانی‌باقی نمانده است. خبر غیبت او اما تبدیل به دستمایه شوخی در شبکه‌های اجتماعی شده است.

گروهی از کاربران با هشتگ «#حاج_آقا_هارداسن» که اشاره به ساعت‌های مفقود بودن «ابراهیم رئیسی» دارد، در رابطه با مرگ اسماعیل قاآنی می‌نویسند. همچنین هستند افرادی که موضوع جاسوس بودن فرمانده سپاه قدس را مطرح می‌کنند؛ ادعاهایی که البته قابل اثبات یا حتی بررسی نیستند. آنچه در این میان قابل پیشبینی است، افزایش شایعات پیرامون سومین فرمانده سپاه قدس است، در‌صورتی‌که طی روزهای آینده نیز از او خبری منتشر نشود.