ناریوی سازمانیافته روانی بودن آثار بازگشت تحریم‌های سازمان ملل
کیهان لندن - مقامات سیاسی و تحلیلگران حکومتی در روزهای گذشته با تکرار سناریویی سازمانیافته مدعی هستند که آثار بازگشت تحریم‌های سازمان ملل صرفا «روانی» است و این تحریم‌ها آثار واقعی بر اقتصاد کشور نخواهد داشت.
حسن قشقاوی عضو کمیسیون «امنیت ملی و سیاست خارجی» مجلس شورای اسلامی، سناریوی حکومتیِ «روانی بودن آثار بازگشت تحریم‌های سازمان ملل» را تکرار کرده و در ادعایی عجیب گفته آثار بازگشت تحریم‌ها بیش از جنبه اقتصادی، جنبه روانی دارد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی از رسانه‌ها خواست تا با بیان واقعیت‌ها، از «بزرگنمایی» و ایجاد هیجان در بازار ارز و طلا بکاهند.
بسیاری از مقامات سیاسی و تحلیلگران حکومتی در روزهای گذشته سناریویی هماهنگ را تکرار کرده و مدعی شده‌اند بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی آثار واقعی بر اقتصاد ندارد و صرفا اثرات زودگذر روانی دارد!
این تحلیلگران و مقامات، واکنش بازار ارز و طلا و بورس به فعال شدن مکانیسم ماشه و افزایش قیمت دلار به ۱۱۳ هزار تومان را نیز بر اساس «واکنش روانی» توجیه می‌کنند.
بهنام سعیدی دیگر نماینده مجلس شورای اسلامی و دبیر کمیسیون «امنیت ملی و سیاست خارجی» مجلس هم مدعی شده «بازگشت تحریم‌ها آنقدر که بزرگش می‌کنند، اثر ندارد» و گفته فعال شدن مکانیسم ماشه اثرات روانی بیشتری از تبعات واقعی اقتصادی دارد و با حمایت کشورهایی مثل چین و روسیه، ایران می‌تواند آثار تحریم‌ها را به حداقل برساند.»
وی افزوده تحلیل‌ها درباره آثار و پیامدهای فعال شدن مکانیسم ماشه بر اقتصاد «عملیات‌های روانی است که دشمن به لطف آن می‌خواهد فضای جامعه ما را ملتهب کند». او افزوده «مردم بدانند که تاثیرات فعال‌سازی مکانیسم ماشه آن‌قدری نیست که دشمن در حال تبلیغ آن است.»
محمد کاظمی کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هم آثار روانی بازگشت تحریم‌ها را مورد توجه قرار داده و گفته «بازگشت تحریم‌های شورای امنیت اگرچه فشار واقعی اقتصادی جدیدی بر ایران وارد نمی‌کند، می‌تواند آثار روانی خود را در بازارهایی، چون ارز، طلا و سرمایه بگذارد. البته این آثار روانی با تدابیر مناسب دولت قابل مدیریت و کنترل است.»
او افزوده «تحریم‌های شورای امنیت از نظر فنی چیزی افزوده بر تحریم‌های یکجانبه آمریکا نیستند. در واقع می‌توان تحریم‌های آمریکا و سازمان ملل را به دو دایره متحدالمرکز تشبیه کرد؛ دایره بزرگ‌تر تحریم‌های آمریکاست و دایره کوچک‌تر تحریم‌های شورای امنیت در درون آن قرار دارد. به همین دلیل بازگشت احتمالی تحریم‌های شورای امنیت تفاوت خاصی در وضع اقتصادی ایران ایجاد نمی‌کند، زیرا فشار اصلی هم‌اکنون ناشی از تحریم‌های یکجانبه و گسترده آمریکاست.»
علی لاریجانی دبیر «شورای عالی امنیت ملی» نیز در یک برنامه تلویزیونی در صداوسیمای جمهوری اسلامی مدعی شده که «مردم نگران نباشند، تحریم‌ها بیشتر بار روانی دارد.»
علی لاریجانی افزوده «تمهیدات لازم برای کم اثر و بی اثر کردن اسنپ‌بک اندیشیده شده است. ملت ایران خودشان دارای قوه تحلیل هستند و می‌دانند قصد دشمن از ریشه زدن است.»
حمید قنبری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی از دیگر مقامات حکومتی است که درباره تحلیل‌های کارشناسان درباره اثرات تحریم‌های سازمان ملل مدعی شده این تحلیل‌ها «پشتوانه واقعی اقتصادی ندارد. به این معنا که هنوز تحریم‌ها در تئوری هم برنگشتند، فلذا رفتار تجاری را شاهد نبودیم که مطابق تحریم‌ها شکل بگیرد. بیشتر فضای روانی است و سعی کردند در این زمینه اغراق کنند. مثل خیلی از تحریم‌هایی که در زمینه آثار آنان اغراق شد و بعدا دیدیم که آن تحریم بعد از اجرا آن آثاری که گفته می‌شد نداشت.»
در همین حال همزمان با فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی قوه قضاییه روز شنبه پنجم مهرماه ۱۴۰۴، هشدار داد برای «برهم‌زنندگان امنیت روانی جامعه در رابطه با اخبار مربوط به اعمال مکانیسم ماشه» پرونده قضایی تشکیل می شود.
دادستانی تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد «پس از اقدام یکجانبه اعضای اروپایی برجام در اعمال غیرقانونی مکانیسم ماشه، برخی سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی با انتشار اخباری امنیت روانی جامعه را برهم زدند. با انتشار این خبر که از سوی برخی رسانه‌ها منتشر شد، دادستانی تهران ضمن رصد فضای مجازی برای منتشر کنندگان ادعای مورد اشاره پرونده قضایی تشکیل داد.»
در این اطلاعیه ادعا شد «با توجه به جو روانی ایجاد شده پس از اقدام غیرقانونی اعمال مکانیسم ماشه از سوی کشورهای اروپایی عضو برجام برخی کانال‌ها و سایت‌های خبری با فاصله بسیار اندک از رای گیری در شورای امنیت سازمان ملل اقدام به تولید محتوای حساسیت برانگیز درمورد افزایش قیمت‌ها کردند.»
غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه نیز روز دوشنبه هفتم مهرماه ۱۴۰۴ در نشست شورای عالی قوه قضاییه با اشاره به خبرهایی درباره افزایش قیمت ارز و تشدید مشکلات اقتصادی مدعی شد دشمنان «دنبال این هستند با عملیات روانی بین مردم ایجاد نگرانی کنند.»
رئیس قوه قضاییه با تأکید بر اینکه «جای مماشات با خیانت‌کاران نیست» ادعا کرد «منفعت‌طلب‌ها و عامل‌ها می‌خواهند شرایطی که برای معیشت مردم ایجاد شده است را سخت‌تر کنند» و «با عملیات روانی دنبال تضعیف روحیه مردم هستند».
امنیتی کردن پرداختن به اخبار مرتبط با پیامدهای مکانیسم ماشه بخشی از سناریوی سازمانیافته حکومت است که بخش دیگر، یعنی ادعای واهی «روانی بودن اثرات بازگشت تحریم‌ها» را تکمیل می‌کند.
در مقابل اما اقتصاددانان و تحلیلگران غیرحکومتی معتقدند تحریم‌های سازمان ملل نیز در فضای شکننده اقتصاد ایران دارای اثرات مختلفی از جمله تشدید رکود تورمی است و به ویژه بخش خصوصی اقتصاد و معیشت مردم را دچار آسیب خواهد کرد.
آلبرت بغزیان اقتصاددان و تحلیلگر اقتصادی با انتقاد از از برخی چهره‌های سیاسی که معتقدند فعال شدن مکانیسم ماشه چندان اتفاق خاصی برای اقتصاد رقم نمی‌زند گفته «به نظر می‌رسد از نظر آقایان گران شدن کالاها و ارز چندان مهم نیست.»
آلبرت بغزیان با اشاره به تلاش دولت برای کاهش تقاضا در بازارهای ارز و طلا به عنوان راهکار کنترل قیمت‌ها، گفته «نمی‌توان مردم را در دوره تحریم و تورم از تبدیل سرمایه‌شان به دلار و طلا منع کرد، زیرا آنها برای حفظ ارزش پول خود مجبور به این کار می‌شوند.»
آلبرت بغزیان معتقد است که «با بازگشت به تحریم‌های پیش از برجام، نظارت‌ها بسیار شدیدتر می‌شود و کشورهای دیگر نیز باید از تحریم‌های گسترده علیه ایران تبعیت کنند. این موضوع دور زدن تحریم‌ها را برای ایران به مراتب دشوارتر و پرهزینه‌تر خواهد کرد و مطمئناً درآمدهای ارزی کشور محدود می‌شود.»
یکی دیگر از مواردی که به عقیده کارشناسان به شدت اقتصاد ایران را دچار تنش خواهد کرد افزایش قیمت ارز است. در روزهای گذشته و در حالیکه هنوز تحریم‌های سازمان ملل بطور رسمی اجرایی نشده بود، قیمت دلار از کانال ۹۰ هزار تومان به کانال ۱۱۰ هزار تومان ورود کرد و شب گذشته پس از اعلام قطعی شدن فعال‌سازی مکانیسم ماشه به ۱۱۲ هزار تومان رسید.
قیمت دلار به عنوان نبض اقتصاد ایران شناخته شده و افزایش قیمت‌ها در بازار ارز بطور مستقیم و غیرمستقیم بر افزایش قیمت همه کالاها و خدمات اثرگذار خواهد بود. از دو هفته پیش تا کنون قیمت دلار با حدود ۲۰ هزار تومان افزایش از پایین کانال ۹۰ هزار تومان به ۱۱۳ هزار تومان افزایش پیدا کرده است. قیمت دیگر ارزهای رایج در بازار ارز ایران نیز پا به پای دلار با افزایش روبرو شده و سقوطی تاریخی برای ارزش پول ملی ایران را رقم زده است.
آلبرت بغزیان در مورد آینده نرخ ارز پس از اجرای مکانیسم ماشه توضیح داده که «نمی‌توان عدد مشخصی را اعلام کرد، اما اگر دولت منفعل بماند و دیپلماسی شکست بخورد، شاهد افزایش تدریجی قیمت دلار خواهیم بود که موج تقاضا را در بازارها ایجاد می‌کند. این صرفاً یک اثر روانی نیست؛ وقتی چشم‌انداز مثبتی وجود نداشته باشد، انتظارات تورمی در جامعه محقق شده و رشد قیمت‌ها سریع‌تر می‌شود.»
آخرین برگ جمهوری اسلامی در بازی قدرت
آیا باز هم به ایران حمله نظامی می‌شود؟
