شایان کاظمی کیست و چرا اف‌بی‌آی برای یافتنش جایزه تعیین کرده؟
پلیس فدرال آمریکا، «اف بی آی»، در سالگرد چهاردهم ناپدید شدن «شایان (اصغر) کاظمی»، مجری سابق تلویزیون‌های پادشاهی‌خواه لس‌آنجلسی، برای اطلاعاتی که به سرنوشت او، محل نگهداری‌اش یا بازگرداندنش ختم شود، ۲۰۰هزار دلار جایزه تعیین کرده است. شایان کاظمی کجاست و درباره این مجری ایرانی‌تبار که به ۵زبان ژاپنی، انگلیسی، فارسی، ترکی و اسپانیایی صحبت می‌کرده، چه می‌دانیم؟
رقیه رضایی - ایران وایر
آقای کاظمی که نام خانوادگی «کاویانی» را هم برای خود استفاده می‌کرده، روز شنبه ۲مهر۱۳۹۰ وارد استانبول شده و روز یک‌شنبه، ۳ مهر۱۳۹۰ از هتل «رویال»، واقع در محله «آکسارای» با خانواده‌اش تماس تلفنی داشته است. از آن روز، از او هیچ اطلاعی در دست نیست و مدتی بعد با گزارش خانواده‌اش، بعد به‌عنوان یک فرد گم‌شده در لیست پلیس فدرال آمریکا قرار گرفته است.
شایان کاویانی با نام تولد اصغر کاظمی، متولد فروردین ۱۳۳۷ است، یعنی حالا باید ۶۷ ساله باشد. بر اساس گزارشی که پلیس فدرال آمریکا درباره او منتشر کرده، قدش ۱۶۷ سانتی‌متر و وزنش در زمانی که ناپدید شده حدودا ۹۰ کیلوگرم بوده است. کاظمی موهای قهوه‌ای که در آن زمان در حال سفید شدن بوده، داشته و رنگ چشم‌هایش هم قهوه‌ای است.
به گفته اف بی آی او خال‌های سیاه بزرگی روی مچ دست و گیجگاه راستش دارد.
آخرین‌باری که کاظمی دیده شده یک پیراهن راه‌راه و کت و شلوار خاکستری بر تن داشته و یک گردنبند صلیب طلا بر گردن. او همچنین دیابت نوع دوم دارد و در زمان ناپدید شدن دارو استفاده می‌کرده است. اف بی آی همچنین نوشته که او سیگاری بوده و روزی حدودا دو پاکت سیگار مصرف می‌کرده است.
آخرین بار که کاظمی دیده شده در استانبول بوده، در هتل رویال، واقع در خیابان آکسارای، محله نه‌چندان خوش‌نام «لاله‌لی»، پلاک ۱۶. بررسی‌های ایران‌وایر نشان می‌دهد که دیگر در چنین آدرسی هتلی به نام «رویال» نیست و تصاویری از هتل رویال آن زمان هم در دست نیست.
شایان کاظمی آخرین‌بار با خانواده‌اش در روز سوم مهر۱۳۹۰ صحبت کرده است، از هتل رویال آکسارای. بعد از آن از او هیچ خبری در دست نیست. در لس آنجلس، همکارانش درباره این مجری و سازنده برنامه «رمز آزادی»، که به تعبیر بسیاری آموزه‌های دینی و اسلامی را زیر سوال می‌برده درباره ناپدید شدن او، بارها ابراز نگرانی کرده‌اند.
سفر او در ابتدا سفری به اروپا عنوان شده، اما بعدا مشخص می‌شود که همه‌چیز از یک سفر به‌ظاهر ساده به استانبول ترکیه شروع شده است.
بر اساس برخی گزارش‌های منتشر شده، شایان یا اصغر کاظمی برای دیدن خانواده اش به استانبول رفته بود، اما وب‌سایت سازمان «حقوق انسانی و اولیه بشر» در گزارشی در تاریخ ۶تیر۱۳۹۲، به نقل از زنی به نام «نوشین ا.» که ظاهرا آقای کاظمی را در روز ۲مهر تا فرودگاه لس آنجلس همراهی کرده بوده، نوشته که او قبل از ناپدید شدنش، حدود ۳ سال با خانمی به نام «آیدا» که ساکن ایران بوده، در تماس مستمر بوده است و آقای کاویانی جهت ملاقات با آن زن به استانبول سفر کرده است.
این موضوع بعد از این مصاحبه، چندین‌بار نیز در گفت‌وگوهای مطرح شده در دو شبکه تلویزیونی لس آنجلسی، از جمله تلویزیون «آپادانا» و «مردم» که کاظمی با آن‌ها کار می‌کرده، طرح شده است.
فردی به‌نام «حمیدرضا ذاکری» که در صفحه فیسبوکش خود را افسر سابق سازمان اطلاعات ایران (احتمالا ساواک) و «متخصص گواهینامه‌دار ضدتروریسم» معرفی کرده نیز در مطلبی در یک وبلاگ شخصی نوشته کاظمی از طریق این زن که خرج سفرش را هم پرداخته کرده بوده به ترکیه کشانده شده است.
گفته شده که آیدا، برای نیروی قدس سپاه پاسداران کار می‌کرده است. ایران‌وایر به‌طور مستقل نمی‌تواند این اطلاعات را تایید یا رد کند. در این مطلب گفته شده که به او وعده راه‌اندازی یک تلویزیون داده شده بوده است.
حذف فیزیکی مخالفان؛ یک راه مرسوم در جمهوری اسلامی
در سال‌های گذشته موضوع تلاش حکومت برای ربودن، ترور و حتی بازگرداندن روزنامه‌نگاران، فعالان رسانه‌ای و مجری‌های تلویزیون‌هایی که سیاست‌های حکومت را انتقاد می‌کنند، بارها مطرح شده است.
یکی از آخرین موارد تلاش حکومت برای ترور دو مجری سابق و کنونی تلویزیون «ایران اینترنشنال»، یعنی «سیما ثابت» و «فرداد فرحزاد» بوده است.
شامگاه چهارشنبه ۲۹آذر۱۴۰۲، رسانه «آی‌تی‌وی نیوز» در بریتانیا، با انتشار گزارشی تحقیقی خبر داد که عوامل جمهوری اسلامی به یک قاچاقچی انسان ۲۰۰ هزار دلار پیشنهاد دادند تا ثابت و فرحزاد را با اسم رمز «عروس و داماد» را در خارج از استودیوی لندن تلویزیون ایران اینترنشنال ترور کند. در این گزارش عنوان شده که هدف از طراحان این ترور آن بوده که به «منتقدان» جمهوری اسلامی نشان بدهند که « می‌توانند هر زمان که بخواهند، به آن‌ها آسیب برسانند.»
«پوریا زراعتی»، دیگر مجری این تلویزیون نیز در فروردین ۱۴۰۳ در مقابل منزلش در لندن هدف حمله با سلاح سرد قرار گرفت. پلیس لندن پیش‌تراعلام کرد که مظنونان این حمله که گفته شد دو شهروند رومانیایی بوده‌اند، احتمالا به‌طور ویژه برای انجام این حمله «اجیر» شده و پیش از وقوع آن وارد بریتانیا شده بودند.
پیش‌تر نیز بارها پلیس کانادا و بریتانیا نسبت به توط‌ئه‌های جمهوری اسلامی در ترور و جاسوسی از مخالفان خود در خاک این کشورها هشدار داده‌اند. در سال ۱۴۰۱ و در اوج اعتراضات، رسانه کانادایی «سی‌بی‌سی» در گزارشی از تلاش یک ایرانی تحت تعقیب اف بی آی برای ترور «مسیح علی نژاد»، برای استخدام کارآگاه خصوصی برای جاسوسی از سه مخالف ایرانی در خاک کانادا خبر داده بود.
اما حذف فیزیکی مجریان و روزنامه‌نگارانی که فعالیت‌هایشان به مذاق حکومت خوش نمی‌آید بسیار ریشه‌دارتر از این حرف هاست. احتمالا یکی از مواردی که همزمان با ناپدیدشدن شایان کاظمی دوباره در صدر تحلیل‌ها و خبرها حاضر شد، مربوط به «فرود فولادوند» است، مجری یک برنامه که مخاطبانش می‌گویند درباره اسلام، «روشنگری» می‌کرده است. آقای فولادوند یا آن‌طور که نام شناسنامه‌ای او می‌گوید «فتح‌الله منوچهری»، در لندن مستقر بوده در سال ۱۳۸۵ مفقود شده است. گفته می‌شود که او از بنیان‌گذران گروه «تندر» و «انجمن پادشاهی ایران» بوده است، همان گروهی که «جمشید شارمهد»، شهروند ایرانی-آلمانی نیز بعد از این‌که در امارات متحده عربی ربوده شد، در آبان‌ماه ۱۴۰۳، بابت اتهام عضویت در آن، اعدام شد.
البته، دختر آقای شارمهد، «غزاله شارمهد»، پیش‌تر گفته بود که اعضایی از بدن پدرش در پیکر او نبوده و آن‌ها را خارج کرده بودند، موضوعی که به مشکوک بودن مرگ او دامن زده و این احتمال که او با خوراندن «زهر» کشته شده را افزایش داده است. پیکر آقای شارمهد شش‌ماه بعد از تاریخی که حکومت می‌گوید او را اعدام کرده در برلین به خانواده‌اش تحویل داده شد.
«روح الله زم»، روزنامه‌نگار و مدیر کانال تلگرامی «آمدنیوز» نیز از دیگر قربانیان سیاست حذف جمهوری اسلامی است. بیست‌ودوم مهر۱۳۹۸ سپاه پاسداران با در دست گرفتن کانال آمدنیوز و انتشار یک بیانیه اعلام کرد روح‌الله زم که ساکن فرانسه بود، در یک عملیات پیچیده امنیتی بازداشت شده است، اما درباره چگونگی دستگیری او توضیحی نداد.
چند روز بعد همسر روح‌الله زم در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» اعلام کرد که زم از فرانسه به عراق سفر کرده بود و آن‌جا ربوده شده است.
آقای زم حتی در جریان اعتراف ویدیویی که خبرنگاران حکومتی که کاربران مخالف حکومت آن‌ها را «بازجو خبرنگار» توصیف می‌کنند، از حق شهروندان برای اعتراض دفاع کرده و در مقابل سوال خبرنگار صداوسیما که اعتراضات دی ماه ۱۳۹۶ را اغتشاش خواند، گفته بود: «شما می‌گویید اغتشاش، اما ما به آن اعتراض می‌گوییم.»
روح‌الله زم سرانجام در میان موجی از اعتراضات بین‌المللی به احتمال اعدامش، در سحرگاه ۲۲آذر۱۳۹۹ توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی اعدام شد.
شایان کاظمی کجاست؟
پلیس فدرال آمریکا روز سی سپتامبر۲۰۲۵، اعلام کرد که مبلغ ۲۰۰هزار دلار جایزه برای اطلاعاتی که مستقیما به «محل امن نگهداری، پیدا شدن و بازگشت» شایان کاظمی منجر شود، تعیین کرده است؛ موضوعی که بسیاری می‌گویند باتوجه به بحران سقوط ارزش پول ملی ایران، امیدها برای یافتن رد و نشانی از او را افزایش می‌دهد.
با این‌حال، مجموعه «امید» در بنیاد حقوقبشری «عبدالرحمن برومند»، وضعیت او را «اعدام فراقضایی» و «ناپدیدسازی قهری» توصیف کرده است. بنیاد برومند نوشته که در این زمینه اطلاعات بیشتری ندارد و برای تکمیل اطلاعات خود از مخاطبان و مطلعان کمک خواسته است.
«رویا برومند»، از مدیران این مجموعه حقوقبشری به ایران‌وایر می‌گوید دلیل این‌که بنیاد برومند وضعیت آقای کاظمی را اعدام فراقضایی و ناپدیدسازی قهری عنوان کرده، بابت سابقه فعالیت‌های اوست: «مقامات جمهوری اسلامی تحمل انتقاد از مذهب را ندارند. مردمی که ستم حکومت مذهبی را تجربه می‌کنند، از مذهب فاصله می‌گیرند و طبیعتا برنامه‌های انتقادی توجه‌شان را جلب می‌کند. در سال‌های اخیر دو نفر در ایران اعدام شدند، صرفا به خاطر به چالش کشیدن طرفداران رژیم در تلگرام.»
اشاره خانم برومند به اعدام، «یوسف مهرداد» و «صدرالله فاضلی زارع» است؛ دو شهروندی است که در اردیبهشت ۱۴۰۲ به اتهام «سب‌النبی» در ایران اعدام شدند. به گفته سازمان‌های حقوقبشری آن‌ها در فضای اینترنت به انتقاد از باورهای خرافی مذهبی و دینی می‌پرداختند.
خانم برومند می‌گوید بنیاد عبدالرحمن برومند برای تکمیل گزارش خود درباره آقای کاظمی هنوز موفق به انجام مصاحبه‌های لازم نشده ولی باتوجه به سابقه فعالیت‌های این مجری شبکه‌های لس‌آنجلسی، این‌که او از سوی حکومت ایران ربوده و ناپدیدشده باشد، محتمل است.
بازنشر یک تحلیل جنجالی توسط رادیو فردا
گفتگوی ایران اینترنشنال با وکیل عرفان قانعی‌فرد
