خبرنامه گویا - به گزارش اینترنشنال پنج ماه پس از پایان جنگ ۱۲ روزه، موسسه علوم و امنیت بین‌المللی در گزارشی تازه اعلام کرده است که جمهوری اسلامی عملیات پاکسازی و تخریب مقر جدید سازمان پژوهش و نوآوری‌های دفاعی وزارت دفاع (سپند) را آغاز کرده؛ نهادی که سال‌ها مسئولیت اصلی فعالیت‌های مرتبط با تسلیحاتی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران را بر عهده داشت. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که این ساختمان در پی حملات هوایی متعدد، به‌ویژه حمله اعلام‌شده ارتش اسرائیل در ۳۰ خرداد، اکنون در حال تخریب طبقات و پاکسازی آوار است.

این موسسه مستقر در واشینگتن یادآور شده که سپند پس از انتقال رسمی در سال ۲۰۱۳، همچنان برخی فعالیت‌های حساس خود را در محوطه لویزان ۲ ادامه می‌داد و مقر جدید آن در خیابان فخری‌زاده تهران، هرگز مورد بازدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار نگرفته بود. این نهاد را محسن فخری‌زاده، چهره کلیدی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی که در سال ۱۳۹۹ کشته شد، بنیان‌گذاری کرده بود.

در گزارش تازه آمده است که ساختمان سپند در حملات جنگ ۱۲ روزه فرو نریخت، اما به‌طور جدی آسیب دید و عملاً غیرقابل استفاده شد. تصاویر ماهواره‌ای شرکت ونتور نشان می‌دهد که ایران طی ماه‌های اخیر در حال برداشتن سقف، تخلیه طبقات فوقانی و انتقال تجهیزات باقی‌مانده، همچون واحدهای خنک‌کننده، از محل بوده است. با این حال هنوز مشخص نیست کل فرایند تخریب چقدر زمان خواهد برد.

تصویر ماهواره‌ای از ساختمان جدید سپند - عکس از موسسه علوم و امنیت بین‌المللی

***
این گزارش در حالی منتشر می‌شود که موسسه علوم و امنیت بین‌المللی پیش‌تر نیز از پاکسازی آثار فعالیت‌های هسته‌ای در سایت لویزان خبر داده بود. به گفته این موسسه، یکی از پیامدهای بمباران‌ها، نابودی یک نسخه آرشیو هسته‌ای ایران بوده؛ مجموعه‌ای از اسناد مرتبط با پروژه‌های گذشته و احتمالی توسعه سلاح هسته‌ای که اکنون پرسشی مهم را ایجاد کرده: آیا نسخه‌های دیگری از این آرشیو وجود دارد؟

طبق ارزیابی‌های این موسسه، سایت‌های اصلی هسته‌ای ایران در فردو، نطنز و اصفهان در حملات اخیر «تا حد زیادی نابود شده‌اند» و نشانه‌ای از فعالیت قابل توجه پس از جنگ در آنها دیده نمی‌شود. تصاویر ماهواره‌ای نیز حاکی از آن است که ایران در حال حاضر توانایی قابل ملاحظه‌ای برای غنی‌سازی و یا تولید گسترده سانتریفیوژ ندارد، هرچند برخی سایت‌های مرتبط با تسلیحات هسته‌ای نشانه‌هایی از تلاش برای پاکسازی و پنهان‌سازی آثار فعالیت‌ها بروز می‌دهند.

در کنار این، وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران، به‌ویژه اورانیوم ۶۰ درصدی، همچنان نامشخص باقی مانده و جمهوری اسلامی اجازه راستی‌آزمایی این ذخایر را به آژانس نداده است. همین موضوع باعث شد شورای حکام آژانس در ۲۹ آبان قطعنامه‌ای تصویب کند که ایران را ملزم به ارائه گزارش فوری درباره این ذخایر و وضعیت سایت‌های آسیب‌دیده می‌کند.

موسسه علوم و امنیت بین‌المللی در جمع‌بندی خود تأکید کرده است که ادعای مقامات جمهوری اسلامی درباره بازسازی برنامه هسته‌ای، با چالش‌های جدی روبه‌رو است. این نهاد می‌گوید ایران برای احیای توانمندی‌های تخریب‌شده به زمان، منابع مالی و حجم زیادی از تجهیزات تحریم‌شده نیاز دارد؛ تجهیزاتی که با بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، واردات آنها دشوارتر شده است. این موسسه نتیجه گرفته که پس از پنج ماه، جمهوری اسلامی پیشرفت اندکی در بازسازی توان تخریب‌شده خود داشته است.