اعتمادآنلاین : سیما پروانه‌گهر

انتشار گزارشی در روزهای اخیر بار دیگر شهرداری تهران و نام علیرضا زاکانی را به صدر اخبار بازگرداند. این گزارش از اصلاحی آرام و کم‌سر و صدا در آیین‌نامه انتخاب شهرداران خبر می‌داد؛ اصلاحی که با نقش‌آفرینی محمدباقر قالیباف در مجلس و مسعود پزشکیان در دولت انجام شد و نتیجه آن، بسته شدن مسیر بازگشت زاکانی به شهرداری تهران است. طبق این اصلاحات، دیگر امکان استناد به استثناهای پیشین برای نادیده گرفتن مدرک تحصیلی غیرمرتبط وجود ندارد.

همین تغییر کافی بود تا رسانه‌ها تیتر بزنند که زاکانی تنها در صورت تغییر دوباره قانون می‌تواند شهردار بماند. انتخاب او در دوره گذشته نیز از ابتدا با حاشیه‌های حقوقی همراه بود و منتقدان معتقد بودند که این انتصاب، نه یک انتخاب مدیریتی، بلکه سهمی سیاسی پس از ایفای نقش «کاندیدای پوششی» در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ بود؛ سهمی که این بار دیگر به سادگی قابل تکرار نیست.

علیرضا زاکانی با مدرک پزشکی هسته‌ای و بدون سابقه مدیریت شهری مرتبط، با تفسیر خاصی از آیین‌نامه به شهرداری تهران رسید. ماده ۴ آیین‌نامه اجرایی، راه نجات او بود؛ ماده‌ای که شهرداران با سابقه را از شرط مدرک تحصیلی مرتبط معاف می‌کرد. اما همین بند، اکنون به نقطه پایان رسیده و از متن آیین‌نامه حذف شده است.

اصلاح جدید آیین‌نامه که در شهریورماه تصویب و اخیراً رسانه‌ای شد، تصریح می‌کند شهرداران شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت باید دارای مدرک تحصیلی مرتبط با مدیریت شهری یا رشته‌های مشخص و حداقل پنج سال سابقه مدیریتی باشند. در فهرست جدید رشته‌ها، اثری از پزشکی دیده نمی‌شود و دامنه انتخاب محدودتر از قبل شده است.

وقتی این مصوبه به مجلس دوازدهم ارسال شد، هیات تطبیق مصوبات دولت آن را مغایر قانون دانست و محمدباقر قالیباف با امضای رسمی، خواستار اصلاح آن شد. محور اصلی ایراد مجلس، همان معافیت استثنایی ماده ۴ بود؛ معافیتی که به گفته قالیباف، فراتر از اختیارات دولت محسوب می‌شد. با حذف این ماده، همه نامزدهای شهرداری ملزم به داشتن مدرک مرتبط شدند.

منتقدان، اصلاح قانون را مانعی جدی بر سر راه پروژه سیاسی زاکانی می‌دانند؛ پروژه‌ای که شهرداری تهران را سکوی پرش به انتخابات‌های آینده، از شوراها تا ریاست‌جمهوری، تعریف کرده بود. حالا با بسته شدن این مسیر، پرسش اصلی این است که آیا قانون بار دیگر به نفع یک فرد تغییر خواهد کرد یا این بار، اصلاحات انجام‌شده پایان راه زاکانی در شهرداری تهران خواهد بود.