بسمه تعالى
با تشكر از اين كه وقت خود را در اختيار ما گذاشتيد به عنوان اولين سؤال، جنابعالى رفتار آقاى خاتمى را چگونه ارزيابى مىكنيد؟
اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم. بسم اللّه الرحمن الرحيم
آقاى خاتمى در اوايل انتخاب شدن وعدههاى خوبى به مردم دادند ولى متأسفانه شرايط به گونهاى شد كه آن وعدهها عمل نشد. مقصود از اصلاحاتى كه ايشان بر آن تأكيد داشتند بازگشت به آرمانها و شعارهاى اوليه انقلاب است. در رژيم سابق حكومت، حكومتى فردى و استبدادى بود، مردم آزادى نداشتند و خواستههاى آنان تأمين نمىشد و حاكميت بر طبق خواست اكثريت مردم شكل نگرفته بود. حكومت فردى بر خلاف نظر اكثريت خلاف طبيعت است و به قول فلاسفه "القسر لايدوم" يعنى حركتِ بر خلاف طبيعت دوام ندارد.
به نظر شما بزرگترين دستاورد انقلاب چه مىتواند باشد؟
در وهله اول بايد دستاورد براى انقلاب قائل باشيم تا بتوانيم دستاورد بزرگ آنرا ذكر كنيم!
اصل انقلاب حركتى به جا و بر حق بود، انقلاب در سه شعار اصلى خلاصه مىشد: استقلال، آزادى، جمهورى اسلامى. انقلاب يعنى تحول اساسى و حقيقى در تمام امور و شؤون كشور. متأسفانه از همان اوايل تحولاتى باعث شد كه برخلاف ايدههاى اصلى انقلاب مسير عوض شد. تجربه نشان داده است كه قدرت استبدادآور است اگرچه حاكم به اسم اسلام حكومت و قدرت را در دست بگيرد، البته تا حدّى "استقلال" به دست آمد و دست اجانب كوتاه شد.
افراد مستبد مانند شاه به نام دين حكومت ديكتاتورى و اقتدارگرا نداشتند و بدين ترتيب ضربهاى به دين و اسلام نمىخورد، ولى اگر بنا باشد حاكميت به نام دين ظلم كند ضربهاش به دين و ارزشهاى آن مىخورد.
شما فكر مىكنيد مردم الان راضىترند يا در حكومت گذشته؟!
مردم نه آن وقت راضى بودند نه حالا!
به نظر جنابعالى آيا آينده سياسى، اجتماعى ايران دچار تغيير خواهد شد؟
بستگى به خود مردم دارد. در قرآن كريم مىفرمايد: (ان اللّه لايغير ما بقوم حتى يغيروا ما بانفسهم) "يعنى خداوند سرگذشت هيچ قومى را تغيير نخواهد داد مگر آنكه مردم خودشان را تغيير دهند."
و از پيامبراكرم(ص) نقل شده: "كما تكونوا يولّى عليكم" يعنى همان گونه كه هستيد بر شما حكومت خواهد شد.
در شرايط ايرانِ فعلى، قم به عنوان مركز دين مطرح است. پرسش من اين است كه آيا اين قم است كه حاكميت سياسى را كنترل مىكند يا حاكميت سياسى قم را كنترل مىكند؟
وضعيت به گونهاى شده است كه حاكميت سياسى حوزههاى علميه بويژه قم را تحت كنترل همه جانبه خود درآورده است.
به عقيده جنابعالى روابط ايران و آمريكا تا چه زمانى بايد دچار چالش و تضاد باشد؟
به جز اسرائيل كه كشورى غاصب و نامشروع در جامعه جهانى است - چون زمينهاى فلسطينىها را غصب كرده است - بايستى با تمام كشورها رابطه همه جانبه برقرار باشد. قطع رابطه با آمريكا هم در مقطع خاصى صورت پذيرفت و هميشگى نيست؛ اگرچه به بسيارى كشورها از ناحيه آمريكا ظلم شده است مثلاً كشور ژاپن توسط آمريكايىها دو شهر بزرگ آن توسط بمب اتمى كاملاً تخريب شد. مردم ما نيز از آمريكايىها دلِ خوش ندارند. البته از انگليس و روسيه هم دلِ خوشى نداريم ولى قطع رابطه در شرايط خاص انجام شد و موقت بود. بايد عاقلانه با كياست همراه با تأمين مصلحت ملى ديوار بىاعتمادى تخريب گردد. به نظر من مصلحت دو كشور است كه رابطه برقرار شود و اين صهيونيستهاى آمريكا و لابى يهود هستند كه به شدت با از سرگيرى رابطه مخالفاند. دشمنتراشى در سياست خارجى و داخلى كار صحيحى نيست. به گفته يكى از بزرگان: دوست هزارش كم و دشمن يكىِ آن هم زياد است. ژاپنىها اگرچه درگذشته با آمريكايىها تعارض و دشمنى داشتند ولى عاقلانه برخورد كرده و ديوار دشمنىهاى گذشته را خراب كردند.
من شنيدهام مردم ايران آهسته آهسته از رفتن به مساجد امتناع مىكنند. به نظر مىرسد مخلوط شدن سياست و ديانت علت اصلى است. نظر جنابعالى چيست؟
فرارى شدن مردم از مساجد به دليل گريز آنها از دين نيست. مردم ما دين دارند و به ارزشهاى دينى اعتقاد دارند، نرفتن مردم به مساجد به اين دليل است كه متأسفانه از نام دين و مسجد سوءاستفاده شده است، دين وسيلهاى شده است تا اميال قدرتمندان اجرا شود. به نظر من دين از سياست جدا نيست دين اسلام تنها منحصر به احكام اخلاقى و عبادى نيست و در مورد زندگى اجتماعى و اقتصادى و سياسى جامعه نيز احكام ويژهاى دارد. ولى آنچه اين جا اهميت دارد اين است كه بايستى اين احكام اجتماعى و سياسى مطابق عقلانيت و عدالت اجرا شوند. آيتاللّه خمينى مىگفت كسى كه مىگويد دين از سياست جداست نه دين را شناخته و نه ديانت را؛ و اين مطلب صحيحى است.
درباره انتخابات نظر حضرت آيتاللّه چيست؟
من در حال حاضر نفياً و اثباتاً نظرى ندارم. اگر انتخابات آزاد باشد و دخالتهاى غيرقانونى نباشد مردم بايد شركت كنند ولى اگر انتخابات آزاد نباشد نمىتوان نظر خاصى را ابراز كرد.
مثبتترين اثر پيروزى انقلاب و منفىترين اثر آن چه چيزى مىتواند باشد؟
كمى مكث... مثبتترين اثر پيروزى انقلاب اين است كه مردم فهميدند اگر هماهنگ باشند قدرت بزرگى هستند. چنين باورى در زمان شاه نبود. مردم ما قدرت خود را بازيافتند و اين مايه اميدوارى است.
و بُعدِ منفىِ پيروزى انقلاب: تندروىها و ظلمهايى است كه به نام دين و اسلام انجام مىشود به گونهاى كه چهره اسلام خشن و كريه نشان داده مىشود حال آنكه اسلام دين رحمت و عطوفت است.
نزديك به يكسال است كه محدوديتها از جنابعالى برطرف شده است. شرائط سلامتى شما چگونه است؟ شرايط فعلى شما چگونه است؟ خوشبختانه سرحال هستيد!
الحمدللّه حالم بهتر است. كسالتهايى هم داشتم كه كمى برطرف شده است. عصرها به تدريس نهجالبلاغه اميرالمؤمنينعليه السلام مشغول هستم ولى درس صبحها كه شروع شده بود را نتوانستم ادامه دهم و پس از مدت كوتاهى تعطيل شد. بالاخره با شرايط سنى بالا نمىتوان مثل گذشته به تدريس مشغول شد و آنرا ادامه داد.
در مورد رفع حصر تنها آزادى مختصرى حاصل شده، و حسينيه شهدا كه محل تدريس ساليان متمادى بوده است به وضعيت اسفبارى درآمده و هنوز بازپس داده نشده است. دفتر مشهد و منزل خريدارى شده توسط همسر احمدآقا - پسرم - هنوز در اشغال نيروهاى امنيتى است. برخى از امكانات ديگر و پولهاى وجوهات هنوز بازپس داده نشده است. آيا با اين اوصاف مىتوان گفت رفع حصر كامل شده است؟!
والسلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته
دفتر آيتاللّه العظمى منتظرى
19/11/1382