فردگرايي با ليبرال- دموكراسي در تضاد است؛ منشا فردگرايي در غرب تفكر مذهبي است، دكترعباس منوچهري، ايلنا

به‌‏عقيده دكتر عباس منوچهري در انديشه غرب, فردگرايي با انديشه ليبرال-دموكراسي در تضاد است و ليبرال‌‏ها دموكراسي را نمي‌‏پذيرند.
به گزارش خبرنگار انديشه ايلنا, در نشستي كه با حضور دكتر رامين جهانبگلو مؤلف كتاب موج چهارم برگزارشد, دكتر عباس منوچهري، استاد علوم سياسي دانشگاه تربيت مدرس و رئيس گروه علوم سياسي مركز بين‌‏‌‏المللي گفت‌‏وگوي تمدن‌‏ها، به نقد و بررسي اين كتاب پرداخت.
دكتر منوچهري به نقاط مشترك انديشه خود با آراء مؤلف كتاب موج چهارم پرداخت و گفت:"موج چهارم" از تحريف آراء هايدگر, تاثير رابطه بين الاذهاني و عقل انتقادي مي‌‏گويد كه من نيز با اين همراه و موافق هستم. همچنانكه مخالفت مؤلف با غرب‌‏زدگي راديكال نيز از جمله مشتركات فكري هر دوي ماست.
وي پس از ذكر نقاط مشترك به نقد كتاب پرداخت و تصريح كرد: كتاب در بحث و بررسي موضوع مورد نظر با ارزش‌‏گذاري بوده است؛ زيرا در شناخت روشنفكران نسل سوم به هيچ اثر, دليل، ارجاع و نقل قولي استناد نمي‌‏‏شود. البته به غير از مرحوم فروغي كه به اسنادي اشاره شده است.
منوچهري به مفروضات موج چهارم اشاره كرد و گفت: به عنوان مثال اگر شخصي داراي تفكرات خشونت‌‏گرايانه معرفي شده، هيچ شاخص و نقل قولي براي اثبات آن نيامده است.
مولف كتاب "نظريه انقلاب" به توجه جهانبگلو به انديشه هگل اشاره و تصريح كرد: بر خلاف مبنا بودن انديشه هگل در تحليل كتاب موج چهارم از سير انديشه معاصر ايران، هيچ ارتباط منطقي‌‏اي بين شرايط زماني و انديشه‌‏هاي طرح شده در كتاب ديده نمي‌‏شود.
منوچهري در ادامه به بحث مدرنيته در اين كتاب پرداخت و گفت: در"موچ چهارم" به صورت مكرر عقلانيت انتقادي در برابر عقلانيت ابزاري به كار ‌‏رفته و مدرنيته به مثابه عقلانيت انتقادي معرفي‌‏ شده است.
وي به صفحاتي از كتاب مبني بر شكل داشتن فرديت و مدرنيته با هم و خصلت بين الاذهاني اشاره و تصريح كرد: نسبت فرديت و مدرنيته دو اشكال دارد؛ ابتدا اينكه نمي‌‏تواند از منظر بحث بين الاذهاني مطرح شود زيرا بايد يا مكمل يا مقابل و يا با هم باشند و دوم اينكه در تاريخ اروپا منشا فردگرايي تفكر مسيحي- مذهبي است.
اين استاد دانشگاه ارتباط بين الاذهاني و فرديت را مورد سئوال دانسته و گفت: تاريخ و تفكر مدرنيته از ابتداي مونولوژيك(تك‌‏گويانه) بوده است. چنانه مولف؛ مهره‌‏هاي مختلف تفكر مدرن از قبيل كانت, روسو، هگل و... را كنار هم نشانده و تفكر مدرن را يك‌‏دست انگاشته است؛ البته ضرورتاً اينگونه نيست.
دكتر منوچهري به بحث مدرنيته در كتاب پرداخت و گفت: خواننده كتاب موج چهارم, مدرنيته را يك ايده‌‏آل و وضعيت مدرن را در حد يك آرمان مي‌‏بيند؛ در حاليكه بحث نفي آرمان‌‏گرايي از اهداف كتاب جهانبگلو بوده است.
وي‌‏ميزان استفاده از كلماتي چون"بايد"و"بايستي"را در اين كتاب چشم‌‏گير خوانده و گفت: در صورتي كه مي‏توان از كلماتي چون ديد, فكر كرد و غيره استفاده كرد؛ بايدها و بايست‌‏ها به اين كتاب باري ايدئولوژيك داده‏اند.
رئيس گروه علوم سياسي مركز بين‌‏‌‏المللي گفت‌‏وگوي تمدن‌‏ها بي‌‏توجهي به ويژگي‌‏ها و پيامدهاي مدرنيته در كتاب را مطرح كرد و درباره مقوله روشنفكري اظهار داشت: تعريف كتاب موج چهارم از روشنفكري حقيقت‌‏جويي است و روشنفكر بودن از پيش، مستلزم پذيرش مباني پيشين و پسيني است كه هر كدام محل بحث است.
دكتر منوچهري ادامه داد: دكتر جهانبگلو در كتاب موج چهارم فرد مدرن را كسي مي‌‏داند كه مي‌‏تواند فكر كند و مي‌‏گويد اگر مي‌خواهيد درست فكر كنيد بايد روشنفكر و مدرن باشيد. در صورتي كه اين تفكر جاي بحث و مناقشه دارد.
منوچهري به تفكيك چهارگانه روشنفكران نزد اين كتاب اشاره و تصريح كرد: در تقسيم روشنفكران در اين كتاب ، براي نسل سوم مبارزه با استعمار، به عنوان يك مد فكري مطرح ‏شده است، درصورتي كه اكنون نيز مي‌‏توان همين تفكر را براي روشنفكران نسل چهارم نيز به كار برد و گفت كه نسبت گفت‌‏وگو و مدارا و توجه به مفاهيمي از اين دست نيز براي نسل چهارم يك مد فكري است.
وي به منسوخ شمرده شدن آراء شريعتي در كتاب اشاره كرد و خاطر نشان ساخت: اين سخن محل تشكيك دارد و البته من مي‌‏پذيرم كه مؤلف حساب شريعتي را از روشنفكران نسل سوم جدا ‏كرده است.

استاد علوم سياسي دانشگاه تربيت مدرس افزود: استفاده نشدن واژه خشونت براي هيچ دوره‌‏اي از روشنفكري به جز نسل سوم در اين كتاب نكته غابل توجهي است؛ البته دكتر جهانبگلو براي برخي متفكران از واژه خشونت انقلابي استفاده كرده است.
مترجم" اقتصاد و جامعه" گفت: اين كتاب از روشنفكران نسل سوم انتقاد مي‌‏كند؛ زيرا حقيقت را نزد خود مي‌‏داند, در صورتي كه در كتاب از حقيقتي به نام مدرنيته نام برده و آن‌‏ را ملاك درست و حقيقي مي‌‏داند.
دكتر منوچهري به رابطه فردگرايي و مدرنيته اشاره كرد و گفت: در انديشه غرب, فردگرايي با انديشه ليبرال- دموكراسي در تضاد است، تا جايي كه ليبرال‌‏ها دموكراسي را نمي‌‏پذيرند و تبلور فردگرايي دموكراتيك مناقشه برانگيز است و محوريت بخشيدن به آن جاي تامل دارد.
گفتني است اين جلسه كه عصر روز شنبه 26 ارديبهشت ماه برگزار شد دكتر رامين جهانبگلو و دكتر موسي غني‌‏نژاد نيز در محل پاتوق فرهنگي كتاب ما حضور داشتند.