خبرنگار اجتماعي-آزاد اكبري: خانوادههاي تهراني دقايقي پس از زلزله، وسايل و لوازمشان را جمع كردند و به پاركها و فضاهاي باز هجوم بردند. اما دانشجويان شهرستاني كه اكثراً در خوابگاهها ساكن هستند چه كردند؟
ديشب در تماس با خوابگاههاي دانشگاه صنعتي اميركبير و كوي دانشگاه باخبر شديم كه آنهانيز كولهپشتيها را بر دوش انداختهاند و به پاركها رفتهاند.
بابك گرانفر عضو انجمن اسلامي دانشگاه صنعتي اميركبير ميگويد: «جمعيتي حدود 50 نفر با پتو و كولهپشتي به سمت پارك ايرانشهر رفتند تا در آنجا شب را به صبح برسانند».
انجمن اسلامي قبلاً از مسؤولان دانشگاه تقاضا كرده بود تا در صورت امكان خوابگاهيها را در حياط دانشگاه اسكان دهد اما آنها موافقت نكرده بودند.
شهرام نيكوكار، مدير امور خوابگاهها، در اين باره به وي گفته است: «خوابگاهها هنگام خريد از دفتر فني دانشگاه تأييديه مقاومت در برابر زلزله ميگيرند».
وي در ادامه حتي اعلام كرده است كه امسال خوابگاه فيض را به دليل فرسودگي تعطيل كردهاند.
اما فرشاد.ف ميگويد: «ما طبقه دهم خوابگاه هستيم. وقتي زلزله شد اتاق طوري تكان ميخورد كه با خودمان گفتيم الان پرت ميشويم».
فضا با وجود همه ناامني براي پسرها بهتر از دخترهاست. دانشجويان دختر در حالت كلي هم به راحتي اجازه خروج از خوابگاهها را ندارند. به همين دليل ديشب آنها فرشهاي نمازخانه را به حياط منتقل كردند و در حياط خوابيدند. مشخص نيست كه دانشجويان شبهاي بعد را چه خواهند كرد.
شنبه صبح نيز دانشگاه آزاد واحد تهران مركز (مجتمع وليعصر) از ورود دانشجويان به ساختمان دانشگاه جلوگيري كرد.
از سوي ديگر يك دانشجو در كوي دانشگاه نيز از شدت ترس خود را از ساختمان خوابگاه به بيرون پرت كرده است كه گزارشها از آسيبديدگي شديد او خبر ميدهد.
در ادامه اظهارنظرها درباره وضعيت دانشجويان شهرستاني در شهرهاي ديگر، مسؤول روابط عمومي دانشگاه گيلان اعلام كرد كه زلزله هيچگونه آسيبي به دانشگاه و خوابگاههاي آن وارد نكرده است و همه دانشجويان در سلامت كامل به سر ميبرند.
رئيس دانشگاه علوم پزشكي مازندران نيز وضعيت عمومي دانشگاه را مساعد اعلام كرد.
وي تأكيد كرد: هيچ يك از شهروندان حادثهديده استان جزو دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي مازندران نيستند.
شبكههاي لرزهنگاري مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران تعداد زلزلههاي منطقه بلده را تا ساعت 38/7 صبح 71 مورد اعلام كرد.
معاون فرماندار چالوس نيز از نياز روستاييان كلاردشت به چادر و مواد غذايي خبرداد. به گفته استاندار قزوين، تمام راههاي ارتباطي در منطقه زلزلهزده رودبار الموت باز و همچنين برق در اين مناطق وصل است. از 80 روستاي خسارت ديده در استان قزوين بر اثر زلزله عصر جمعه 62 روستا در منطقه الموت اين استان قرار دارد. وي ميزان خسارت وارده به ابنيه و تأسيسات اين روستاها را بين 20 تا 80درصد عنوان كرد. رئيس دانشگاه علوم پزشكي قزوين نيز تعداد مجروحيني كه تحت مداوا قرار گرفتهاند را 12 نفر اعلام كرد.
زلزله در «سه هزار» تنكابن يك كشته و 10 مجروح بر جاي گذاشت. «فخرعلي صادقي» 60 ساله بر اثر ريزش سنگ در روستاي «درجان» كشته شد. اكنون گروههاي امداد و نجات منطقه مشغول كمكرساني به اهالي اين منطقه هستند.
زلزله به نيمي از 46 روستاي بخش بلدهنور نيز خسارت وارد كرد. معاون فرماندار نور مازندران در گفتوگو با ايرنا گفت: «تاكنون 450 تخته چادر، مقداري مايحتاج عمومي نظير پتو، چراغ، كنسرو و مواد غذايي از استان به اين منطقه ارسال شد».
بخشدار طالقان نيز خبر از خسارت 50 روستاي اين بخش در زلزله ديروز داد. او گفت: «بر اساس آمارهاي دريافتي تاكنون 8 نفر در روستاهاي خسارت ديده مجروح شدهاند كه كار درمان آنان آغاز شده». وي خسارتهاي ديگر زلزله را تلف شدن تعدادي از احشام، ريزش كوه و بسته شدن جادههاي چند روستا در منطقه بالا طالقان اعلام كرد.
در آخرين خبر از تلفات زلزله مازندران تعداد كشتهها 21 نفر و مجروحين 250 نفر اعلام شد.
معاون عمراني استانداري مازندران بيشترين تلفات جاني را در محور كندوان دانست و گفت: احتمال افزايش اين تلفات وجود دارد.
در تهران چه گذشت؟
بسياري از تهرانيها جمعه شب را در پاركها و خارج از شهر گذراندند. شايعهاي نيز بين تهرانيها پيچيده بود كه ساعت 3 بعد از ظهر (شنبه) زلزله تهران را دوباره خواهد لرزاند. هرچند كه اين خبر در حد شايعه ماند. در سعادتآباد نيز پس از پارس مداوم سگها مردم به خيابان ريختند. در همين حال معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران امدادرساني پس از زلزله در تهران را با توجه به وضعيت شبكه معابر شهري غيرممكن اعلام كرد.
يك كارشناس برنامهريزي شهري با بيان اين مطلب از كلانشهر تهران به عنوان «شهر بي دفاع» ياد كردو گفت: اين شهر فاقد برنامه از پيش تدوين شده و طرح جامع شهري است و اين بيبرنامگي در حالات فوقالعاده مانند هنگام بروز بلاياي طبيعي از نمود عينيترين برخوردار بوده و ملموستر ميشود.
جباريزادگان اهميت امدادرساني پس از زلزله به ويژه در شهري همچون تهران را مورد تأكيد قرار داد و تصريح كرد: در اين ميان باز بودن راههاي شرياني و امكان حركت خودروهاي امدادي به منظور كمكرساني فوري به بازماندگان به ويژه مجروحان و مصدومان نقش اساسي را ايفا مينمايد.
وي با اعلام اين كه در صورت وقوع زمينلرزه ميزان وسيعي از حدود 100 هزار كيلومتر معابر شهري، از جمله بيش از سه هزار كيلومتر محورهاي اصلي و فرعي تهران با مشكل جدي مواجه خواهد شد، گفت: متأسفانه هماكنون عمر مفيد بخشي از زيرساختهاي ارتباطي تهران از جمله شماري از پلهاي هوايي سپري گرديده است.
اين كارشناس مسائل شهري فروريختن تعدادي از حدود 50 پل هوايي تهران را موجب غيرقابل استفاده شدن بسياري از تقاطعها دانست و افزود: واژگوني حدود 300 پل عابر پياده و فرو افتادن هزاران تير برق سيماني موجب بسته شدن اكثر مسيرهاي پرتردد ميشود.
وي تهران پس از زلزله را «شهر بنبستها» عنوان كردو با اشاره به اينكه اغلب حدود 1600 تقاطع مهم تهران به علت تخريب عملاً با «بنبست» روبهرو ميشوند، اظهار داشت: امدادرساني از ساير نقاط كشور به تهران از طريق هشت محور ارتباطي اين شهر در صورتي كه با مسدود شدن جادههاي برون شهري مانند انسداد جاده چالوس در زمينلرزه عصر جمعه مواجه نشود، در ورود به هسته مركزي شهر با مشكل رودرور ميشود.
جباريزادگان در پايان با تأكيد بر ضرورت تعريض معابر شهري و تكميل شبكه بزرگراهي همراه با تجهيز امكانات حياتي و تقويت ساختار ارتباطي تهران، تصريح كرد: اختصاص بودجههاي عمراني از محل رديف اعتبارات ملي به مديريت شهري در كنار همكاري ساير دستگاهها و همراهي شهروندان به منظور تسريع در روند بازسازي ساخت بيمار و نوسازي بافت فرسوده تهران، ضرورتي انكارناپذير به شمار ميآيد. با وجود چنين اظهارنظرهايي در كرج نيز تعدادي از شهروندان مجروح شدهاند.
مسؤول ستاد حوادث غيرمترقبه استان تهران گفت: آخرين اطلاعات دريافتي از سطح استان حاكي از آن است كه تعداد 81 نفر در شهرستان كرج مجروح شدهاند.
علي جهانبخشي با اعلام اينكه زلزله روز گذشته هيچ تلفات جاني در استان تهران نداشته است، افزود: از اين تعداد مجروح، 29 نفر در بيمارستانها بستري و 52 نفر نيز به صورت سرپايي معالجه شدهاند.
وي از آسيبديدگي تعدادي از واحدهاي مسكوني در روستاهاي بخش طالقان در استان تهران خبر داد و تصريح كرد: تعداد 12 واحد مسكوني نيز در روستاهاي واقع در بخشهاي آسارا، اوشان و فشم و ميگون آسيب ديدهاند كه در همان ساعات اوليه وقوع حادثه امكان اسكان اضطراري به آسيب ديدگان در كليه بخشهاي طالقان، شميرانات و كرج فراهم آمد. هر چند تلفات در كل استان تهران چندان خطرناك نيست اما رئيس هلال احمر تهران نيز از وضعيت تهران ابراز نگراني كرد.
وي گفت: به رغم هشدارهاي جدي كارشناسان و متخصصان در مورد احتمال وقوع زلزله در كلانشهر تهران، به دليل واگذارنشدن زمين توسط شهرداري، تاكنون نتوانستهايم پايگاههاي امدادي در مناطق 22 گانه تهران را آماده كنيم.
دكتر «محمدرضا دهقان» در گفتوگو با ايرنا افزود: شهرداري به صورت مستقيم اقدام به تأسيس سولههاي امدادي كرده و قولهايي نيز درباره واگذاري بخشي از آنها به هلال احمر داده است.
وي با انتقاد از كمبود امكانات امداد و نجات در صورت وقوع زلزله در تهران گفت: در زلزله بم ضعف تجهيزات امداد و نجات نظير بيمارستان و اورژانس صحرايي به خوبي محسوس بود اما اين مسأله در زلزله احتمالي تهران قطعاً به صورت يك فاجعه و بحران نمود خواهد يافت.
دهقان با اشاره به راهاندازي شش پايگاه برون شهري هلال احمر در اطراف تهران گفت: هريك از اين پايگاهها ظرفيت 250 هزار مددجو را دارد.
وي افزود: در صورت آمادهسازي پايگاههاي 22 گانه مناطق تهران ميتوان پوشش حدود 1/5 ميليون حادثه ديده را تضمين كرد.
وي با تأكيد بر ناكافي بودن امكانات درماني براي امدادرساني گفت: اگرچه تمامي اقدامات بهداشتي و درماني در كشور برعهده وزارت بهداشت است ولي اين نهاد نيز، همان طور كه در زلزله بم مشخص شد، امكانات مناسب و لازم مانند بيمارستان و اورژانس صحرايي ندارد.
دهقان ادامه داد: تمامي بيمارستانهاي صحرايي متعلق به جمعيت هلال احمر نيز در طي زلزله بم از طريق هداياي خارجي تهيه شد كه با توجه به جمعيت بالا و حادثه خيز بودن ايران، شمار آنها به هيچ عنوان كفايت نميكند.
هشدارهاي مسؤولان امدادرساني هر لحظه شديدتر ميشود.
بر اساس نقشه پهنهبندي خطر زلزله در ايران نيز منطقهاي مانند بم جزو مناطق پرخطر-خطر متوسط، محسوب ميشود اما زلزله در بم تلفات گستردهاي برجاي گذاشت. چنين مسألهاي نشان ميدهد كه مقاومت پايين ساختمانها در برابر زلزله شهري مانند تهران را شديداً تهديد ميكند.
نقشه پهنهبندي خطر در ايران از سوي وزارت دفاع تهيه و در معرض ديد بازديدكنندگان از نمايشگاه توانمنديهاي وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح، قرار گرفته است.
اين نقشه كه براي نخستين مرتبه در كشور به وسيله سازمان جغرافيايي وزارت دفاع تهيه شده، نشان ميدهد شدت زلزله بعدازظهر جمعه فراتر از حد انتظار بوده است.
نقشه فوق، ايران را به چهار منطقه به ترتيب كم خطر، خطر متوسط، پرخطر و خطر بالا (از نظر زلزله) تقسيم ميكند.
بر اساس نقشه پهنهبندي خطر زلزله در ايران، اين خطر چهار استان چهارمحال و بختياري، مركزي، همدان و ايلام را (در قياس با ديگر استانهاي كشور) كمتر تهديد ميكند، اما كارشناسان سازمان جغرافيايي وزارت دفاع معتقدند كه در مورد ميزان امنيت يك منطقه در قبال زلزله، نميتوان نظر قطعي داد.
چه بايد كرد؟
هر چند كه مسؤولان، اعداد مؤسسه ژئوفيزيك مبني بر 5/5 ريشتري بودن زلزله را درست ميدانند و ميگويند آمريكا به علت دوربودن دستگاههايش بزرگي زلزله را 2/6 ريشتر اعلام كرده اما مردم تهران و شهرستانها همچنان درگير شايعهها هستند.
دكتر قريشي رئيس پژوهشكده علوم زمين، نداشتن آگاهي كافي مردم، هنگام وقوع زلزله را از عوامل مهم افزايش ضريب تلفات جاني برشمرد.
وي در گفتوگو با بخش اطلاعرساني سازمان زمينشناسي اعلام كرد: تمركز اصلي مشاهدات و بررسيهاي به عمل آمده بر روي گسلههاي موجود در كشور و نقشههاي زمينشناسي حاكي از وجود گسلههاي پوشيده و نهاني است كه پيش از بروز زلزله هيچ نشانه و اثر شكستگي ظاهري در آنها ديده نميشود.
وي احتمال وقوع پسلرزههاي شديدتر در آينده را بسيار ضعيف توصيف كرد و افزود: هر زلزله تا 4 آزادسازي كامل انرژي و رسيدن به تعادل كامل، پس لرزههاي كوچكتري را درپي خواهد داشت.
دكتر قريشي، اجراي طرح پارينه شناسي زلزله در شهر تهران را در جهت كاهش تبعات زلزله مفيد ارزيابي كرد و گفت: «اين طرح در شناسايي گسلهاي زلزلهخيز شمال تهران و مناطق شمالي كشور كمك شاياني را در كاهش اثرات مخرب زلزله به ستاد حوادث غيرمترقبه و پيشگيري از بلاياي طبيعي خواهد كرد.
پس از وقوع زلزله بم، بسياري از تهرانيها به فكر فرو رفتند. ترس و وحشت در ميان صاحبان خانههاي قديمي پيچيده بود. اين زلزله يك زنگ خطر بود.
محمد عبدي كه ديروز از جاده چالوس به تهران ميآمد، ميگويد: «جاده در اثر ريزش سنگ بسته شده بود. 5/2 تا 3 ساعت طول كشيد آمبولانسها برسند. ما را به سمت جاده هراز هدايت كردند. هراز در حالت عادي هم جاده خطرناكي است. در آن لحظه فقط فكر ميكردم با هجوم اين همه ماشين به جاده هراز خدا كند اتفاقي نيفتد.»
زلزله در تهران چه خواهد كرد؟ تهرانيها توان مقابله با آن را دارند؟
آيا تهران واقعاً يك شهر بيدفاع است؟