 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
سخنگوي انجمن دفاع از آزادي مطبوعات با موضوع" مطبوعات ايران در چهار دوره تاريخي و چشمانداز آينده" در "كنگره روزنامه‌نگاران شرق" كه در شهراستانبول تركيه برگزار ميشود، سخنراني كرد.
به گزارش خبرنگار" ايلنا", ماشاءالله شمس الواعظين در ابتداي سخنان خود گفت: داستان مطبوعات ايران، داستان غمانگيزي محسوب ميشود. نميخواهم در اينجا تاريخ نگاري كنم اما لازم است بگويم مطبوعات ايران از سال 1905 با پيروزي انقلاب مشروطه در ايران وارد مرحله نويني شد و مطبوعات همچون ديگر كشورهاي پيشرفته جهان به عنوان ركن چهارم دموكراسي معرفي شدند.
وي افزود: از آن تاريخ به بعد مطبوعات ايران پايداري و ثبات خود را از دست دادند و به عنوان تابعي از متغيرهاي سياسي جامعه ايران شناخته شدند. مطبوعات در چهار دوره مهم تاريخ معاصر ايران نقش آفريني كردند. دوره اول با پيروزي انقلاب مشروطه شروع ميشود و تا كودتاي رضا شاه 1921 ادامه پيدا ميكند. در اين دوره حق انتشار آزادانه مطبوعات به رسميت شناخته شد و مطبوعات ايران دوره جواني خود را پشت سر گذاشتند. كودتاي رضاشاه همراه با سركوب مطبوعات شروع شد و روزنامه نگاران به صورت آشكار و پنهان در معرض فشارها و سركوبهاي پيدرپي قرار گرفتند. دوره دوم پس از بركناري رضا شاه 1941 و روي كار آمدن محمدرضا شاه پهلوي شروع ميشود. اين دوره محصول پيروزي متفقين عليه آلمان نازي در جنگ جهاني دوم به شمار ميرود.
سردبير روزنامه توقيف شده جامعه ادامه داد: مطبوعات ايران در اين دوره مراحل رشد خود را سپري كرد، در اين دوره بود كه با وجود جمعيت 12 ميليوني ايران, عناوين مطبوعات ايران به 300 عنوان رسيد. بنگاههاي مهم مطبوعاتي در ايران نظير موسسه اطلاعات و موسسه كيهان شكل گرفتند و راه نهادينه كردن ركن چهارم دموكراسي هموار شد. در اين دوره فعاليت آزاد پارلماني و احزاب سياسي رونق بيسابقهاي پيدا كرد. نهضت ملي كردن نفت ايران به رهبري مرحوم محمد مصدق در همين دوره اتفاق افتاد و ايران يك بار ديگر در معرض توفانهاي سياسي قرار گرفت.
وي افزود: اين دوره كه با كودتاي 1935 با همكاري آمريكا پايان مييابد, شاهد بسته شدن فضاي سياسي كشور, تعطيلي مطبوعات و ممنوعيت فعاليت احزاب بود و مطبوعات ايران يك بار ديگر در معرض فشارها و سركوبها قرار گرفتند. اين وضعيت تا پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1979 ادامه پيدا ميكند و مطبوعات در فضاي كاملا بسته سياسي فعاليت ميكردند.
شمس‌الواعظين ادامه داد: پيروزي انقلاب اسلامي دوره سوم فعاليت آزادانه مطبوعات ايران را گشود و مطبوعات مستقل شكل گرفتند. مطابق آمار موجود در اين دوره حدود 3000 عنوان نشريه در ايران منتشر شدند.اما اين دوره بسيار كوتاه بود. زيرا از سال 1982 به بعد مطبوعات آزاد با مشكلات و موانع عمده مواجه شدند. بسياري از مطبوعات دستخوش موج اول تعطيلي قرار گرفتند. عناوين مطبوعات در اين دوره كه تا 1997 تداوم پيدا ميكند به 750 عنوان در سراسر كشور رسيد و ايران در ردهبندي كشورهاي داراي مطبوعات آزاد در موقعيت يكصد و شصت و چهارمين كشور جهان قرار گرفت.
عضو انجمن دفاع از آزادي مطبوعات گفت: با پيروزي جنبش اصلاحطلبي در ايران به تاريخ 23 ماه مي 1997 دوره چهارم مطبوعات آزاد و فضاي باز سياسي در ايران شكل گرفت و مطبوعات فعاليت حرفهاي خود را آغاز كردند. عناوين مطبوعات داراي مجوز انتشار به 1500 عنوان رسيد و تيراژ مطبوعات روزانه به حدود 3 ميليون نسخه در روز رسيد.
وي ادامه داد: در اينجا مايلم اين دوره از وضعيت مطبوعات را در سه حوزه؛ حق انتشار آزادانه مطبوعات, حق برخورداري از دادرسي عادلانه و علني براي روزنامه‌نگاران و حق برخورداري از امنيت و استقلال حرفهاي روزنامه‌نگاران مورد بررسي قرار دهم.
شمس الواعظين افزود: اگر چه نسيم دموكراسي و فضاي باز سياسي پس از پيروزي سيد محمد خاتمي در سال 1997 زمينه مناسب براي انتشار مطبوعات مستقل را فراهم كرد, اما حق انتشار آزادانه مطبوعات همچنان به رسميت شناخته نشد و مطبوعات با اخذ امتياز, آنهم به وسيله افراد داراي شرايط ويژه امكان انتشار پيدا كردند. برابر اطلاعات موجود هم اكنون بيش از 2000 داوطلب انتشار نشريه در صف نشستهاند تا به آنها مجوز انتشار نشريه داده شود.
سخنگوي انجمن دفاع از آزادي مطبوعات ادامه داد: در مورد حق برخورداري از دادرسي عادلانه و علني براي روزنامه‌نگاران نيز ملاحظه ميكنيم كه اين حق علي‌رغم صراحت اصل 168 قانون اساسي ايران مبني بر ضرورت رسيدگي به جرايم مطبوعاتي و سياسي در دادگاههاي علني و با حضور هيات منصفه به وسيله بخشي از دستگاه قضايي ايران ناديده گرفته شد و بسياري از روزنامه‌نگاران در دادگاههاي غير علني و بدون حضور هيات منصفه محاكمه و به زندانهاي طويل المدت محكوم شدند.
وي افزود: قوه قضائيه ايران از سال 1998 تاكنون بيش از 120 روزنامه و نشريه را توقيف كرده و بسياري از روزنامه‌نگاران را به زندان و محروميت از فعاليت مطبوعاتي محكوم كرده است، تنها در فاصله سال 2003 تا نيمه اول سال 2004 بيش از 29 عنوان نشريه دانشجويي و سراسري توقيف موقت يا دائم شده اند. طي همين مدت برابر اطلاعات موجود بيش از 120 احضار و بازجويي و تفهيم اتهام و محاكمه روزنامه‌نگاران ايراني صورت گرفته است. در همين مدت يك مورد قتل در مورد يك روزنامه نگار ايرانيالاصل, خانم زهرا كاظمي در زندان اوين گزارش شده است.
سردبير روزنامه توقيف شده نشاط ادعا كرد: اين وضعيت نشان ميدهد كه بخشي از دستگاه قضايي ايران به روشهاي قبلي خود ادامه داده و به هيچ يك از اعتراضهاي قانوني نهادهاي صنفي و حمايتي روزنامه‌نگاران توجه نكرده است.
وي افزود: در مورد حق برخورداري از امنيت شغلي و استقلال حرفهاي روزنامه‌نگاران نيز روند تعرض آشكار و پنهان به حق استقلال حرفهاي و امنيت شغلي روزنامه‌نگاران ادامه پيدا كرده است، توقيف مكرر مطبوعات و بازداشت روزنامه نگاران و احضارهاي پيدرپي آنان و نيز تهديد و ارعاب آنان موجب شده است بسياري از روزنامه‌نگاران با حرفه مورد علاقه خود وداع كرده يا به مهاجرت تن دهند و يا به سمت تغيير حرفه خود حركت كنند.
شمس الواعظين مدعي شد: در طول سال 2003 تا نيمه اول 2004 جريان جديدي به نام سانسور رسمي به مجموعه اقدامات محدود كننده آزادي بيان و سلب كننده امنيت شغلي و استقلال حرفهاي روزنامه‌نگاران افزوده شده است، اين وضعيت جديد در شكل صدور بخشنامههاي رسمي از سوي نهادهاي شوراي امنيت ملي به مطبوعات مبني بر ممنوعيت درج اخبار مربوط به تحولات سياسي ايران تجلي پيدا كرده است.
سخنگوي انجمن دفاع از آزادي مطبوعات ادامه داد: در اينجا مايلم در كنار ارائه چشمانداز مخاطرهآميز براي فعاليت روزنامهنگاري در ايران، تحولات مثبت ركن چهارم دموكراسي نيز مورد توجه قرار گيرد. واقعيت اين است كه علي‌رغم فشارها و محدوديتهاي موجود در عرصه فعاليت روزنامهنگاري ايران علاقمندي نسل جوان به اين حرفه به صورت روزافزوني در حال شكلگيري است. برابر آمار موجود علاقمندي جوانان به تحصيل در علوم ارتباطات به ويژه روزنامهنگاري با افزايش بيسابقهاي مواجه شده است. سالانه حدود 300 فارغالتحصيل رشته روزنامهنگاري به اين حرفه ميپيوندند.
وي افزود: سازمانهاي صنفي روزنامه‌نگاران با رشد روز افزوني مواجه شدند. انجمنهاي حمايتي روزنامه نگاران نظير انجمن دفاع از آزادي مطبوعات, انجمن روزنامه‌نگاران زن, انجمن روزنامه‌نگاران آزاد و انجمن روزنامه نگاران جوان در ايران شكل گرفتند. فعاليت در حوزه سايتهاي خبري و روزنامههاي الكترونيكي با افزايش شگفتانگيزي مواجه شده است. هم اكنون تعداد وبلاگ نويسها در ايران به 18000 عنوان رسيده كه اين رقم در مقايسه با سال 2000 به طرز شگفتانگيزي افزايش يافته است.
شمس الواعظين همچنين گفت: در ميان دانشجويان علاقمند به كار مطبوعاتي در قالب نشريات دانشجويي بيسابقهترين دوران رشد خود را طي ميكند. هم اكنون در ايران حدود 2700 عنوان نشريه دانشجويي منتشر ميشود كه تقريباً در مجموع تيراژي معادل نيم ميليون نسخه را سامان داده است، اين افقهاي اميد نشان ميدهد ركن چهارم دموكراسي در ايران با وجود همه فشارها و محدوديتها دوران باروري خود را طي ميكند كه آينده درخشاني را براي مرحله روزنامهنگاري ايران نويد ميدهد.
