لاف هستی دگران در آسیای میانه! ژاله وفا، مجامع اسلامی ایرانیان

آنزمان که دیک چنی، وزیر دفاع دولت بوش (پدر) 1991 خطاب به کمیسیون دفاع سنا،21 فوریه 1991 ,جنگ خلیج فارس 1991 را با این جملات :"این جنگ پیش در آمدی بر نوع منازعاتی است که ما احتمالا" در عصر جدید با آنان سر و کار خواهیم داشت(...)وغیر از آسیای جنوب غربی، ما در اروپا، آسیا، اقیانوس آرام و آمریکای لاتین و مرکزی نیز منافع عمده ای داریم و ما باید سیاست ها و نیروهای خودرا بشکلی سازمان دهیم که قادر باشند در آینده از بروز چنین خطرات منطقه ای جلوگیری کرده و یا سریعا" آنان را سرکوب کنند» توجیه کرد ,امریکا پس از فروپاشی شوروی بدنبال "محور شری " جدید میگشت تابه استناد مبارزه با آن بتواند حضور و در واقع سلطه خود رادر آسياي مركزي ، بالكان و قفقاز تحمیل کند. این حضورمی بایستی به شکلی باشد که از طرفی سد راهى در مقابل حضور قدرتمند روسيه در این منطقه باشد و ازطرف دیگر از شکل گیري نيروي جديد ديگری قابل مقايسه با اتحاد شوروي جلوگیری بعمل آورد . خصوصا که این نیروی جدید بر محور همکاری کشورهای مستقلی شکل گیرد که بر توانایی خود هم از منظر دارا بودن منابع عظیم نفتی وهم اهمیت سوق الجیشی خود و هم قوت انسجام فرهنگی بین کشورهای دارای یک حوزه فرهنگی واقف باشند. لذا امریکا قصد کرد با نفوذ تدریجی خود در اين كشورها آنها را به سوى استراتژى آمريكايى سوق دهد.
ماجرای 11 سپتامبر این مستمسک را در اختیار امریکا قرار دادو با قشون کشی به افغانستان زمینه برای پیش برد اهدافش در منطقه قفقاز و آسیای میانه فراهم آمد . آمريكا که خود را قدرت برتر جهان میداند ، در اين منطقه به دنبال سه دسته اهداف كوتاه مدت، ميان مدت و بلندمدت است. حضوری متکی بر سه بعد سياسى - نظامى و اقتصادی .
در این نوشته به بعد نظامی سیاسی حضور امریکا در منطقه قفقاز و آسیای میانه ودرنوشته بعدی به عامل نفت در حضور اقتصادی امریکا در این منطقه خواهم پرداخت .
پس از حوادث يازده سپتامبر سال 2001، در ماه اكتبر سال 2001 بود كه نخستين پايگاههاي نظامي آمريكا در «خان آباد» ازبكستان و «ماناس» قرقيزستان مستقر شدند، كه در ابتدا پشتيباني عمليات افغانستان و بعد هم عمليات نظامي در عراق را بر عهده گرفتند. ولاديمير پوتين رئيس جمهور فدراسيون روسيه بر خلافِ نظرِ بسیاری از فرماندهانِ نظامی‌ روسی به آمریکایی‌ها اجازه داد برایِ تعقیبِ طالبان و القاعده نیروهایِ‌شان را واردِ جمهوری‌هایِ آسیایِ مرکزی کنند. با این خوش آمد گویی نیروهایِ آمریکایی را برای نخستین بار بطور علن واردِ" حیاتِ خلوتِ" روسیه کرد.پوتین درموافقتش با باز شدن پای امریکا د رمنطقه این سود را میدید که به این ترتیب جلو نفوذ "افراط گرايان اسلامگرا"را که مي توانستند اوضاع داخلي روسيه را بي ثبات کنند بدست نیروهای امریکا خواهد گرفت چرا که روسيه نمي تواند اجازه دهد كه چچن دومي بوجود آيد. اما در روسیه همه با محاسبات پوتین هم نظر نبودند .چنانچه روزنامه ' نووي يه ايزوستيا ' چاپ مسکو در مقاله اي با اشاره به اين خبر كه پايگاههاي نظامي آمريكا ممكن است به مرزهاي روسيه نزديك شوند، نوشت : " واشنگتن توجه و تمايل زيادي به مناطق درياي خزر و سياه دارد. استقرار پايگاههاي نظامي آمريكا در نزديكي مرزهاي روسيه طرحي است كه از مدتها قبل برنامه ريزي شده بود. و اين مسئله قبل از هر چيز ناشي از علاقه ايالات متحده به نفت درياي خزر و نيز تلاش براي پر كردن خلاء موجود در قلمرو حاکميت شوروي سابق، پس از تضعيف جدي مواضع روسيه در اين منطقه مي باشد. در حقيقت آمريکا ديگر روسيه را بعنوان عامل تضمين كننده امنيت در جامعه کشورهاي مستقل مشترک المنافع، بخصوص در قفقاز و آسياي مركزي تلقي نمي کند."

بدنبال سفر غیر مترقبه جورج بوش به افغانستان و عراق، رامسفلد وزیر خارجه امریکا نیز علاوه بر افغانستان و عراق، در نوامبر 2003 دیداری هم از آذربایجان و گرجستان کرد دونالد رامسفلد در جريان اين سفر از حمايت آذربايجان از "نبرد با تروريسم" تجلیل کرد و ضمن دیدار با الهام علی اف، رئيس جمهوری تازه آذربايجان، از مشارکت آمريکا در طرح "شراکت برای صلح" که به مثابه تخته پرشی برای پيوستن به پيمان آتلانتيک شمالی، ناتو، میباشد؛ سخن گفت .
در واقع کشورهای منطقه قفقازو آسیای میانه از زمان استقلالشان از شوروی سابق با رقابتهای قومی و سیاسی و نیز نابسامانیهای اقتصادی و اجتماعی مواجه اند که تا قبل از آن در پشت دیوارقطور سانسور شوروی مجال بروز به بیرون نداشت . رژیمهای استبدادی این کشورهای استقلال یافته که هنوز نتوانسته اند از لحاظ سیاسی روشهای قیم مآبی اکتسابیشان را از زمان شوروی سابق کنار نهند ؛ دچار تنشهای بسیار با نیروهای اپوزیسون خود هستند که بعضا ازادیخواه و برخی بنیاد گرا میباشند . امریکا به مصداق " سلام گرگ بی طمع نیست " به کمک نظامی و اقتصادی در این کشورها پرداخته است تا به وقت خود بهره برداری های چند برابری از این منطقه کند ورژیمهای استبدادی منطقه نیز که جهت تداوم حکومت خود بیش از پیش به سرکوب شهروندان خود تکیه دارند به مصداق این شعر صائب
دست طمع چو پیش کسان میکنی دراز
پل بسته ای که بگذری از آبروی خویش
حمایت قدرت خارجی از خود را در مقابل نیروهای اپوزیسون ازادیخواه این کشورها لازم دارند و از آنها در سرکوب وتضعیف نیروهای اپوزیسییون بهره میبرند و از طرفی با تضیف نیروهای آزادیخواه صحنه سیاسی کشورشان را بدل به مدار بسته ای میگردانند که از دو طرف رژیمهای نامشروع (که اغلب در ظاهر جمهوری و در واقع به شکل سلطنتی موروثی اداره میشوند چون آذربایجان !) و نیروهای بنیاد گرای تند رو مسدود میگردد.
از جمله کشورهای ازبکستان و قرقیزستان و تاجیکستان کشورهایی هستند که با قاچاق مواد مخدر ؛ فقر روز افزون و خسشونت سیاسی و افراطی گری دست بگریبانند.بدیهی است زمانی که 3/2مردم کشور تاجیکستان ؛ بیش از نیمی از مردم کشور قرقیزستان و 3/1 مردم ازبکستان در زیر خط فقر بسر میبرند ؛ کمک مالی ايالات متحده آمريکا به اين کشورها به مبلغ 600 ميليون دلارچه چهره کاذبی از توانایی و لیاقت سران این کشورها را در بر آوردن نیاز های مالی مردم ترسیم میکند !مبلغی که با غارت چند برابر منابع نفت آنها جبران خواهد شد . ولی تا زمانی که مردم را میتوان به "امروز" مشغول کرد" فردا ها" را از حافظه میتوان پاک کرد .
بدينسان ایالات متحده امریکا در 4 زمینه کلیدی به مقابله با مواضع و منافع روسیه در این کشورها پرداخته است
1- قرارداد موشك هاي بالستيك 1972 كه دفاع ضد موشكي را در فضا ممنوع مي كرد باطل اعلام كرد.
2- پيمان ناتو را به کشورهای ناحیه قفقاز و آسیا میانه گسترش داد.تا سه جمهوري سابق شوروي يعني استوني ، لتوني و ليتواني را در بر گیرد. در اواخر ژوئن اجلاس سران کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در شهر استانبول برگزار شد. در این اجلاس،‌ اعضای ناتو برای توسعه روابط با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز نیز ابراز تمایل کردند. ودر 15 سپتامبر 2004 دبير كل پيمان آتلانتيك شمالي( ناتو)، روبرت سيمونس رابه سمت نماينده ويژه خود در امور قفقاز و آسياي ميانه منصوب كرد. و اعلام کرد وي موظف است تا تماسهاي كاري در سطوح بالا با رهبران كشورهاي منطقه به منظور فراهم آوردن شرايط براي تحقق اهداف سازمان و نيز مشاركت در چارچوب برنامه «مشاركت در راستاي صلح»، كه مكانيزمي ضروري در جهت فعال سازي همكاري كشورهاي شركت كننده در اين طرح ميباشد، را برقرار نمايد.
3- خط لوله اي – باکو – جیهان را برای انتقال بخشی از نفت دریای خزر را از جنوب سلسله جبال البرز و بیرون از سرزمین روسیه کشید. ( تفصیل آن را به نوشته بعدی وامیگذارم )
4-وبا دو جمهوري سابق شوروي در آسياي مركزي يعني ازبكستان و قرقيزستان قراردادهائي جهت ايجاد پايگاه هاي هوائي و هوائي زميني در سرزمين آنها امضاء كرد و سرگرم مذاكره در اين راستا با جمهوري هاي ترکمنستان و قزاقستان شد.
پايگاه هوايى «خان آباد» در ازبكستان كه نخستين محل استقرار نيروهاى ائتلاف به رهبرى آمريكا بود، در جنگ عليه نيروهاى طالبان در شمال افغانستان مورد استفاده جنگنده ها و هواپيماهاى ترابرى اين نيرو قرار گرفت. پايگاه هوايى مناس در سال ۲۰۰۱ در نزديكى پايتخت قرقيزستان ساخته شد. اين پايگاه از جمله پايگاه هايى بود كه پس از حملات ۱۱ سپتامبر و به بهانه جنگ عليه تروريسم در آسياى ميانه برقرار شد و سپس نيروهاى آمريكايى در ساير پايگاه هاى تاجيكستان و نيز در نزديكى فرودگاه بين المللى مناس در قرقيزستان مستقر شدند. پنتاگون درصدد است برای تقویت پايگاه هاى نظامى خود در آسياى ميانه و قفقاز بخشى از ۷۰ هزار نيرويىخود را كه قرار است از اروپا ( عمدتا آلمان ) خارج کند، به اين منطقه اعزام دارد.
روزنامه روسی‌ِ نِزاسیسیمایا گازتا در ژوئیه امسال اعلام کرد آمریکا در برابرِ عدمِ پذیرشِ استقرارِ پایگاه ‌ نظامی‌ روس‌ها مبلغ ۱ میلیارد دلار کمکِ مالی به رییس‌جمهورِ تاجیکستان، امام‌علی رحمانف پیش‌نهاد کرده است.
از طرفی گرجستان که درحال دست و پنجه نرم كردن با جمهورى هاى تجزيه طلب خود و تهديدات مسكو مبنى بر مقابله با حمايت گرجستان از جنگجويان چچنى، دچار آشوب و ناآرامى است؛ از حضور مستشاران نظامى امریکا برای سر و سامان دادن به ارتش ناتوان و رنجور خود استقبال بعمل آورده است .
دونالد رامسفلد وزیر دفاع امریکا در سفرش به گرجستان در دسامبر 2003 پس از ديدار با «نينو بورجانادزه» رئيس جمهور موقت گرجستان، در يك كنفرانس خبري از روسیه خواست نیروهایش را از این کشور خارج سازد واظهار داشت: روسيه بر اساس توافق استانبول براي عقب كشاندن نيروهايش از گرجستان، به تعهداتش عمل خواهد كرد. براساس توافق استانبول كه در سال 1999 امضا شد، مقرر گرديد كه روسيه دو پايگاه خود در گرجستان را تا سال 2001 تعطيل كند و مذاكرات براي بيرون كشاندن سربازانش از دو پايگاه ديگر را آغاز كند. مذاكرات براي عقب نشيني اكنون سه سال است كه ادامه دارد. روسيه هنوز 8000 نيرو در گرجستان دارد كه مطابق توافق امضا شده، مي باشد و نظاميان روسيه گفته اند كه حداقل يك دهه ديگر و به طور كامل از اين كشور خارج خواهند شد.از طرفی تا آخر ماه سپتامبر2004، گرجستان گزارش تحليلي از وضعيت ارتش اين كشور را به ستاد فرماندهي ناتو تحويل خواهد داد. به گفته ايراكلي باتكوآشويلي، نماينده نظامي گرجستان در بروكسل، در اواخر اكتبر يا اوايل نوامبر2004 ، ديداري به صورت « 1+26» ، يعني اعضاي فعلي ناتو بعلاوه گرجستان برگزار خواهد شد. و مقامات ناتو به طرف گرجي پيشنهاد داده اند، گزارش مذكور را تهيه و به اين ستاد ارائه دهند.
البته آمدن مشاوران نظامي آمريكا به گرجستان انتقاد ارمنستان را برانگيخته است. اگرچه ارمنستان روابط عالي با امریکا دارد ــ اين كشور بيشترين كمك سرانه را پس از اسراييل از آمريكا ميگيردـ ولی نگران آن است كه حضور نظامي آمريكا در گرجستان موقعيت نظامي روسيه را در آنجا تضعيف كرده و به تقويت قدرت تركيه بيانجامد .

امریکادر جمهوری آذرربایجان از دو اهرم فشار استفاده میکند تا جمهوری آذربایجان بر اساس قواعد امریکا بازی کند . اول ، مسئله قره باغ .چرا كه حل وفصل آن بدون كمك خارجي برای الهام علی اف امکان پذیر نمی نماید و دوم طرحهاي نفتي باكو كه تحت نظارت و كنترل شركتهاي آمريکايي هستند.

در فروردین 83 مرتضی علی عسگر اف رئیس مجلس ملي آذربایجان به اين مسئله كه ناتو در صدد استقرار پايگاه‎هاي نظامي در قفقاز جنوبي است ، اعتراف كرد. اما مشخصاً از آذربايجان نام نبرد. المار محمديار‎اف وزير امور خارجه آذربايجان نيز بطور تلويحي به احتمال استقرار پايگاه‎هاي آمريكا در آذربايجان اعتراف كرده است. ولي وي بر اين نكته نيز تاكيد كرده است كه اين مسئله هم اكنون بطور عملي بررسي نمي‎شود. اما آمريكا در صدد استقرار سيستمهاي ضد موشكي خود در خزر است . بنا به اظهارات ولاديمير تيموشنكو نماينده مجلس ملي و سرلشكر سابق ارتش آذربايجان استقرار چنين سيستمهايي بر روي سكوهاي متحرك در خزر كاملاً عملي و امكانپذير است دولت آذربایجان در مقابل کوششهای امریکا برای استقرارناتو مقاومت چندانی نشان نمیدهد. بطوری که برغم حیرت ناظران اوضاع سیاسی این کشور دولت الهام علی اف حتي با دعوت افسران ارمني براي شركت در برنامه ناتو در آذربايجان نيز نتوانست مخالفت كند.
اسلام كريموف، رييس جمهور ازبكستان در گفتگويي با راديو ازبكستان گفت: «در حقيقت، آمريكا نقش مهمي در نابودي طالبان و ماشين جنگي تروريسم داشت. در نتيجه آنان ازبكستان را از شر يك تجاوز نظامي و ايدئولوژيكي خلاص كردند و به نظر من آنان تا زماني كه از وضعيت منطقه اطمينان پيدا نكنند، برای محافظت از ما اينجا خواهند ماند! حضور نظامي آمريكا نه تنها به رئيس جمهور ازبکستان كمك كرد تا جنبش اسلامي ازبكستان را كه پايگاههاي مطمئني در افغانستان داشت و با تاخت و تاز در منطقه مرزي, موجب درد سربرای سیاست وی شده بود ، نابود كند بلکه علاوه بر آن از امریکا چكي به مبلغ 160 ميليون دلار كمك نيز دريافت کند.
قرقیزستان نیز که اسیر فقر است و بنا بر آمار وزارت اقتصاد و دارايي قرقيزستان ارزش کل بدهی خارجی قرقيزستان مساوی با 1 ميليارد و 834.6 ميليون دلار است.که1 میلیارد و 790 میلیون دلار آن را به روسیه بدهکار است . مبلغ 24 ميليون دلار كمك اقتصادي از امریکا دريافت كرده است .

روس‌هادر ابتدای استقرار پایگاهای نظامی امریکا مقاومت چندانی نکردند اما از دسامبرِ گذشته دست به بازگرداندنِ بعضی نیروهایِ‌شان به جمهوری‌هایِ آسیایِ میانه زدند. ، در ۲۳ سپتامبرِ ۲۰۰۳، وزیر دفاعِ پوتین، سرگی ایوانف، موافقت‌نامه‌یی با همتایِ قرقیز خود، اسن توپویف، امضا کرد که به روسیه اجازه می‌دهد جت‌هایِ جنگی‌ نیروی هوای اش را در پایگاه ‌ هوایی کانت، در حومه‌ بیشکک، پایتختت قرقیزستان، مستقر سازد. این اعزامِ نیرو یکی از مهم‌ترین انتقالاتِ نظامی در بیرون از مرزهایِ روسیه از پس از فروپاشی‌ اتحادِ شوروی در دسامبرِ ۱۹۹۱ بود. ایوانف موافقت‌نامه را به عنوان «نخستین و تنها پایگاه ‌ روسی خالص که در طولِ ۱۳ سال وجود فدراسیونِ روسیه دائر کرده ایم» معرفی کرد. این موافقت‌نامه، حداقل به صورتِ نمادین،نشانی ازمقابله دیرهنگام روسیه با امریکا بر سر حضور نظامی در این منطقه آشفته است .از طرف دیگر روسیه جهت مقابله با سياست امریکا ، تحت نام مبارزه ضد تروريستي با قزاقستان ، قرقيزستان و تاجيكستان قراردادهايي را با نام قرارداد گروه شانگهاي امضا كرد كه چين نيز به آن پيوست.روسیه، چین و چهار کشورِ آسیایِ میانه‌ قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان تأسیسِ مؤسسه‌همکاری شانگهای را برایِ مبارزه با بنیادگرایانِ اسلامی و تقویتِ توسعه‌ اقتصادی اعلام کردند.در واقع در کشورهای ناحیه قفقاز و آسیای میانه نيروهاى آمريكايى و روس به موازات يكديگر به فعاليت مشغول هستند . این کشورها از لحاظ نظامی در حال حاضر به هر دو کشور روسیه وامریکا وابسته اند . روسیه اسلحه ارزان در اختیار این کشورها قرار میدهد و آمريكا در مورد اصلاحات در مديريت دفاعي تصميم ميگيرد و افسران آنها را آموزش ميدهد.
اینکه مردم کشورهای آسیای میانه با تکیه بر توانائیهای - اقتصادی - فرهنگی عمیق خود اراده نمایند که خود را از یوغ مستبدان حاکم بر کشورهای خود رها کرده و وطن خود را ازمدار بسته فقر در نتیجه اتخاذ سیاست انتخاب بین بد و بدتر یا " حیات خلوت روسیه و یا حیات خلوت امریکا بودن" نجات دهند ؛ امری است که هر انسان آزاده ای خصوصا مردم ایران که با آنان سابقه زیست در یک حوزه فرهنگی را دارند ,آرزو دارد .در واقع در دایره بد و بدتر انتخابی وجود ندارد و نتیجه محتوم آن پیوسته بدترین خواهد بود . همانی که ما ایرانیان روزمره تجربه میکنیم .
اکنون نیز مهار نظامی ایران توسط امریکا در غرب کشور ( عراق ) و از شمال ( در کشورهای آسیای میانه ) و در شرق ( افغانستان ) و حضور ناوگان دریای و نظامی امریکا در خلیج فارس درواقع امریکایی را که مردم ایران با انقلاب خود همراه با ژاندارم منطقه اش رژیم شاه از دربیرون انداختند ؛ نظام ولایت فقیه با بی کفایتی و زمینه سازی برای این حضور از پنجره وارد کرده و باعث شده است که ایر ان وطن عزیز ما در حلقه آتش قرار گیرد . در واقع امر دور و بر ایران مین گذاری شده است .

ویلیام کریستول، نظریه پرداز نو محافظه کارآمریکایی وطراح « طرحی برای یک قرن جدید آمریکایی» معتقد است :" هر وقت که ملت آمریکا آمادۀ جنگ است، آنرا باید به فال نیک گرفت!"
باشد که هوشمندان ایران و خصوصا جوانان و دانشجویان روشن بین آن توجه کنند که با توجه به مقاصد امریکا جنگ طلبی دولت امریکا برای ملت ما فال شومی است. و نظام ولایت فقیه برخلاف اظهار دشمنی های ظاهری در باطن ایران را بدل به حیات خلوت امریکا کرده ومیکند.بزرگترین خیانت رزیم حاکم بر ایران ؛ خیانت به پتانسیل و شور انقلابی مردم ایران در برگزیدن زیستی مستقل از قدرتهای خارجی است . در واقع با از دست رفتن آن شور و عزت بر مصداق

چو کوتاه شد دستش از عز وناز
کند دست خواهش به درها دراز
این رژیم آنچنان ایران را در موقعیت ضعف نگاه میدارد تا دست دریوزگی حضور مستقیم در ایران را بسوی امریکا دراز کند .
در شماره آینده به بررسی حضور اقتصادی امریکا در منطقه و طمع به نفت منطقه و تبعات آن برای ایران و منطقه خواهم پرداخت .