آمريکا و ايران نياز به گفت‌وگو دارند، گفت‌وگوی عرفان قانعی‌فرد با جيمز بيکر، وزير خارجه سابق آمريکا، شرق
ما نياز به گفت‌وگو داريم و گفت‌وگو ضرری برای منافع طرفين ندارد و حتی سياست ما برای انجام گفت‌وگو در سطح وزارت خارجه بود اما به اندازه کافی پشتيبانی سياسی نشد و شايد امروز هم امکان‌اش چندان به سادگی نباشد
گروه سياسی شرق : اين گفتگو در آمريکا توسط عرفان قانعی فرد محقق تاريخ معاصر و نويسنده خاطرات جلال طالبانی با جيمز بيکر James Baker، از چهره های سياسی کهنه کار جمهوری خواه صورت گرفته است .
جيمز بيکر وکيل، سياستمدار و از مشاوران عالی رتبه سياست آمريکا است و در کابينه ريگان ۱۹۸۵-۱۹۸۹ و جرج بوش اول ۱۹۸۹-۱۹۹۲ حضور داشت و هم اکنون هم در انستيتو سياست خارجی است . او ۶ پسر و ۲ دختر دارد . بيکر در خاطراتش از استراتژی گورباچف هراس داشت که بر پايه شکستن اتحاد و دور زدن آمريکا در اروپای غربی بود . همچنين در جنگ سرد ،در شورای امنيت ملی آمريکا و در دوران ريگان دنيس راس، زير نظر بيکرکار می کرد که اکنون وارد کابينه اوباما شده وبه عنوان مشاور او در امور ايران فعاليت می کند. بيکر از دوستان قديمی بوش پدر است و در سال ۲۰۰۳ بوش دوم، وی را به عنوان مشاور خود در جنگ عراق انتخاب کرد و در ۱۵ سپتامبر ۲۰۰۶ بيکر به همراه لی هاميلتون - از اعضای سابق کنگره - به رياست کميسيون مستقل درباره عراق رسيد. بيکر به بوش گفت که ايران و سوريه را وارد ماجرای عراق کنند تا روند ديپلماتيک حل مساله عراق شتاب بهتری داشته باشدو جرج بوش به او اجازه داد که با حکومت ايران رابطه داشته باشد و بيکر معتقد بود که گفتگوی بين ايران و امريکا ضرری متوجه همديگر نمی کند. بعدها در بحران عراق، بيکر به عنوان رئيس کميسيون به منزل محمد جواد ظريف نماينده ايران در سازمان ملل رفت تا پس از خوردن کباب ايرانی با طعم سماق در اقامتگاه او در نيويورک برای پايان دادن بحران عراق با وی مذاکره کند. گرچه او يک پراگماتيست - عملگرا - است و از حمله نظامی عليه صدام دفاع کرد و او را يک ديکتاتوری بر سر راه شاهراه اقتصادی جهان صنعتی ناميد ،اما مشهور است که از دسترسی به نفت عراق هم سود زيادی عايد او شده است که البته او واکنشی به اين سخنان نشان نداده است.. گرچه صدام از آمريکا ، ميلياردها دلار باج گرفته بود تا وعده دهد که دگر بار با شوروی طرح دوستی نريزد،اما صدام از امريکا خواست تا در نقش ميانجی بين روابط عراق و کويت اقدامی موثر داشته باشند. اما بيکر، بوش را راضی کرد که امريکا نمی خواهد در اين ميان از زور استفاده کند و آمريکا نسبت به اقدامات مرزی عراق و کويت بی طرف می ماند و وارد ماجرا نخواهد شد که شايد امروزه به گواه تاريخ اگر دخالتی می کردند مذاکرات عراق و کويت به شکست منتهی نمی شد و صدام به کويت حمله نميکرد و سودای عبدالکريم قاسم را جامه عمل نمی پوشاند. بيکر در سخن گفتن بسيار رک است و گاهی دست به قلم می برد و در اين باره کتاب " ديپلماسی و سياست " او شايد بسيار قابل تامل باشد.
****
قانعی فرد : در بسياری از اسناد و کتاب ها نقش آمريکا در حمايت علنی از عراق در دوران جنگ ۸ ساله با ايران، مشهود است آيا منفعت آمريکا در اين حمايت تا چه اندازه مهم بود ؟
بيکر : من اين کتاب ها را نديده ام و نخوانده ام .اما به هر حال هر مولفی يا محققی مسئول نوشته خود است. اما من درکتابم تا حدی به اين مسايل اشاره کرده ام. در سياست خارجی امريکا و استراتژيک آن همواره توجه خاصی به شرايط خاورميانه شده است که اين موضوع هم جزو يکی از حوادث دوران کاری من بود و تاثير زيادی هم در روابط بين الملل داشت و سير حوادث در ان ايام مجالی ديگر برای نقد می طلبد.
قانعی فرد : در جنگ خليج فارس که صدام عليه کويت اقدام کرد، آيا بازگشت آمريکا به منطقه برای رابطه جديد با خاورميانه بود ؟
بيکر : بله بود! آمريکا تلاش داشت که صدام حسين را با مانعی جدی روبرو کند که اين امر به مفهوم قدرت آمريکا نيز مطرح بود. تجاوز به خاک کويت توسط صدام، نوعی تجاوز به ديگر مناطق اعراب بود و کشورهای عرب هم طبعا واکنش منفی زيادی نشان می دادند و افکار عمومی جهان هم شورای امنيت سازمان ملل متحد را وادار کرد تا بپذيرد که کشوری مانند آمريکا در آن مسئله دخالت کند و عراق را به سر جای خود و مرزهای واقعی خود بازگرداند و کويت را نجات بدهد .
قانعی فرد : و بعد از آن بود که شما شايد به دنبال سقوط صدام بوديد و کردها را بهترين دوست يافتيد . آيا آمريکا وعده استقلال را هم به کردهای عراق داده بود يا نه فقط هدف جلب نظر و کسب حمايت آنان بود ؟
بيکر : آمريکا به دنبال تنبيه صدام حسين بود و اصلا و ابدا آمريکا قصد دفاع از استقلال منطقه کردستان را نداشت.
من به عراق رفتم و وضعيت آشفته کردها را از نزديک ديدم که صدام به آنان حمله کرده بود و کشور ترکيه هم مرزهايش را بسته بود و هزاران نفر تلف شدند . با آواره ها حرف زدم و وضعيت اسف بارشان را ديدم. به پريزيدنت بوش تلفن زدم و گفتم که اين اتفاق يک کابوس است و يک فاجعه انسانی و بايد برای رهايی اين انسان ها اقدامی بکنيم.
و مشاهده کرديد که مدار ۳۶ درجه و منطقه پروازی و... را تعيين کرديم و رهبران کرد،يعنی طالبانی و بارزانی به اداره منطقه پرداختند. در ۱۹۹۱ من در سياست کابينه دخالت داشتم و فقط درباره بخش اول سوال شما پاسخ گفتم و موضوع ۲۰۰۳ را بايد از شخص مربوطه به آن سوال کنيد
.
قانعی فرد : در آن زمان نقش طالبانی و ديگر رهبران کرد برای شما چه اهميتی داشت ؟
بيکر : ما از نظر سياسی و استراتژيکی به حل مسئله کرد باور داشتيم. به عنوان وزير خارجه امريکا در آن زمان با جلال طالبانی و مسعود بارزانی ديدار کردم و به وضعيت کردها و اوضاع کردستان در حکومت صدام و قبل از آن چنين نظر داشتم که بايد به شيوه ای ديپلماتيک و اصولی اين مسئله حل و فصل شود و ما به هيچ وجه از کردستان مستقل و يا استقلال کردستان و... حمايت نکرديم و بلکه خواهان حفظ تماميت ارضی عراق بوديم ...اما بر اين باور بودم که اين مسئله بايد به شيوه مسالمت آميز درمنطقه حل شود و نزاع ها به شيوه ديپلماتيک برطرف شود و به نوعی آن بخش از عراق امنيتش تامين می شد.
قانعی فرد : و امروزه می بينيد که طالبانی بر اريکه قدرت تکيه زده است . آيا کردها در معادلات سياسی منطقه حائز اهميت اند ؟
بيکر : بله ! طالبانی و نقش او را در اداره عراق موفق می دانم. به خصوص کشوری که بعد از فروپاشی سيستم قبلی اش ،دوباره می خواهد مبادرت به اداره آن کند با مشکلاتی مواجهه می شود. ولی امروزه کردستان عراق امنيت دارد . اما کردها خود بايد شيوه استراتژيک پيشرفت امور خود را در سياست کشور خود جستجو کنند و طالبانی هم در اين زمينه سياست درخشانی داشت. طالبانی انسانی بارز و چهره سياسی بسيار موجهی است.
قانعی فرد : راه حل عملی برای برقرار ثبات صلح در عراق چه چيزی۰ است ؟
بيکر : من هم خودم پيرو رئاليسم و پرگماتيسم (عمل گرايی) در سياست هستم و برای کسب نتيجه دلخواه در سياست خارجی بايد تمرين داشت. من در گزارش عراق هم نوشته بودم که بايد با سوريه و ايران به عنوان دو همسايه مهم اين کشور وارد گفتگو شد تا آرامش را در اين کشور بهتر بتوان برقرار کرد.
قانعی فرد : گفتگو چه تاثيری بر روابط اين دو کشور دارد ؟
بيکر : ما نياز به گفتگو داريم و گفتگو ضرری برای منافع طرفين ندارد و حتی سياست ما برای انجام گفتگو در سطح وزارت خارجه بود اما به اندازه کافی پشتيبانی سياسی نشد و شايد امروز هم امکانش چندان به سادگی نباشد.
قانعی فرد : آيا پرزيدنت اوباما اين سياست گفتگو را ادامه خواهد داد ؟
بيکر : لازم است. اوباما گفت که ما حاضريم با شما گفتگو کنيم و اساس استراتژی گفتگو می تواند کمک باشد و هيچ ضربه ای هم به منافع وارد نخواهد کرد و دير يا زود اين عمل انجام خواهد شد.
منبع : روزنامه شرق روز چهارشنبه ۲۳ شهريور ۱۳۹۰ – صفحه سياسی [در روزنامه شرق، صرفا بخش هايی از اين مصاحبه مفصل آمده است]
http://www.sharghnewspaper.ir/News/90/06/23/11103.html
http://www.sharghnewspaper.ir/Pdf/90-06-23/1.pdf
