۱) یوسف توسط برادران تنگ‌نظرش و به منظور دور کردن او از پدر، به چاهی افکنده می‌شود تا رهگذران او را برگیرند و به طمع غلامی با خود ببرند.

اما یوسف از غلامی به وزارت سیر می‌کند و قدرت و مکنت می‌یابد. زمان قحطی فرا می‌رسد و برادران به‌سوی دربار راهی می‌شوند و از برادرشان یوسف- که هنوز او را نمی‌شناسند - تمنای کمک می‌کنند.

«بخشش» برادران ظالم از سوی یوسف- که آنها را شناخته است- آزمون مهم اوست. اما لحاظ کردن موقعیت‌ها، امری بسیار مهم است.

اگر یوسف حاکم، برادرانش را که روزی خود را عصبه- گروه نیرومند- می‌دانستند، نبخشد، ره به ناحق نپیموده، اما بخشش او، ناشی از منش انسانی و رفتار مبتنی بر اخلاق اوست.

بخشش برادرانِ در موقعیت قدرت دیروز و اما فرودست امروز از سوی یوسف در جایگاه مظلوم دیروز و اما بر مدار قدرت و حکومت امروز، گر چه آسان نیست، اما سخت دشوار هم نمی‌نماید.

تصور کنید اگر سیر زندگی یوسف از افتادن در درون چاه، سیر متفاوتی می‌یافت و یوسف به‌ جای وزارت به غلامی و آوارگی می‌رسید، آیا به لحظه طلب بخشش برادران ظالم، او با همان حال و استدلال و بزرگ منشی، طلب بخشش برادران را به نیکویی- حتی نیکوتر از پدر- پاسخ می‌داد؟

۲) نلسون ماندلا قریب به ۲۶ سال توسط حکومت آپارتاید در زندان‌های روبن ایلند، پلس مور و پروتریا به حبس کشیده شد و ۴ سال پس از آزادی رییس جمهور افریقای جنوبی شد و زمانی‌که در موقعیت و مدار قدرت قرا گرفت، اقدام به تشکیل کمیته حقیقت‌یابی و آشتی به سرپرستی دزمون توتو نمود.

ماندلا تمام جوانی، سلامت و عشقش را در زندان‌ها گذاشت و به زمان ریاست و قدرت درس بزرگی به بشریت داد.

انتقام نگرفتن از عوامل آپارتاید توسط زندانیِ زجر کشیده‌ای که اکنون در موقعیت قدرت قرار گرفته و حداقل صدای ۲۰۰۰۰ شکنجه شده آپارتاید را شنیده و به گوش جهانیان رسانده بود، سزاوار مرد بزرگی چون ماندلا بود و بس.

اما نکته در خور توجه باز لحاظ کردن موقعیت است.

انتقام نگرفتن از عوامل آپارتاید توسط ماندلای بزرگ، هر چند می‌توانست رخ ندهد، اما رخ دادن آن با منظور کردن نقش موقعیت‌ها امری سخت دشوار نمی‌نماید.

اگر ماندلا پس از سال‌های سخت زندان و شکنجه در موقعیتی متفاوت از موقعیت ریاست جمهوری و قدرت قرار می‌گرفت، آیا بخشش و فراموش نکردن با همین کیفیت و سرعت رخ می‌داد؟

۳) سحابی۶۰ سال مبارزه کرد. در رژیم پهلوی و حکومت جمهوری اسلامی ایران بارها زندان، شکنجه، سلول انفرادی، توهین و تحقیر را تجربه کرد. او تحصیل‌کرده و روشنفکری با اخلاق بود که خانواده‌ای برخوردار از موقعیت داشت و حکومت‌ها همواره موقعیت ناشی از صلاحیت علمی- فکری و تجربی‌اش را به خطر انداختند. البته در مقطع کوتاه پس از انقلاب بر اساس صلاحیت بی‌نظیرش و نیاز ناگزیر حکومت نوپای روحانیت به تحصیل‌کردگان روشنفکر و بر اساس رأی و اقبال مردم، موقعیت‌هایی در حکومت به دست می‌آورد که با تنگ نظری و توطئه‌های حکومت بلافاصله از دایره قدرت کنار گذاشته می‌شود.

حکومت همواره بر نام و عزت سحابی رشک برد. مجله ایران فردا که کمترین امکان رسانه‌ای او برای بیان افکار و عقاید و یافته‌ها وتجربیات بی‌نظیر او بود که همان را هم از او گرفتند. در سال‌های پایان عمرش، بسیاری از حکومتگران حتی آنها که ادعای اصلاح‌طلبی داشتند، از بردن نام او پرهیز می‌کردند و او را خط قرمز می‌نامیدند.

سحابی علی‌رغم محبوبیت کم‌نظیرش نزد ملت که عامل هراس و تنگ‌نظری حاکمان شده بود، به طور کامل از مدار قدرت و حکومت حذف وخانه‌نشین شد.

سحابی در اوج حذف شدن‌های مکرر و پر هزینه از دوائر قدرت و کشیده‌شدن به کنج عزلت، با پایمردی و ایستادگی جانانه بر سر آرمان آزادی و عدالت روحی بزرگ و بزرگتر یافت و تمام رنج‌های بی‌امانش که تا پایان عمر پر برکتش شدت یافت که فرو نکاست، موجب کینه، انتقام، تنگ‌نظری و تزلزل در او نشد که نشد.

مواجهه او با سرسخت‌ترین مخالفان و حتی شکنجه‌گرانش و رفتار مدارانه‌گرای او با بی‌توجهان به حقوق شهروندی‌اش براساس باور قدرتمندش به حفظ ایران و منافع ملی ایرانیان نشان داد که سحابی در موقعیت حذف کامل از قدرت و حکومت، چنان کرد که مصلحان بزرگ تاریخ در موقعیت قدرت انجام دادند.

عمل به صلاح بشریت و پرهیز از کینه و خشونت برای مردان در قدرت نیز بسیار دشوار است که به چشم خود می‌بینیم بسیاری از حاکمان و سواران قدرت توان و باور به آن را ندارند، اما بخشش و رفتار کریمانه از سوی محذوفان از مدار قدرت بس دشوار است و سحابی اینگونه بود.