 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
سعيد حجاريان، در سمينار «گذار به دموكراسي» در متن سخنراني كه توسط يكي از دانشجويان حاضر و با حضور خود وي قرائت شد، به بررسي فرآيند گذار به دموكراسي پرداخت و با اشاره به مهم‌ترين اثر وبر "اقتصاد و جامعه" اصلي‌ترين ويژگي‌هاي پاتريمونياليسم را يادآور شد و اظهار داشت: با كمي كنكاش در مهم‌ترين اثر وبر مي‌توان اصلي‌ترين ويژگي‌هاي پاتريمونياليسم را به شرح زير استقرا كرد، بدين معنا كه نظام اداري و سياسي پاتريمونيال، في نفس ذاته، به مثابه ابزاري كاملا خصوصي در اختيار حاكم است و قدرت سياسي به عنوان بخشي از مايملك شخصي وي محسوب مي‌شود. چنين نظامي قادر است ويژگي‌هاي ديوان‌سالارانه‌ي خود را از راه تقسيم كار گسترده‌تر و عقلاني‌تر افزايش دهد، ولي هم‌چنان اصلي‌ترين خصلت خود را حفظ كند.
وي مهم‌ترين فصل مميزه‌ي نظام اداري پاتريمونيال از ديوان‌سالاري‌هاي عقلاني را عدم تفكيك دو سپهر خصوصي و عمومي و مبهم بودن مرز ميان اين دو عرصه دانست و افزود: ستيزي دايمي ميان حاكم پاتريمونيال و زمين‌داران محلي وجود دارد. منازعه‌ي مستمر ميان قدرت مركزي با قدرت‌هاي مركزگريز محلي مساله‌ي غامضي را در اين رژيم‌ها به وجود مي‌آورد. هنگامي كه يك حاكم پاتريمونيال با منابع قدرت شخصي خود اعم از مستملكات ارضي و ساير منابع درآمدي و سربازان و ديوانيان وفادار به خود روياروي ساير اشراف كه آنان هم صاحب قدرت مستقل و مخصوص به خود هستند، قرار مي‌گيرد، معلوم نيست كه همواره جرات و توان انهدام قدرت‌هاي پاتريمونيال مستقل محلي را داشته باشد.
|
advertisement@gooya.com |
|
حجاريان با اشاره به نظر بيل و اسپرينگبورگ كه پاتريمونياليسم را الگوي مسلط مديريت در خاورميانه مي‌دانند، شش ويژگي اصلي اين الگو از ديدگاه آن‌ها را برشمرد و گفت: شخصي بودن امر سياست، يكي از اين ويژگي‌هاست و از ديگر ويژگي‌ها مي‌توان به تقرب اشاره كرد، به اين معنا كه علي‌رغم همه‌ي مناصب و مشاغل و عناوين رسمي، تقرب فيزيكي به حاكم از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و كساني كه به او نزديك‌ترند موقعيت سياسي مهم‌تري دارند. و نقش‌هاي اصلي سياسي را در صحنه به عهده مي‌گيرند، لذا عموما انتقال قدرت خصلت كودتاهاي درباري را دارد، يعني داخل دودمان حاكمه شكاف مي‌افتد و چالشگراني از درون هسته‌ي اصلي قدرت حاكم را به زير مي‌كشند.
عضو شوراي مركزي حزب مشاركت، غير رسمي بودن، ستيز متوازن، لياقت نظامي‌گري و توجيه ديني را از ديگر ويژگي‌هاي اين الگو برشمرد و در ادامه به نوع افراطي پاتريمونياليسم اشاره و آن را تبيين كرد.
