تفکيک داخلی - خارجی معنا ندارد، ناصر زرافشان، روزنامه شرق

ناصر زرافشان: در پی درج مصاحبه ای با «محمد شريف» وکيل دادگستری که وکالت برخی از زندانيان سياسی و از جمله «ناصر زرافشان» وکيل خانواده قربانيان قتل های زنجيره ای را بر عهده دارد، زرافشان با ارسال نامه ای به «شرق» درباره بخشی از صحبت های شريف توضيح داد. متن توضيح در زير آمده است.

با سلام، در شماره ۱۹۶ آن روزنامه، يکی از وکلای اينجانب _ دوست و همکار عزيزم آقای محمد شريف _ ضمن مصاحبه ای زير عنوان «روی خارجی ها حساب نمی کنيم» در مورد انجمن جهانی قلم و جايزه امسال آن که به اينجانب اهدا شده است به عنوان وکيل اينجانب اظهار نظری کرده اند که چون موضع اينجانب در اين زمينه با ايشان يکسان نيست و به ويژه از اين جهت که موضوع به انجمن جهانی قلم مربوط می شود، توضيحاتی را در اين زمينه لازم می دانم.

آقای شريف در اين مصاحبه انجمن جهانی قلم را هم در رديف مراجع دولتی خارجی و کميسيون حقوق بشر ملل متحد قلمداد کرده و اظهار داشته اند «اين که ايشان يا وکلای ايشان بخواهند روی اين قضايا حساب باز کنند، ما ترجيح می دهيم که حساب باز نکنيم.»

اولاً بايد بگويم حتی در عرصه سياسی و حقوقی هم تفکيک ميان «خارجی»ها و «داخلی»ها در دنيای امروز يک تفکيک مطلق نيست، به خصوص وقتی در جهان واحدی نظام های سياسی وجود داشته باشند که اکثريت مردم خود را در داخل وطن خود «فرزندان ناتنی» به حساب آورند و در همان حال و در همان جامعه بين المللی نظام های دموکراتيک تر هم وجود داشته باشند، طبيعی است که اين تفکيک ميان «خارجی ها» و «داخلی ها» بيرنگ تر و بی اعتبارتر شود. اگر مرز، وطن و مليت فقط ضابطه هايی باشند که تنها محدوده قلمرو سرکوب و چپاول يک نظام استبدادی خودی را مشخص سازند، آنگاه ديگر چنين تفکيکی اعتبار ندارد.

ثانياً در شرايطی هم که چنين تفکيکی معتبر و قابل دفاع باشد، فقط در عرصه سياسی و حقوقی قابل طرح است. در عرصه انديشه و ادبيات و هنر چنين تفکيک هايی بی معنا است و انجمن جهانی قلم يک تشکل غيردولتی مرکب از انديشمندان و نويسندگان مستقل از قدرت های «جايزه بده» و دسته بندی های جايزه بگير است و نگرانی اين انجمن از وضعيت اينجانب هم اساساً يک برخورد سياسی و يا قضايی نيست تا بتوان با چنين معياری درباره آن قضاوت کرد. از سوی ديگر در انجمن جهانی قلم ۱۳۸ کشور گوناگون جهان عضويت دارند و چنين ترکيبی را نمی توان با عناوينی مانند «خارجی ها» و «داخلی ها» توصيف کرد. از لحاظ خود من، ياران هم قلم من در سراسر جهان، هم قبيله ای های من هستند و تنها چيزی که به آن فکر نمی کنم، تاثيری است که اين انتخاب و اين جايزه ممکن است در پرونده من داشته يا نداشته باشد. اين انتخاب برای من مفهومی برتر از اين ملاحظات دارد. واکنش هم قلمان من در سرزمين هايی که بين آنها و زندان من قاره ها و اقيانوس های بزرگ، حائل است، به من عشق و ايده و اميد می بخشد.

دوست عزيز من شريف يک حقوقدان است و موضوع را از نظرگاه تنگ حقوقی نگاه کرده و در اظهارنظر خود تفاوت های ماهيتی انجمن جهانی قلم را با نهادهای حقوقی و سياسی رسمی و دولتی ناديده گرفته است. دنيای انديشه و ادب و هنر مرز نمی شناسد. نويسنده و هنرمند در چهارچوب سياسی و قضايی نمی انديشد. او را نمی توان با معيار «خارجی» و «داخلی» سنجيد. نويسنده زبان خرد جمعی و وجدان مشترک انسانی است و برای او مرز و مليت و خارجی و داخلی بی معناست. نويسنده به «انسان» می انديشد و نگران سرنوشت و آينده انسان است و «انسان» بالذات تقسيم بندی داخلی و خارجی ندارد. نويسنده به «مصلحت» نمی انديشد، لاجرم خود او نيز متعلق به همه بشريت است و دل نگرانی او هم دل نگرانی برای انسان است و انسان مفهومی است عام و ذاتی، فارغ از برچسب ها و رنگ هايی که قرارداد های سياسی و حقوقی بر او تحميل می کنند.

از اين رو نظر گاه نويسنده نيز عرصه ای است مشاع و مشترک که همه انسان ها را دربرمی گيرد. آنچه مايه اين پيوستگی و همبستگی است بسيار کهن و ريشه دار است، بسی کهن تر از مرز ها و مليت ها، به قدمت نفرت انسان از بردگی و عشق او به آزادی و عدالت و من خود با چنين نگاهی، بسياری از هم قلمان «خارجی» را بس عزيزتر از برخی بيگانگان داخلی می دانم. دنيای سياست و حقوق اما، دنيای بده بستان ها و بايد و نبايد هايی است که بر چيزی جز منافع طبقاتی و مصلحت های فصلی و موسمی و شرايط جاری روز تکيه ندارد. نهاد های دولتی و رسمی همان گونه که طی مصاحبه هم آقای آصفی هوشيارانه با پيش کشيدن وضعيت اخير کميسيون حقوق بشر ملل متحد مطرح می کند، تابع مصلحت ها و بده بستان های سياسی است و به همين دليل در هر کشوری مردم بايد تنها با اتکا به نيروی خود سرنوشت خود را تعيين کنند. اما اين نگرش در مورد نهاد های غيردولتی و غيررسمی به خصوص در عرصه انديشه و ادب و هنر اعتباری ندارد و بايد حساب آنان را که همه انسان و انسانيت را در مسلخ تامين و حفظ منافع خود قربانی می کنند و نيز قدرت طلبان بی مايه ای را که برای کسب قدرت به خدمت گروه قبلی درمی آيند، از حساب کسانی که غم و غبطه انسان و آزادی و عدالت را دارند، جدا کرد.

پنجم خرداد ۸۳