بی بی سی - تقریبا دو سال پیش بود که آنجلینا جولی با مطلبی که در روزنامه نیویورک تایمز نوشت توجه جهانی را به خود جلب کرد. در این مطلب ستاره هالیوود خبر داد که برای پیشگیری از ابتلای احتمالی به سرطان علاوه بر پستان‌ها، تخمدان‌ها و لوله‌های رحم (فالوپ) خود را هم با جراحی برداشته است.
علت این بود که خانم جولی ژن جهش‌یافته‌ای داشت که احتمال ابتلا به سرطان پستان و تخمدان را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
احتمال سرطان تخمدان (و همینطور سرطان پستان) در زنانی که دو ژن BRCA۱ و BRCA۲ آنها به دلیل جهش معیوب شده بسیار بالاتر از زنانی است که این دو ژن در آنها سالم است.
این ژنها احتمال سرطان پستان را ۸۷ و احتمال سرطان تخمدان را ۵۰ درصد افزایش می‌دهند.
البته به جز این دو ژن، جهش ژن‌های دیگری مثل RAD۵۱C, RAD۵۱D, BRIP۱ هم احتمال سرطان تخمدان را افزایش می دهند.
پزشکان به به زنانی که حامل چنین ژن‌هایی هستند توصیه می‌کنند که بین سی تا چهل سالگی، با جراحی، تخمدان‌ها و لوله‌های رحم را بردارند و احتمال سرطان را به میزان چشمگیری کاهش دهند.
اما برداشتن تخمدان برای زنان جوان و بارور تصمیم بزرگی است، آنها پس از این جراحی یائسه شده و دیگر نمی‌توانند بچه‌دار شوند.
از این رو به زنانی که به این دلایل جراحی را به تعویق می‌اندازند توصیه می‌شود که به دقت مراقب باشند به محض بروز علائم سرطان تخمدان به دنبال درمان بروند.
علائمی مثل:
- احساس نفخ و بادکردن دائمی در شکم
- احساس ناراحتی در شکم و لگن
- احساس انباشتگی سریع با خوردن مقدار کمی غذا یا بی‌اشتهایی
- نیاز به ادرار کردن فوری یا تکرر ادرار
اکنون محققان در بریتانیا سعی کردند دریابند به جای اتکا به علائم بالینی، آیا از اندازه‌گیری پروتئینی به نام CA-۱۲۵ در خون می‌توان برای تشخیص زودرس سرطان تخمدان استفاده کرد یا نه.
مقدار این پروتئین در خون بر اثر ابتلا یه سرطان تخمدان بالا می‌رود اما اندازه‌گیری آن به طور مرتب برای بیماریابی (غربالگری) در بریتانیا انجام نمی‌شود.
تقریبا دو درصد زنان به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند اما پژوهشگران برای تحقیق خود زنانی را انتخاب کردند که احتمال ابتلای آنها به سرطان تخمدان پنج برابر بیشتر بود.
به این ترتیب در ۴۲ مرکز درمانی در بریتانیا به مدت سه سال، هر سه ماه یکبار CA-۱۲۵ را در خون در بیش از ۴۰۰۰ از این زنان اندازه‌گیری کردند.
در مدت این سه سال و یک سال بعد از آن، ۱۹ سرطان تخمدان در مراحل اولیه تشخیص داده شد. پنج سال بعد ۱۸ مورد دیگر سرطان تخمدان تشخیص داده شد که فقط یکی در مراحل اولیه بود.
پزشکان البته تاکید کرده اند که همچنان جراحی پیشگیرانه بهترین روش است و هنوز نمی‌توان گفت آیا اندازه‌گیری مرتب CA-۱۲۵ می‌تواند باعث نجات جان زنان شود اما ممکن است برای زنانی که جراحی را به تعویق می‌اندازند، در کنار هشیاری در مورد علائم بالینی و سونوگرافی مرتب، این تست ساده و ارزان که به راحتی در دسترس است برای تشخیص زودرس سرطان مفید باشد.
بنابراین:
- کسانی که در بستگان درجه اول، درجه دوم یا سوم خود چه در طرف مادری و چه در طرف پدری سرطان سینه در سن کمتر از پنجاه و سرطان تخمدان در هر سنی داشته‌اند یا
- در اقوام نزدیکشان سرطان‌هایی مثل معده، روده بزرگ، پانکراس (لوزالمعده) وجود داشته
باید از نظر ژن‌های معیوب تست ژنتیک بدهند و در صورتی که این ژنها وجود داشت، باید مراقبت از سرطان تخمدان را بین سی تا چهل سالگی یا ده سال زودتر از سنی که اقوام به سرطان تخمدان مبتلا شده‌اند شروع کرد به این ترتیب که:
- سونوگرافی داخل واژن هر شش ماه
- معاینه لگن توسط متخصص هر شش ماه
- اندازه‌گیری CA-۱۲۵ در خون هر سه ماه
اما در نهایت تصمیم این که جراحی در چه زمانی انجام شود باید با مشورت و راهنمایی پزشک گرفته شود.
