نویسنده: ملیسا اتحاد - لس آنجلس تایمز
ترجمه تحریریه سایت دیپلماسی ایرانی
هر چند انتخابات در ایران از آنچه که ملت های غربی آزاد و منصفانه می خوانند فاصله دارد - و مقامات مذهبی کاندیداها را رد می کنند - اما رئیس جمهور در شکل دهی به سیاست داخلی و خارجی ایران نقش آفرینی می کند، اغلب بازتابنده امواج و جریانات برآمده از جامعه است. روسای جمهور همچنین این اختیار را دارند تا اعضای کابینه و استانداران را انتخاب کنند.
رضا اکبری، مدیر برنامه در انستیتو گزارش جنگ و صلح، مستقر در واشینگتن می گوید " غربی ها اغلب نگاه سیاه و سفیدی به انتخابات ایران دارند، به این معنا که رهبر معظم در راس امور است پس هیچ چیز دیگری اهمیت ندارد. اما دستگاه سیاسی ایران اصلا تک قطبی نیست و انتخابات رقابتی است."
هر چند که رئیس جمهور زیر دست آیت الله خامنه ای، رهبر معظم ایران که حرف آخر را در مسائل خارجی و داخلی ایران می زند، کار می کند اما روسای جمهور همچنان از نفوذ فابل ملاحظه ای برخوردار هستند. توافق هسته ای 2015 را در نظر داشته باشید، که طی آن ایران موافقت کرد در ازای برداشته شدن برخی از تحریم های بین المللی، برنامه هسته ای خود را محدود کند.
امضای چنین توافقی در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد - که مرتبا علیه غرب و به ویژه ایالات متحده موضع گیری می کرد - غیرقابل تصور بود، کسی که یک بار ادعا کرد دولت آمریکا خودش پشت حملات یازده سپتامبر قرار دارد. در عوض روحانی قهرمان توافق هسته ای و کسی است که روند گرم کردن روابط ایران با غرب را آغاز کرده است.
روسای جمهور همچنین تاثیر بسزایی بر اقتصاد کشور دارند. در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد تورم از 40 درصد نیز گذشت. بنا بر گزارش های رسانه های ایرانی، نرخ تورم سال گذشته به 7.5 درصد رسید. هر چند نرخ بیکاری همچنان بالا است و دولت روحانی مکررا به خاطرش سرزنش می شود.
انتخابات در ایران چگونه برگزار می شود؟
این دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری در ایران است. حداقل سن برای رای دادن 18 سال است و بیش از 50 میلیون نفر واجد شرایط دادن هستند.
روسای جمهور می توانند دو دوره 4 ساله پی در پی خدمت کنند. اغلب دور دوم را پیروز می شوند، اما کارشناسان می گویند رشد آرام اقتصادی باعث افزایش انتقادها از روحانی شده و نسبت به آنچه تصور می شد رقابت شدیدتری به وجود آمده است.
کاندیداهای اصلی ریاست جمهوری چه کسانی هستند؟
حسن روحانی: 68 ساله، سال 2013 در کارزار انتخاباتی دور اول بر تصویب اصلاحات اجتماعی و داخلی، همچون تامین بیمه سلامت، حمایت از فضای سیاسی آزاد در دانشگاه ها و تعامل با غرب، تاکید کرد.
هر چند روحانی بر سر قول خود برای امضای توافق هسته ای 2015 ماند، اما خیلی از وعده های کارزار انتخاباتی اش همچون آزادی های اجتماعی متوقف ماند، چرا که ناراضیان خشمگین مقابلش ایستادند، تندروهایی که نگران هستند سیاست های روحانی قدرت آن ها را تحلیل برد.
ابراهیم رئیسی: 56 ساله، هر چند کارشناسان می گویند وی تجربه سیاسی کافی ندارد - او یک روحانی است و بزرگترین بنیاد خیریه ایران را اداره می کند - اما به نظر می آید گزینه مطلوب محافظه کار است.
چه مسائلی برای ایرانی ها اهمیت دارد؟
اقتصاد ایران نقش برجسته ای در انتخابات ریاست جمهوری ایفا می کند. بیکاری و فقر همچنان مشکلی بزرگ در شهرها و روستاها است. کارشناسان می گویند بسیاری از ایرانی ها احساس دلسردی می کنند - و از اینکه هنوز از منافع توافق هسته ای بهره مند نشده اند مایوس هستند.
در جریان مناظره های تلویزیونی کاندیداهای محافظه کار از این احساسات همچون اهرم فشار استفاده کردند و با شعارهای پوپولیستی، روحانی را به خاطر رشد آرام اقتصادی مورد انتقاد تند قرار دادند. قالیباف و رئیسی قول داده اند که با تامین مسکن های دولتی و پرداخت پول نقد ماهانه به فقرا اوضاع را بهبود بخشند.
آیا انتخابات بر روابط ایران و ایالات متحده تاثیر می گذارد؟
تمام شش کاندیدای ریاست جممهوری در جریان مناظره ها گفته اند که به توافق هسته ای پایبند می مانند. اما کارشناسان نگران آن هستند که تعامل یک ریس جمهور محافظه کار با پرزیدنت ترامپ به چه ترتیب است.
ترامپ مکررا با غضب علیه جمهوری اسلامی حرف زده است و در ماه فوریه پس از اینکه ایران موشک های بالستیک میان برد را آزمایش کرد - با حروف بزرگ - توئیت کرد که ایران را "زیر نظر" دارد.
اکبری می گوید:" شعارهای ترامپ علیه ایران خیلی تند است و اگر شخصی در آن طرف روی کار باشد که همین قدر تند باشد، احتمالا یک رویارویی ناخواسته رقم خواهد خورد."
