اين تكرارِ همان حكايت تلخ است كه نويسنده اى از نبود آزادى مى نالد و خلق نشدن آثارش را به گردن اختناق و استبداد مى اندازد، ولى وقتى به خارج از كشور مى آيد و در كشورى آزاد اقامت مى گزيند، هيچ نوشته ى ارزشمندى از او منتشر نمى شود!

پس نخبگان ما در اين زمينه، نمره ى قبولى از جامعه نمى گيرند.

اما فكر كنيم كه همه ى متفكران ما، شروع كنند به توليد اثر. تصور مى كنيد، در باره ى چه چيز خواهند نوشت؟ فرض بگيريم كه از آزادى و مزاياى آزادى مى نويسند، ولى كدام آزادى و كدام مزاياى آزادى؟

به عبارتى، ما، دچار دردى هستيم، به نام «فقدان محتوا». اين فقدان محتوا فقط در اثر نيست؛ در مغز ما نيز هست. اغلب ما، امروز چيزى به درد بخور براى گفتن نداريم. اين يك واقعيت تلخ و ناگوار است. اغلب ما چيزى به درد بخور براى گفتن نداريم، به همين خاطر است كه نوشته هاى ما، برنامه هاى يوتيوبى ما، برنامه هاى صوتى ما، همه خالى از مطالب تازه و انديشه هاى تازه است. شما به كل توليدات اينترنتى ما كه نگاه كنيد، به سختى چيزى مفيد براى شخص و جامعه خواهيد يافت.

بايد قبول كنيم كه چنته ى ما خالى ست. ما آن قدر كه وقت براى گفتن حرف هاى تكرارى و بيهوده تلف مى كنيم، يك ده هزارم اش را صرف خواندن و تحقيق كردن و از همه مهم تر «فكر كردن» سيستماتيك و نظام مند نمى كنيم.

اغلب ما، همه چيز را مى دانيم، و نيازى به بيشتر دانستن نداريم. اغلب ما، با همان محموله ى فكرى چند دهه ى قبل وارد اين عصر و عرصه ى اينترنت شده ايم و با همان ها مى خواهيم جامعه ى خود را به سعادت و خوشبختى برسانيم.

و اين ها عبث است. عبث اندر عبث است.

من براى طرح موضوع از زاويه اى ديگر، همين مورد «آزادى» را مورد بحث قرار مى دهم.

در يك جامعه ى آزاد، مردم، فكرشان شكوفا مى شود. خلاقيت شان شكوفا مى شود. خلاقيت، فقط در امر هنر نيست؛ در همه ى زمينه هاست: در اقتصاد است، در صنعت است، در فن آورى ست، در تمام امور بشرى ست.

امروز وسيله اى در اختيار مردم جهان است، كه آزادى فردى و اجتماعى را برايشان به ارمغان آورده است. اين آزادى را به مردم جهان، فيلسوفان ليبرال، فيلسوفان آزادى خواه، فيلسوفان طرفدار اكثريت مردم، فيلسوفان طرفدار طبقه ى كارگر، فيلسوفان طرفدار نظام سرمايه دارى اعطا نكرده اند. هيچ دولت و حكومتى هم سدهاى استبداد را در هم نشكسته است.

اين وسيله چيست؟ اينترنت و زير مجموعه هاى آن.

وقتى مى گوييم زير مجموعه، هر قدر بينش مان وسيع باشد، هر قدر از جهان و اطراف و اكناف آن با خبر باشيم، باز نمى توانيم اين زير مجموعه ها را در ذهن خود به تصوير در آوريم...

اما اينترنت و زير مجموعه هاى آن يك شبه به وجود نيامده است. از سال ١٩٩٠ كه اينترنت در اختيار مردم عادى قرار گرفت، تا به امروز كه ٢٧ سال از آن زمان مى گذرد، پديده هايى در اينترنت به وجود آمده كه هيچ كس، مطلقا هيچ كس، نمى توانست به آن ها فكر كند. موضوع هايپر لينك ها و اتصال هاى صفحات و اطلاعات به هم از طريق كلمات موجود در صفحه، امروز يك امر عادى و ساده به نظر مى آيد حال آن كه اين تكنيك، باعث اتصال تك تك داده هاى بشرى به يكديگر مى شود.

زمانى كه سايت جست و جو گر گوگل در سال ١٩٩٦ طراحى شد، هدف آن يافتن برخى كلمات و لغات و نام ها بود. امروز گوگل، تنها يك سايت جست و جو گر نيست؛ يك نمايه است از بسيارى از داده هاى توليد شده توسط بشر.

زمانى كه فيس بوك توسط مارك زاكربرگ، در سال ٢٠٠٤ به شكل يك بازى دانشجويى به راه افتاد، هيچ كس، حتى خود پديد آورنده اش تصور نمى كرد كه اين سايت، تبديل به پلتفرمى براى ارتباط تك تك مردم دنيا با يكديگر از طريق نوشته و عكس و فيلم و صدا شود.

زمانى كه جف بزوس سايت آمازون را در سال ١٩٩٤ به وجود آورد، هدفش فروش كتاب بود. امروز آمازون مركزى شده است براى اختراعات فن آورانه اى كه چهره ى جهان را تغيير داده و همچنان تغيير خواهد داد.

آزادى يى كه موجب شد اينترنت در دسترس همگان قرار گيرد، با آزادى كسانى كه در اين عرصه به پياده كردن تفكرات نو و ايده هاى خلاقانه پرداختند تركيب شد، و «آزادى» را به نحوى شگفت انگيز در اختيار تك تك مردم جهان قرار داد. اين خواست دولت ها نبود، خواست نهادهاى رسمى نبود، خواست هيچ شخص مشخصى نبود. خودِ آزادى بود كه خودش را در زمان مناسب، از طريق فناورى ارتباطى، به مردم رساند، و خودش را در اختيار مردم قرار داد...

[ادامه دارد...]