سال هاست که به دلیل کارهایم در ارتباط با میراث فرهنگی، مرتب از چپاول آثار هنری قبل از انقلاب با خبر میشوم و رنج میبرم: همان هزاران اثر هنری که پس از انقلاب از کاخها و موزهها و خانههای مردم بیرون کشیدند و به عنوان «اموال طاغوت» مصادره و در انباری عظیم به نام «بنیاد مستصعفان» ریختند تا «مستکبران» جمهوری اسلامی بتوانند آنها را از ایران خارج کنند و بفروشند. اکنون بسیاری از این آثار در موزههای شخصی اروپاییها و آمریکاییها و یا موزههای عمومی کشورهای حاشیه خلیج فارس به سر میبرند؛ آثاری که اندکیشان صاحب خصوصی داشتند و بیشترشان جزو اموال ملی بودند. برخی از این آثار، که در موزهی هنرهای معاصر نگهداری میشدند، اثر هنرمندان بزرگ ایران و جهان بودند که زیر نظر شهبانو فرح خریداری شده بودند و ایشان چند بار به طور علنی خطاب به مسئولین در ایران گفتهاند که: «این آثار متعلق به مردم و جزو اموال ملی ست». اما این گواهی هم نتوانسته کاری انجام دهد و آنها هنوز و همچنان از این اموال به عنوان «اموال طاغوت» نام میبرند و هنوز هیچ کس خبری درست از وضعیت آنها ندارد.
در این سالها من هم، مثل بسیاری از علاقمندان به آثار هنری، فکر میکردم آخر چه بر سر این نقاشیها و مجسمهها آمده است؛ کجا هستند، به که و در کجا فروخته شده اند؛ و آیا روزی خواهد رسید که مردمان ایران بتوانند دوباره آنها را در موزههای ملیشان تماشا کنند؟ و در این هفته ناگهان دریچهای روشن مقابلم باز شد که به من میگفت: «بله، آن روز خواهد آمد».
دو روز پیش دولت آلمان اعلام کرد که یک اثر زیبای هنری، کار «توماس کوتور»، را که نازیهای هیتلری از «ژرژ مندل» سیاستمدار فرانسوی ـ یهودی گرفته بودند، به بازماندگان او بازگرداندند.
این رسیدن حق به حق دار، پس از ماجرای تکان دهندهای است که در نوامبر ۲۰۱۳ اتفاق افتاده؛ وقتی که حدود ۱۵۰۰ اثر هنری کشف شد که توسط نازیها مصادره شده بود؛ آثاری از هنرمندان بزرگ، از جمله پیکاسو، ماتیس، شاگال،. از آن تاریخ تلاشهای زیادی برای یافتن صاحبان اصلی و قانونی این آثار انجام شده و دور نیست که به زودی این آثار یا در موزهها جای خواهند گرفت و یا به دست صاحبان قانونیشان خواهند رسید.
خبر خوبی بود. همین خبر کوچک میتواند نه تنها به من، که به همهی عاشقان میراث فرهنگی ایران این امید را بدهد که، چه ما باشیم و چه نباشیم، روزی این اموال ملی به موزههای ما بازخواهند گشت. بله.. آن روز خواهد رسید. میدانم!
چهار نکته در ملامت چهارصد امضا! علی کشتگر
کدامین باغ؟ با نام تو زیبا نیست "اسماعیل"! رضا مقصدی