۲۰ روزی می‌شود که کار کاوش در مغازه پلاک ۲۴ بازار حضرتی تمام شده، باستان‌شناس با تفاهمِ میراث، مالک و شهرداری، کلید مغازه را با خود برده و حالا مالک مغازه اسباب‌بازی فروشی مانده و مغازه‌ای که زیر و رو شده از تاریخی که شاید تهران را غنی‌تر کند.
به گزارش ایسنا، مغازه اسباب‌بازی فروشی در پلاک ۲۴ بازار حضرتیِ تهران، که از حدود سه ماه قبل با حضور باستان‌شناسان و کاوش‌هایشان در حال نشان دادنِ روی دیگرِ تاریخِ باستان‌شناسیِ تهران است تا کنون چند جرز تاریخی از دوره‌ی صفوی و تکه سفال‌هایی از دوره‌های تاریخی مانند پیش از تاریخ را پس داده است، اتفاقی که به مرور عمر تهران قدیم را بیشتر می‌کند.
اما میانه‌های انجام کارهای کاوش تیم باستان‌شناس چند مسئول حوزه‌ی فرهنگی با حضور در سایت کاوش، اظهار نظرها و قول‌های مختلفی را برای کمک به مالک کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد حالا که وقت عمل رسیده، همه پا پس کشیده‌اند و فقط قانون را ملاک قول‌هایشان قرار می‌دهند!
مالک پلاک ۲۴، یک نمونه تشویقی برای میراث فرهنگی است
محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، به ایسنا می‌گوید: چون در آن فضا حفاری رخ داده است، باید پژوهشکده باستان‌شناسی گزارش کاملی به ما برساند تا بتوانیم درباره‌ی آینده‌ی آن مکان به نتیجه برسیم که چه کاری انجام دهیم.
او با اشاره به همکاری و کمک مالک مغازه به میراث فرهنگی، برای انجام مطالعات باستان شناسی در این فضا و به دست آمدن اطلاعات تاریخی جدید از تهران، ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی باید به مالک که تا کنون به ما کرده، کمک کند. این اتفاق یک نمونه‌ی تشویقی برای مکان‌هایی است که احتمال رخ داد چنین اتفاقی برای آن‌ها نیز هست، می‌توانیم با کمک شهرداری کارها را جلو ببریم، اما پژوهشکده باستان شناسی باید به ما گزارش کامل بررسی‌ها را بدهد تا در این زمینه به نتیجه برسیم.
دلاور بزرگ‌نیا - مدیر کل میراث فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران - نیر به ایسنا می‌گوید: بر اساس اخباری که در اختیار من قرار داده‌اند، خوشبختانه مالک مغازه، استقبال خوبی برای حفاظت از سازه‌های به دست آمده داشته است و حتی قصد حفاظت از فضا را دارد.
او تاکید می‌کند: به نظر می‌رسد مالک مشکلی برای همکاری با میراث فرهنگی با هدف بررسی‌های باستان‌شناسی ندارد، ادامه این کار در قالب تفاهم قابل انجام است.
دفتر تسهیل‌گری بازار تهران می‌تواند کمک کند
محسن شیخ‌الاسلامی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، نیز بیش از ۱۰ روز قبل و بعد از پایان کار کاوش درباره‌ی اقداماتی که باید برای این مغازه انجام داد، به ایسنا می‌گوید: معتقدم دفتر تسهیل‌گری بازار تهران زیر نظر سازمان نوسازی، می‌تواند به خوبی فضای مناسبی را برای این مغازه و سایت تاریخی طراحی کند، حتی می‌توان برای کاربری آن‌جا کمک گرفت.
او ادامه می‌دهد: با آن‌ها مطرح کردم که بحث طراحی را به عهده بگیرند تا اگر نیاز است تجهیزاتی یا کاربری داده شود، دفتر کار آن‌ها به آن‌ها دفتر تسهیل‌گری بازار، کمک بزرگی است، حتی دفتر بافت تاریخی تهران نیز در این زمینه اعلام آمادگی کرده است.
به گفته‌ی وی از سوی دیگر یکی از کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی تهران، موظف به تهیه‌ی طرحی برای این فضای تاریخی شده است.
او همچنین درباره‌ی اظهار نظرش به مالک مغازه که گفته است «روی سایت را با شن پر کنید» توضیح می‌دهد: کار اولیه در این فضا با توجه به استعلام نگرفتن از میراث فرهنگی و گودبرداری برای ایجاد زیرزمین غیرقانونی بوده است اما اکنون که مالک با میراث فرهنگی همکاری دارد، ما نیز باید به او کمک کنیم.
وی با تاکید بر این‌که روش‌های مختلفی برای حفاظت از آثار تاریخی است، ادامه می‌دهد: در برخی مواقع بعد از گمانه‌زنی در مکان و به دست آمدن اطلاعات از فضا، سایت را با خاک قابل برداشت پر می‌کنند، اما معمولاً این کار در فضاهای بیابانی انجام می‌شود، نه در کارهای باستان‌شناسی شهری، این خود یک راه حفاظتی محسوب می‌شود. در شرایط انتهایی کار، وقتی همه تلاش‌های خود را نجات این فضا انجام دادیم، اما موفق به گرفتن نتیجه نشدیم، در نهایت به او گفته می‌شود که می‌تواند فضا را با شن قابل برداشت پر کند.
او اضافه می‌کند: در جلسه‌ای که با مالک مغازه بیش از یک ماه قبل داشتیم، درباره‌ی اقداماتی که باید انجام شود، صحبت کردیم که بعد از انجام مستند نگاری‌های مورد نیاز، یکی از آخرین راه‌ها در صورتی که به هیچ نتیجه‌ی دیگری نرسیم، پر کردن فضا است، اما این بحث انجام نشد که از همان لحظه اول مالک این کار را انجام دهد.
با مالک مغازه باید مانند یک شهروند ویژه رفتار کرد
قدیر افروند، سرپرست هیأت کاوش در مغازه بازار حضرتی، نیز در این زمینه به ایسنا می‌گوید: مالک مغازه درخواست خود را به سازمان میراث فرهنگی و شهرداری اعلام کرده است و پیگیری‌هایی نیز از شورای شهر دارد.
او با اشاره به در دست بررسی بودن یافته‌های به دست آمده از این کاوش و ادامه‌دار بودن مطالعات نظری و کتابخانه‌ای او تا حدود دو هفته‌ی آینده و رسیدن به نتیجه‌ی مطالعاتش، ادامه می‌دهد: ضوابط میراث فرهنگی سخت و محکم است و شرایط خاص خود را می‌خواهد، اما چون به طور قطع بخش عمده‌ی فضای زیرزمینی مغازه‌ی مالک صرف سایت موزه باستان‌شناسی می‌شود، به طبع مالک مغازه از داشتن فضای زیرزمینی محروم می‌شود، چون او در ابتدا دنبال داشتن یک فضای بیشتری برای مغازه‌ی خود بود، اما امروز دیگر آن فضا فریز شده و نمی‌تواند کاری انجام دهد.
مسئول بخش باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، با بیان این‌که خواسته مالک همچنان برای حفاظت از این بنا پابرجاست، ادامه می‌دهد: باید مسئولان میراثی و شهرداری وارد شور شوند و با رسیدن به یک تعامل، به وی کمک کنند و حداقل تعیین تکلیف شود تا او نیز تکلیف خود را بداند.
وی با تاکید بر این‌که بر اساس توافقی که بین میراث فرهنگی تهران، شهرداری منطقه و مالک انجام شده است، بعد از پایان کار کاوش کلید مغازه را در اختیار گرفته است، ادامه می‌دهد: تلاش می‌کنم زودتر وضعیت مشخص شود، هر چند من فقط کاوش‌گر این سایت بوده‌ام و صرفه در بحث باستان‌شناسی خود می‌توان نظر دهم. تصمیم‌گیرنده نیستم، تصمیم با معاونت میراث‌فرهنگی استان تهران است.
افروند، ایده‌آل‌ترین و بهترین اتفاق را برای این فضا، ایجاد یک سایت موزه باستان‌شناسی می‌داند و می‌افزاید: این یک باید و شاید است، اما به هر حال واقعیت قطعی این است که اینجا مالک خصوصی دارد و مالک نیز کسب و کار مشخص خود را دارد که باید به آن نیز توجه شود. کار و خواسته‌ی او نیز مهم است.
وی با اشاره به دخیل بودن شهرداری تهران و شهروندان تهرانی در این فضای شهری، نیز می‌گوید: از هر جهت در حقیقت واقعیت این است که مالک بیگانه با فضاها و اتفاقات تاریخی است، اما باید با او مانند یک شهروند ویژه رفتار کرد و بهترین تصمیم را برای او گرفت. چون او با میل و رغبت و علاقمندی کارکرد.
