۱۳ روز پیش جلوی دوربین صداوسیما نشست تا میهمان ویژه برنامه نوروز «فرمول یک» باشد. او برای مردم ایران آرزوی سلامتی کرد اما احتمالا تصورش را هم نمی‌کرد که عمر خودش تنها تا آخرین روز تعطیلات نوروز ۱۳۹۸ به دنیا است. «جمشید مشایخی»، بازیگر پیش‎کسوت سینما، تئاتر و تلویزیون روز سه شنبه در سن ۸۵ سالگی درگذشت.

او فعالیت هنری خود را نیم قرن پیش و با بازی در نمایش‌نامه «وظيفه پزشک»، اثر «پيراندلو» آغاز کرد؛ نمایشی که «علی نصیریان» کارگردان آن بود. مشایخی داستان حضورش در این نمایش را در برنامه ویژه نوروز تلویزیون این گونه تعریف کرد: «اسماعیل شنگله رفیقم بود و من را به آقای نصیریان معرفی کرد و گفت جمشید بازیگر خوبی است. آقای نصیریان اول یک نقش کوتاه به من داد. اگر اشتباه نکنم، نقش پلیس بود و یک دیالوگ یک خطی بود. مشغول تمرین همین نقش بودم که نصیریان عذر بازیگر نقش پدر را خواست. من به اسماعیل گفتم من باید نقش پدر را بازی کنم. آقای نصیریان هم پذیرفت و من آن نقش را بازی کردم.»

جمشید مشایخی در «جشنواره فیلم فجر» امسال و بعد از این که علی نصیریان «سیمرغ بلورین» بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را دریافت کرد، او را در آغوش گرفت و گفت: «سیمرغ از تو اعتبار می‌گیرد.»
او در برنامه تحویل سال تلویزیون، بعد از توضیح درباره آغاز فعالیتش گفت: «نصیریان اولین کارگردانی بود که با او کار کردم. برای همین امسال وقتی سیمرغ گرفت، ماچش کردم و گفتم تو استاد منی.»

جمشید مشایخی، علی نصیریان، «داود رشیدی» و «عزت‎الله انتظامی» از بازیگران پیش‌کسوت تئاتر و سینما بودند که پس از انقلاب توانستند به کارشان در همین حوزه‌ها ادامه دهند. بسیاری از منتقدان از نسل آن‌ها به عنوان «نسل طلایی بازیگران مرد سینمای ایران» یاد می‌کنند که با حضور در فیلم‌های موج نو سینمای کشور به شهرت‌شان افزوده شد. با درگذشت جمشید مشایخی، علی نصیریان تنها نماینده آن نسل است.

جمشید مشایخی سینما را پس از تئاتر و با حضور در فیلم «هژیر داریوش» که از اولین فیلم‌سازان سینمای ایران و تحصیل‌کرده فرانسه بود، آغاز کرد. نام فیلم، «جلد مار» بود و در سال ۱۳۴۲ ساخته شد. بازیگر نقش مقابل مشایخی، «فخری خوروش» بود و هژیر داریوش فیلم را بر اساس داستان «هم‎خوابهٔ خانم چاترلی»، اثر «دی.اچ. لارنس» ساخت.

دومین فیلمی که مشایخی در آن نقش آفرینی کرد، فیلم «خشت و آیینه»، اثر «ابراهیم گلستان» بود. این فیلم مورد توجه منتقدان سینمای ایران قرار دارد و بسیاری از آن‌ها معتقدند از استانداردهای سینمای آن زمان بالاتر است.

سومین حضور سینمایی او، در فیلم «گاو»، اثر «داریوش مهرجویی» بود؛ اولین فیلم سینمای ایران که در جشنواره‌های بین‎المللی مورد توجه قرار گرفت. بعد از آن نقش «خان دایی» در فیلم «قیصر» به کارگردانی «مسعود کیمیایی» را بازی کرد؛ نقشی که پس از گذشت ۵۰ سال، هنوز در خاطر مخاطبان ایران زنده است.

مطالب بیشتر در سایت ایران وایر

مشایخی در فیلم «کمال الملک» و سریال «هزاردستان» مقابل دوربین «علی حاتمی» قرار گرفت. نقش «کمال‎الملک» و «رضا تفنگچی خوش‎نویس» سریال هزاردستان از نقش‌های فراموش نشدنی او است.

کارنامه هنری جمشید مشایخی پر از فراز و فروز است؛ از حضور در فیلم‌های سینمایی درجه یک و کار با کارگردانان مطرحی مثل کیمیایی، مهرجویی، حاتمی‌، فرمان‌آرا و بیضایی گرفته تا حضور در سریال‌های درجه چندم تلویزیون. او در سال ۱۳۶۳ به خاطر بازی در دو فیلم «گل‌های داوودی» و کمال‌الملک، برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر شد.

موهای جوگندمی، سبیل‌های همیشگی، چهره آرام و نقش‌های مثبت مشایخی، تصویری از یک ریش سفید در ذهن مخاطبان به جا گذاشته بود. او برخلاف هنرمندان هم‌سطحش، در اغلب برنامه‌های تلویزیونی ظاهر می‌شد و با گذاشتن دست روی سینه و با گفتن جمله «من خاک پای مردم هستم»، به مخاطبانش ادای احترام می‌کرد.

اما نظرات مشایخی در حوزه اخلاق در اواخر عمرش با واکنش‌های متعددی در فضای مجازی رو به رو شد. او بعد از حمله کاربران مجازی به «لیونل مسی»، روی خط برنامه ورزشی «۹۰» آمد و ضمن عذرخواهی از مسی، در مورد رفتار زشت برخی افراد که در فضای مجازی به این بازیکن بی‌احترامی کرده بودند، صحبت کرد و گفت: «کسانی که این عمل زشت را انجام دادند، ایرانی نیستند.»

مشایخی به «رضا عطاران»، بازیگر و کارگردان سریال‌های طنز هم که در یک مصاحبه مطبوعاتی عنوان کرده بود برای خنداندن مردم حاضر است شلوارش را هم پایین بکشد، پاسخ داد؛ موضوعی که دست‎مایه شوخی کاربران با او در فضای مجازی شد.

مشایخی پیش از درگذشت دوست و همکارش عزت انتظامی هم از این که او مورد تحسین و تقدیر قرار گرفته بود، انتقاد کرد. انتقاد مشایخی به تجلیل از انتظامی در جشن منتقدان نیز با واکنش‌های متعددی رو به رو شد. او البته بعدها اعلام کرد که منظور خاصی از بیان آن حرف‎ها نداشته است.

جمشید مشایخی بارها دعوت برنامه‌های مختلف تلویزیون را پذیرفته بود. او در یکی از برنامه‌های «خندوانه»، با همسرش حاضر شد و از زندگی شخصی خود حرف زد؛ این قسمت به یکی از پربیننده‌ترین قسمت‌های خندوانه تبدیل شد.

جمشید مشایخی در آخرین حضورش در برنامه تحویل سال جدید هم برای مردم ایران چند بیت آواز خواند و پیش از خواندن گفت: «اگر شعر یادم رفت یا اشتباه کردم، پیشاپیش ببخشید.»
بعد این بیت را زمزمه کرد: «نمی‎شه غصه ما رو یه لحظه تنها بذاره/ نمی‎شه این غافله ما رو توشب جا بذاره.»