عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در گفتگو با شبکه دو سیما، توقیف این نفتکش را غیر قانونی خواند و گفت گریس-1 باید هر چه زودتر آزاد شود و به راه خود ادامه دهد. موسوی افزود، این اقدام نشان می دهد که انگلیس از سیاست های خصمانه ایالات متحده پیروی می کند.

این در حالی است که جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، توقیف این نفتکش را «خبری عالی» توصیف کرده و می گوید این تانکر حامل محموله نفتی برای سوریه بود که ناقض تحریم های اتحادیه اروپا است. او مدعی شد، آمریکا و متحدان اش از اینکه رژیم های تهران و دمشق از تجارت های غیر قانونی سود ببرند، جلوگیری می کنند.

قاره پیمایی گریس-1

توقیف گریس -1، بر اساس تحریم های اتحادیه اروپا علیه سوریه انجام شده است. اما توقیف آن در زمانی که تنش ها بین ایران و آمریکا رو به افزایش است، و اروپا به دلیل کاهش تعهدات ایران در برجام نگران است، تنها یک اقدام عادی به شمار نمی رود. بریتانیا با این اقدام، پیامی مبنی بر تندتر شدن مواضع اش برای تهران ارسال می کند.

گریس-1 در اقدامی نامعمول از کانال سوئز عبور نکرد و به جای آن مسیر بسیار طولانی تر دور قاره آفریقا را طی کرد. هرچند همه ابرتانکرها نمی توانند از کانال سوئز عبور کنند، این کانال یک میانبر بسیار مهم در زمینه صادرات نفتی به شمار می رود. تقسیم محموله این ابرتانکر در دو تانکر کوچکتر با قابلیت عبور از کانال سوئز، بسیار به صرفه تر از قاره پیمایی گریس-1 بود. اما ظاهرا نگرانی از توقیف احتمالی در این کانال، مانع از انتخاب این مسیر شد.

دولت مصر اخیرا مانع عبور تانکرهای حامل نفت ایران از کانال سوئز شده بود. وال استریت ژورنال قبلا گزارش داده بود که آمریکا از دولت مصر خواسته از عبور محموله های نفتی ایران به مقصد سوریه جلوگیری کند. اقدامی که صادرات نفت ایران به سوریه را برای مدتی مختل کرد و به سهمیه بندی بنزین در سوریه منجر شد.

گزارش ها حاکی از آن است که آمریکا و بریتانیا به طور دقیق حرکت مشکوک گریس-1، را زیر نظر داشتند و زمانی که همه بدنه 330 متری ابر نفتکش وارد آب های اروپا در جبل الطارق شد، مقامات بریتانیا وارد عمل شدند. جرمی هانت، وزیر امور خارجه انگلیس می گوید، اقدام فوری مقامات در جبل الطارق و نیروی دریایی سلطنتی، مانع از آن شد که رژیم قاتل بشار اسد به منابع ارزشمند دسترسی پیدا کند.

سابقه طولانی نفت مجانی برای سوریه

ایران مدت هاست که به رغم تحریم هایی که علیه رژیم بشار اسد اعمال می شود، به سوریه نفت صادر می کند. خبرگزاری سوری سانا، در مرداد سال 92 از امضاء توافقنامه 3.6 میلیارد دلاری خط اعتبار نفتی بین ایران و سوریه خبر داد که در چارچوب آن هزینه واردات نفت از ایران از طریق سرمایه گذاری ایران در سوریه پرداخت می شود.

البته سابقه صادرات نفت مجانی و ارزان ایران به سوریه به دهه 60، در دوره نخست وزیری میرحسین موسوی و ریاست آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی بر مجلس باز می گردد. زمانی که ایران خود درگیر جنگ با عراق بود، اما برای آنچه که آن را حمایت از سوریه در برابر اسرائیل اعلام کرد، یک میلیون تن نفت خام مجانی در اختیار دولت حافظ اسد قرار داد.

در متن این قانون تحت عنوان «فروش و تحویل نفت مجانی به دولت جمهوری سوریه»، مصوب 15 مرداد 1364 مجلس شورای اسلامی است، آمده:«به وزارت نفت اجازه داده می شود، یک میلیون تن نفت مجانی و تا 5 میلیون تن نفت با تخفیف 2.5 دلار برای هر بشکه به دولت سوریه بفروشد.»

هاشمی در خاطرات مربوط به اردیبهشت سال 63، می‌نویسد: «شب، با [آقای غازی‌الدروبی] وزیر نفت سوریه ملاقات داشتم. اظهار می‌داشت، سخت در مضیقه‌اند و خواستار کمک در پرداخت [بدهی مربوط به خرید] نفت بودند. خواست که یک قرارداد، شبیه قرارداد سال گذشته تکرار شود و بدهی یک میلیارد‌دلاری عقب‌افتاده، نصفش به صورت وام و نصفش تقسیط برای سال آینده باشد؛ تصویب مجلس لازم دارد».

آیت الله هاشمی در اردیبهشت سال 92، حدود 30 سال پس از این ملاقات، میزان بدهی نفتی سوریه به ایران را همچنان حدود یک میلیارد دلار اعلام کرد.