چند هفته پس از بسته شدن نود «مدرسه ی طبیعت» به خواست آیت الله ها و بنا به فرمان سازمان محیط زیست، اکنون سازمان میراث فرهنگی، دستور انحلال یک مرکز آموزشی بسیار مهم را صادر کرده است.
این مرکز که با عنوان «مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی» (1) شناخته می شود در کاخ نیاوران، و در جایی قرار دارد که قبل از انقلاب مدرسه ی شاهزاده رضا پهلوی و تعدادی از فرزندان کارکنان دربار بود. پس از انقلاب (1357) کل کاخ نیاوران به تصرف انقلابیون مسلمان درآمد. در سال 1364 آن را به سازمان میراث فرهنگی سپردند(2) و در سال 1368 با تلاش برخی از اساتید فرهنگ دوست، بخشی از کاخ که قبلا نیز مدرسه بود، تبدیل به مرکزی شد برای تربیت نیروی متخصص در سه حوزه ی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری.
مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی، برخلاف بیشتر مدارسی که زیر نظر مستقیم حکومت اداره می شوند به دلیل اساتید متخصص و آشنا به امور آموزشی، از بدو تاسیس توانسته بود کارشناسان ماهری در رشته های باستانشناسی، مردم شناسی، موزه داری، حفاظت و مرمت آثار و اشیای تاریخی، هنرهای سنتی و دستی تربیت کند.
در سال 1389، اسفندیار رحیم مشایی، رییس سازمان میراث فرهنگی وقت، بدون هیچ دلیل موجهی، تصمیم به انحلال این محل گرفت و قرار شد که از سال 1392 دیگر دانشجوی تازه ای نپذیرد.
با رفتن رحیم مشایی از سازمان میراث، و باز با تلاش اساتید این دانشگاه، در سال 1394 دوباره دانشجویان به این مرکز پذیرفته شدند. اما هر چند وقت یکبار موضوع انحلال این مرکز از سوی مقامات سازمان میراث فرهنگی مطرح می شد و البته در مقابل، تلاش های زیادی هم برای بقای آن انجام می گرفت.
اساتید و دانشجویان سابق و حاضر آن مرتب بر این مساله تاکید می کردند که میراث فرهنگی ایران، نیازمند نیروهای کارآمد و متخصصی ست که در این گونه مراکز علمی پرورش پیدا می کنند. و تا قبل از این که علی اضغر مونسان در مرداد 1397 به ریاست سازمان میراث فرهنگی برگزیده شود، به نظر می آمد که احتمال ماندگاری مرکز زیاد باشد، به ويژه که برخی از دلسوزان میراث فرهنگی ایران متوسل به دانشگاه تهران شده بودند و مسئولین دانشگاه را راضی کردند که مرکز را به مجموعه ی زیر نظر خود ببرد. اما با همه ی حسن نیت و علاقه ای که مسئولین دانشگاه تهران نشان دادند، به دلیل مخالفت مونسان با یکی از بندهای پیش نویس تفاهم نامه، این مساله هم منتفی و بالاخره در تیرماه سال جاری دستور تخلیه ساختمان مرکز داده شد.
چرا مسئولین دولتی این همه سعی در انحلال این مرکز را داشته اند ؟
همانطور که می دانید وضعیت بیشتر دانشگاه های کشور، به دلیل تسلط قوانین مذهبی برآموزش سراسری و به ويژه دانشگاه ها بسیار بد شده است، به طوری که مدارک این دانشگاه ها، به ويژه در علوم انسانی در کشورهای اروپایی و آمریکایی و بیشتر کشورهایی پیشرفته دنیا کمترین اعتباری ندارد. در چنین شرایطی انحلال یک مرکز علمی که تا اندازه ی زیادی با استانداردهای جهانی همخوانی دارد به راستی تاسف برانگیز است. اما تا آنجایی که من تحقیق کرده ام و با برخی از دانشجویان و اساتید این دانشگاه و کارمندان سازمان میراث تماس گرفته ام، به این نتیجه رسیده ام که از دید حکومت اسلامی دو دلیل عمده کافی بوده که پایان عمر این دانشگاه اعلام شود:
1ـ اولین مساله ای که حکومت اسلامی را نگران کرده، همین «با استاندارد های جهانی خواندن این دانشگاه» می باشد. توجه کنید! یکی از اساتید برجسته شهرسازی فنی، معماری و مرمت، یعنی آقای دکتر محمد منصور فلامکی، در گفت و گویی با یکی از سایت های داخلی می گوید: «دانشگاه میراث فرهنگی به سمت کمال پیش می رفت، کار را نیک انجام می داد.» ایشان دانشجویان این دانشگاه را در مقایسه با دانشگاه های دیگر متفاوت دانسته و معتقدندکه دانشجویان این دانشگاه «آزاد اندیش» هستند، چیزی که به نظر ایشان در دانشگاه های دیگر وجود ندارد. ایشان می گویند: « دانشجویان سایر دانشگاه ها به طور مطلق آزاد اندیش نیستند. آن ها زیر پیکره ی آموزش سخت، قدیمی و تحول نیافته آموزش می بینند اما دانشجویان دانشگاه میراث فرهنگی نفوذ ناپذیر پرورش می یافتند.»
گفته های اساتید دیگر دانشگاهی:
دکتر حسین رایتی مقدم: این دانشکده برای تربیت نیروی انسانی برای ادامه کارهای میراث فرهنگی در سراسر کشور تأسیس شد و انحلال این مرکز یک ضایعه جبران ناپذیر است.
دکتر مهدی حجت: مسئولان میراث فرهنگی ضرورت این دانشگاه را درک نکرده اند، حال آن که این مرکز آموزشی می توانست برای حفاظت از میراث فرهنگی در سطح بین المللی بدرخشد.
2ـ مورد دیگر برمی گردد به فساد و سودجویی هایی که حضورش در دستگاه های حکومتی و دولتی کاملا روشن شده است. سازمان میراث می گوید که می خواهند آنجا را تبدیل به خوابگاه 20 تا 30 دانشجو کنند! یعنی محلی به آن بزرگی و عظمت را تبدیل به خوابگاهی کنند که تنها یک ساختمان کوچک لازم دارد. یکی از افراد نزدیک به روسای سازمان میراث فرهنگی معتقد است که: «زمین و محوطه ای که این دانشگاه در آن قرار دارد به دلایلی مورد توجه برخی از افراد رده بالای حکومتی ست و برای آن خیالاتی دارند که به زودی صدایش بلند خواهد شد.»
این گفته از آنجایی قابل توجه است که گزارشات نشان می دهد دلیل به هم خوردن قرارداد سازمان میراث با دانشگاه تهران، برای زیر مجموعه قرار گرفتن «مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی» در دانشگاه تهران، این است که دانشگاه تهران به درستی می خواست: «سازمان میراث فرهنگی زمین دانشگاه را در اختیار مرکز قرار دهد» و مونسان، رییس سازمان میراث و معاون روحانی به شدت با این بند از تفاهم نامه مخالفت کرد و سبب شد که جوانان ایران شانس استفاده از یک دانشگاه استثنایی را از دست بدهند و میراث فرهنگی و تاریخی سرزمین مان از داشتن نگاهبانانی متخصص و ماهر محروم بمانند.
از یادداشت های آخر هفته
25 آگوست 2019
------------------------------
1- مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی، که قبل از انقلاب مدرسه ای اختصاصی بود دارای سه بخش شامل فضاهای آموزشی، اداری و ورزشی است. فضاهای آموزشی مرکز شامل کلاسها، آتلیه های طراحی، عکاسی، کارگاههای سفال و لعاب، چوب ، فلز، بافت و چاپ ، لابراتوار زبان، آزمایشگاههای شیمی ، مرمت فلز، مرمت نقاشی، مرمت کاغذ، رنگرزی پارچه، سایت کامپیوتری مجهز به امکانات سخت افزاری و نرم افزاری با مساحت 250 متر مربع، و کتابخانه با مساحت تقریبی 400 متر مربع می باشد.
2- در سال 1360 انقلابیون مسلمان تازه پیروز شده یازده سازمان مختلف مربوط به میراث فرهنگی و توریسم و موزه و غیره را که از سال 1304 به مرور شکل گرفته و گسترش پیدا کرده بود به هم ریختند و آن ها را به وزارت ارشاد اسلامی سپردند، پس از چهار سال به هم ریختگی و چپاول موزه ها بالاخره در سال 1364 بخش هایی از ادارات مربوط به میراث فرهنگی از کنترل وزارت ارشاد اسلامی بیرون آمد و در سازمانی به نام «سازمان میراث فرهنگی و گردشگری» شروع به کار کرد.