زیتون ـ یلدا امیری
هنوز خبر سفر رئیس دولت ایران به ژاپن تایید نشده بود که حاشیه ها آغاز شد، رسانه های اصولگرا احتمال دیدار با ترامپ و یا توافقی میان ایران و آمریکا را مطرح کردند و آتش توپخانه خود را رو به دولت گشودند. در این سو مقامات دولتی واکنش هایی ضد و نقیض داشتند.
حسن روحانی روز سه شنبه ۲۶ آذر سفر خود را برای دیدار از دو کشور آسیای شرقی در میان گمانه‌زنی‌های مختلف آغاز کرد. روحانی بنا به دعوت رسمی نخست وزیر مالزی و به منظور شرکت در اجلاس سران کشورهای اسلامی به مالزی رفت، قرار است رئیس دولت ایران پس از مالزی روز جمعه به دعوت آبه شینزو، نخست وزیر ژاپن به این کشور سفر کند. نکته قابل توجه آنکه عباس عراقچی معاون سیاسی وزیرخارجه ایران که چهره مورد تایید رهبر جمهوری اسلامی است بدون اعلام قبلی با روحانی همراه شد.
خرداد امسال آبه شینزو به تهران سفر کرده است و با حسن روحانی و آیت‌الله علی خامنه‌ای دیدار کرد. بسیاری گفتند نخست وزیر ژاپن قصد داشته در نقش میانجی میان ایران و آمریکا ظاهر شود، رهبر ایران در دیدار به آبه گفته بود که ایران با آمریکا مذاکره نخواهد کرد.
اسم رمز هاراگیری
روز ۲۰ آذر ماه خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران در مطلبی با عنوان «یادداشتی بر سفر آتی روحانی به ژاپن: هاراگیری نکنیم» که البته نام نویسنده در آن نیامده بود، نوشت: با نزدیک شدن به موعد سفر رئیس جمهور به ژاپن، رعایت جوانب احتیاط به منظور جلوگیری از تکرار عمل اشتباه دیگر بیش از پیش مهم‌تر شده است.
در این مطلب با اشاره به سفر نخست وزیر ژاپن به تهران برای میانجیگری میان تهران و واشنگتن، آمده است که خلف وعده آمریکا و عدم اعتماد ایران به قول و قرارهای آمریکایی را عامل ناکام ماندن سفر شینزو آبه به تهران شد. در بخش دیگری آمده که مذاکرات از طریق فرانسه در نیویورک به اوج خود نزدیک شد، اما آمریکایی‌ها تنها به دنبال برگزاری جلسه و گرفتن عکس و اینکه پس از آن برخی معافیت‌های تحریمی را به صورت محدود صادر کنند.
در ادامه با اشاره به تجربه آمریکا در قبال کره شمالی و دستان خالی پیونگ‌یانگ در قبال واشنگتن پس از ماه‌ها گفتگو و جلسات در مقابل دوربین و پشت درهای بسته، نوشته است که هر عقل سلیمی می‌گوید که نباید به وعده‌های نسیه آمریکا دل خوش کرد، بلکه هر گونه گامی باید در ازای اقدام عملی آنها باشد.
در این مطلب آمده است که حالا با مسائلی که از ژاپن به گوش می‌رسد به نظر می‌رسد دولت باز هم این بار از طریق ژاپن قصد دارد راه رفته را دوباره برود و یک استراتژی سوخته را دوباره بیازماید ... و تاکید شده که اگر مسیر دولت در گذشته غلط بود و به موضوعاتی مانند اعتراضات گسترده اخیر رسید، تکرار این مسیر این بار از طریق ژاپن خطای مضاعفی است. چرا که هم تکرار یک اشتباه بزرگ است و بدتر و فاجعه‌بارتر این است که این بار دولت در برهه‌ای این خطا را تکرار می‌کند که اعتراضات بنزینی رخ داده و آمریکا و غرب هم تصویر تضعیف شده‌ای از ایران دارند و فکر می‌کنند در این فضا می‌توانند هر طرحی را به ایران تحمیل کنند. این خطا در حکم هاراگیری ژاپنی‌هاست.
نویسنده این مطلب که گویا از مسائلی پشت پرده در مورد سفر به ژاپن مطلع است هشدار می‌دهد که روحانی همانند کره شمالی وارد مذاکره با آمریکا نشود.
فرید مدرسی، روزنامه نگار و عضو سابق دفتر تحکیم وحدت، در واکنش به این مطلب در توییتر خود نوشت: «سفر به ژاپن در شرایط کنونی اشتباه است؛ حسن روحانی، رئیس‌جمهور باید این سفر را لغو کند. رقبایش می‌خواهند این سفر را تله‌ای برای او کنند و خودکشی سامورایی اسم رمزشان است. آنها می‌خواهند ضربه کاری به روحانی بزنند؛ همانطور که پیشتر این سفر را سفر آبکی، کلاهبرداری بزرگ و.. خواندند.»
اما این تنها حاشیه پیش از موعد سفر روحانی نبود روز ۲۲ آذر عبدالله گنجی مدیر مسئول روزنامه تندرو جوان هم در توییتر خود نوشت: «از رئیس جمهور خواهش می کنیم درباره چرایی سفر به ژاپن مانند سکوت درباره بنزین با افکار عمومی برخورد نکنند. چرا می روید؟ درخواست شماست یا ژاپن؟ ژاپن بعد از سفر آبه به تهران تا کنون چه فرقی کرده؟ آمریکا اجازه سفر داده؟ چرا آمریکا شرط سفر را دسترسی به محتوای مذاکرات می داند؟»
وب سایت مشرق وابسته به سپاه پاسداران نیز روز ۲۵ آذر در مطلبی با عنوان «پروپاگاندای تبلیغاتی درباره سفر روحانی به ژاپن» نوشت: «در حالی که جناح برجام تبلیغات فراوانی درباره سفر آقای روحانی به ژاپن انجام می‌دهد، اما به نظر می‌رسد امید بستن به چنین کانالی برای رفع مشکلات کشور تکرار راه خطای گذشته و دل بستن به یک سراب است. این وب سایت در ادامه این مطلب سفر روحانی به ژاپن را سفری اشتباه، در زمانی اشتباه و به مقصدی اشتباه دانست.»
چراغ سبز آمریکا
بخشی از واکنش های تند اصولگرایان از آنجا آغاز شد که روز ۱۸ آذر ماه اخباری به نقل از چند رسانه ژاپنی منتشر شد مبنی بر اینکه آمریکا به ژاپن برای میزبانی از رئیس‌جمهور ایران چراغ سبز نشان داده و همزمان خواسته توکیو نتیجه دیدار روحانی با آبه را به واشنگتن هم اطلاع دهد.
روزنامه ژاپن‌تایمز به نقل از منابع دیپلماتیک در توکیو گزارش داد که واشنگتن به ژاپن برای میزبانی از رئیس‌جمهور ایران چراغ سبز نشان داده است و نوشت:«حسن روحانی به‌دنبال خروج از بن‌بست پیش آمده در مساله توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ است. البته این منابع هنوز خبری درباره پیشنهاد طرف مقابل به ایران مطرح نکرده‌اند. براساس این گزارش، یک مقام ارشد آمریکایی به دولت ژاپن پیام داده است که واشنگتن از توکیو خواسته نتیجه دیدار روحانی با شینزو آبه نخست‌وزیر این کشور به اطلاع آنها رسانده شود.»
همزمان خبرگزاری ژاپنی کیودو نیز در گزارشی نوشت، ایران به دنبال شکستن یخ کنونی در مناسباتش با قدرت‌های جهانی در ارتباط با توافق هسته‌ای است و به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داد که آمریکا موافقت خود را با سفر حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران به ژاپن اعلام کرده و از توکیو خواسته است نتیجه دیدار روحانی با شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن را به اطلاع واشنگتن برساند.
همزمان روزنامه چاینا دیلی سفر حسن روحانی به ژاپن را یکی از مهمترین و قابل توجه ترین رویدادهای بین المللی ماه جاری میلادی توصیف کرد و نوشت که آبه شینزو اعلام کرده است با استفاده از فرصت سفر رییس جمهوری ایران به ژاپن، برای حل و فصل موضوع توافق هسته ای و تنش بین آمریکا و ایران اقدام خواهد کرد.
مواضع ضد و نقیض
مقامات دولتی نیز در مورد احتمال مذاکره پیرامون اختلافات ایران و آمریکا واکنش های ضد و نقیض داشته اند. علی ربیعی سخنگوی دولت گفت سفر روحانی به ژاپن ربطی به مسائلی مثل مذاکره با آمریکا ندارد اما از پیام‌ها و ابتکارهای عمل ژاپنی‌ها استقبال می‌کنیم. او گفت مقامات ژاپنی ابتکار عمل‌هایی دارند که جمهوری اسلامی آنها را بررسی خواهند کرد.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، نیز گفت که موضوع برجام و تحولات منطقه در سفر آقای روحانی به ژاپن مطرح خواهد شد.
سخنان روحانی پس از اعتراضات آبان ماه به گونه ای بود که موضع مخالفان جمهوری اسلامی را تقویت کرد این گروه معتقدند اصلاح‌طلبان حکومتی و حامیان روش اعتدالی روحانی، تنها منافع گروهی خود را دنبال می‌کنند و در شرایط احساس خطر و برای دفاع از نظام حتی از همراهی با سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات مردمی نیز ابایی ندارند.
پس از اعتراضات سراسری در ایران به افزایش قیمت بنزین که با سرکوب خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی مواجه شد، حسن روحانی، بر وحدت همه نیروها برای دفاع از نظام تأکید کرد.
دو روز پس از سه برابر شدن قیمت بنزین و آغاز اعتراضات رهبر جمهوری اسلامی، از این اقدام حمایت کرد و اعتراضات مردمی را به اشرار و دشمنان ایران نسبت داد و گفت این اعتراضات با تشویق خانواده پهلوی و سازمان مجاهدین خلق صورت گرفته است. سخنانی که عملا سرکوب را موجه ساخت.
حسن روحانی نیز در مواضعی هماهنگ با آیت الله خامنه ای و دیگر مقام‌های حکومتی و امنیتی، از سرکوب معترضان حمایت کرد. رئیس دولت ایران روز ۲۹ آبان با اعلام پیروزی بر معترضان، گفت: «آشوب‌طلبان سازمان‌یافته، برنامه‌ریزی شده و مسلح بودند که کاملا بر اساس برنامه طراحی‌شده از سوی ارتجاع منطقه، صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها اقدام کردند.»
اما بلافاصله پس از این اعتراضات بود که روحانی برای دیدار با ترامپ اعلام آمادگی کرد، سپس دستور پیوستن ایران به WTO را صادر کرد، تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا صورت گرفت و نهایتا برنامه سفر به ژاپن اعلام شد. مجموع این اتفاقات این گمان را تقویت می کند که روحانی ابتدا دستور رهبری را برای گران شدن بنزین اجرایی کرد سپس نسبت به اعتراضات موضعی همسو با حاکمیت گرفت تا در قبال این خوش‌خدمتی اجازه مذاکره هر چند محدود با آمریکا را بگیرد.
