زیتون ـ سولماز ایکدر
آیت‌الله خامنه‌ای هم «انتخابات» را میخواهد٬ هم آن را نمی‌خواهد. میخواهد خودش یا معتمدینش بتوانند مقابل منتقدین داخلی و خارجی سینه سپر کنند و بگویند «مردم این سبک زندگی انتخاب کردند»٬ اما همزمان آن را نمی‌خواهد تا مبادا همچون انتخابات مجلس خبرگان رهبری گذشته از صندوق نام «لیست انگلیسی» در بیاید.
این بلاتکلیفی در هر دوره از انتخابات بیشتر از پیش می‌شود.
از یک سو رهبر جمهوری اسلامی به کمک نهادهای انتصابی‌اش همچون شورای نگهبان سعی تام و تمام دارد تا افراد «امن» را به عنوان نامزد انتخابات معرفی کند٬ از سوی دیگر میخواهد تا «صفوف به هم پیوسته مردم پای صندوق‌های رای حماسه بیا‌فرینند.»
«اگر ایران را دوست دارید رای بدهید»
این اولین بار نیست که رهبر جمهوری اسلامی در آستانه انتخابات می‌گوید: «ممکن است کسی از بنده خوشش نیاید، اما اگر ایران را دوست دارد، رأی بدهد.»
او پیش از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم نیز مشابه این سخنان را به زبان آورده بود.
سال ۹۲ نیز رهبر جمهوری اسلامی برای پای صندوق آوردن مردمِ سرخورده از انتخابات ریاست جمهوری دهم٬ گفته بود که اگر «مرا» قبول ندارید نیز در انتخابات شرکت کنید.
آیت‌الله خامنه‌ای آن زمان گفته بود: «ممکن است کسی بنده را قبول نداشته باشد، انتخابات مال رهبری نیست مال ایران اسلامی و جمهوری اسلامی است، این موجب تقویت نظام و تأمین ماندگاری آن و باقی ماندن کشور در حصار امنیت کامل و بالا رفتن اعتبار و ابهت ملت است.»
این سخن رهبر جمهوری اسلامی هم زمان با ائتلاف اصلاح‌طلبان بر سر روحانی در نهایت رونق را به انتخابات بازگرداند.
او ۱۹ دی ماه سال ۹۴ نیز سخنان مشابهی برزبان آورد. آن زمان آیت‌الله خامنه‌ای گفته بود: «همه در انتخابات شرکت کنند، حتی کسانی که نظام را قبول ندارند برای حفظ و اعتبار کشور شرکت کنند.»
اگرچه یازده روز پس از آن در واکنش به اعتراض مردم نسبت به رد صلاحیت‌های وسیع تاکید کرده بود: «بنده گفتم کسانی که نظام را قبول ندارند رأی بدهند، نه اینکه کسی که نظام را قبول ندارد بفرستند مجلس.»
آیت‌الله خامنه‌ای روز گذشته (چهارشنبه) همزمان با نزدیک شدن به زمان انتخابات مجلس یازدهم، به تلاش برای ترغیب مردم برای شرکت در این انتخابات دست زد. رهبر جمهوری اسلامی روز گذشته گفت: «هر کسی به ایران و امنیت آن علاقه‌مند است، باید در انتخابات شرکت کند.»
او اضافه کرد: «ممکن است کسی از بنده خوشش نیاید، اما اگر ایران را دوست دارد، باید به پای صندوق رأی بیاید»
رهبر جمهوری اسلامی در آستانه این سه انتخابات سخاوتمندانه حتی از «کسانی که او را قبول ندارند یا از او خوششان نمی‌آید نیز دعوت به حضور کرده است» تا از یک سو با این روش هم منتقدین و مخالفین با نظام جمهوری اسلامی را در حد «مخالفان شخصی» یا «کسانی که با او مشکل شخصی» دارند تقلیل دهد؛ از سوی دیگر برای هوادارانش ژست «پدر معنوی ملت» بودن را بخود بگیرد.
غافل از اینکه تنها سخنانی از این دست نبودند که در دو انتخابات گذشته مردم را به پای صندوق‌های رای آوردند.
مردم در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و مجلس دهم به پای صندوق‌های رای رفتند چون حداقلی از آنچه می‌خواستند را در میان نامزدهای انتخابات یافتند٬ همچنین که امیدی برای تغییر و اصلاح داشتند.
این بار اما زخم سرکوب خونین اعتراضات آبان ماه هنوز تازه است و نمک اسقاط هواپیمای مسافربری اکراین نیز روی آن پاشیده شده است٬ از سوی دیگر شورای نگهبان آنچنان دست به قلع و قمع زده است که دیگر نه امیدی به تغییر در مردم باقی مانده نه کسی که با وعده تغییر پا به میدان انتخابات بگذارد.
رکوردشکنی شورای نگهبان
آیت‌الله خامنه‌ای در طول سی و یک سال رهبری‌اش آنچنان نهادهای انتخابی را از معنا تهی کرده است که برای کثیری از مردم دیگر فرقی ندارد چه کسی به این نهاد ناکارآمد ورود می‌کند و چه کسی پشت در آن باقی می‌ماند.
در سیستم مدنظر آیت‌الله خامنه‌ای نهادهای مانند «شورای سران قوا» و «هیات عالی نظارت بر اجرای سیاست های کلی نظام» در کنار شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام چیزی از مجلس باقی نگذاشته‌اند که بشود برای ورود به آن دست به رقابت زد.
از سوی دیگر «شورای نگهبان» این دوره بسیار سختگیرانه‌تر از پیش صلاحیت‌ها را رد کرد تا جایی که انتخابات را به رقابتی درون حزبی تبدیل کرد.
پیشتر وب‌سایت سحام‌نیوز، نزدیک به مهدی کروبی، اعلام کرد که شورای نگهبان رکورد رد صلاحیت‌ها در ادوار گوناگون را شکسته است. بنا به اعلام سحام‌نیوز، مقایسه آمار نمایندگان ردصلاحیت شده مجلس نهم و دهم حکایت از افزایش نزدیک به سه‌برابری ردصلاحیت‌شدگان دارد.
دامنه رد صلاحیت‌ها برای این دوره از انتخابات مجلس تا جایی پیش رفت که حدود ۹۰ نفر از نمایندگان کنونی نیز رد صلاحیت شدند.
اگرچه عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، گفته بود از هر دو طیف اصلاح طلب و اصولگرا در بین رد صلاحیت شده‌گان دیده می‌شوند؛ اما تعداد اصلاح طلبان رد صلاحیت شده تا حدی زیاد بود که شورای عالی سیاست گذاری اصلاح‌طلبان با اجماع تصویب کرد که این شورا در تهران لیست انتخاباتی نخواهد داد.
پیش از این نیز حسن روحانی٬ رییس جمهوری٬ در چند مورد نسبت به رویکرد شورای نگهبان در این انتخابات اعتراض کرده بود.
حسن روحانی روز ۲۵ دی‌ماه گفته بود که «عملکرد جناحی» این شورا در جریان بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات مجلس «یک جناح و جمعیت بزرگ را مخالف» می‌کند.
او پس از آن نیز روز چهارشنبه، ۱۶ بهمن، در جلسه هیئت دولت، بار دیگر بر اهمیت «جمهوریت» تأکید کرده و گفته «فکر نکنیم یک جمع کوچکی هستیم و افکار مردم را هدایت می‌کنیم و اگر ما نباشیم مردم گمراه می‌شوند، نه مردم خوب می‌فهمند و خوب انتخاب می‌کنند.»
این گونه مواضع موجب خشم رهبر جمهوری اسلامی شده است.
او در سخنرانی‌اش از کسانی که «به وسیله انتخابات به جایی رسیده‌اند اما انتخابات را زیر سؤال می‌برند ابراز تعجب کرد» و گفت: «چگونه است که انتخابات وقتی به نفع شما است صحیح و متقن است، اما وقتی به نفع شما نیست انتخابات خراب است.»
آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی روز گذشته ادامه داد: «فلان نویسنده، مرتبطین با فضای مجازی، نماینده مجلس و فلان مسئول مهم دولتی باید مراقب باشند و این جور نشود که بگوییم مردم شرکت کنید، اما... به غلط جوری حرف بزنیم که مردم از حضور در انتخابات دلسرد شوند.»
«انتخابات» همواره چالشی پیش پای نظام جمهوری اسلامی است؛ نظامی غیردموکراتیک که به ناچار تن به انتخابی کردن چند مقام داده است٬ اگرچه این انتخاب‌ها نیز با کمک شورای نگهبان محدود می‌شود٬ اما از سوی دیگر نمایش انتخابات برای نظامی اقتدارگرا در داخل و منطقه٬ مهم است؛ بلاتکلیفی بین این دو وجه نظام در آستانه انتخابات مجلس یازدهم بیش از همیشه رخ می‌نماید.
از یک سو رهبر جمهوری اسلامی احتیاج به مجلسی گوش به فرمان دارد برای تعیین تکلیف پرونده‌هایی از جمله اف‌ای‌تی‌اف٬ برجام٬ تغییر احتمالی نظام دولت از ریاستی به پارلمانی، و از سوی دیگر مردم باید به پای صندوق‌های رای بیایند تا جمهوری اسلامی مقابل چشم جهانیان «جشن حماسه مردمی» بگیرد؛ برای همین است که مردم را با دست پس می‌زنند و با پا پیش می‌کشند تا شاید بشود هم دو خواسته متضادشان در یک ظرف زمانی محقق شود.
