بی بی سی - فعالان حقوق بشر از بازداشت دهها نفر در پی تجمعات گسترده در شهرهای مختلف ترکنشین ایران در واکنش به جنگ در قرهباغ ابراز نگرانی کردند.
خبرگزاری هرانا میگوید که تا کنون "اسامی ۳۸ نفر از بازداشتشدگان در شهرهای اردبیل، تبریز، ارومیه، مشکین شهر، پارسآباد مغان و زنجان مشخص شده است اما منابع غیر رسمی برآورد میکنند که تعداد بازداشتشدگان بیش از این تعداد باشد. برخی گزارشهای غیررسمی از بازداشت ۶۰ نفر حکایت دارند.
این خبرگزاری همچنین از احضار و بازجویی برخی از فعالان اجتماعی ترک در تبریز، ارومیه و اردبیل خبر داده است.
عفو بینالملل هم امروز، جمعه ۱۱ مهر ماه، از گزارشهای مربوط به بازداشت تعدادی از فعالان ترک ابراز نگرانی کرد و از مقامات ایران خواست که "هر کسی که به خاطر تجمعات اعتراضی صلحآمیز بازداشت شده، باید بیدرنگ آزاد شود."
این سازمان میگوید: "نگران گزارشهای مربوط به بازداشت حدود ۲۰ نفر از فعالین ترک از جمله اصغر عسگرزاده، مصطفی پروین، مرتضی پروین، محمد جولانی، میثم جولانی و علی خیرجو است که در تجمعات اعتراضی اخیر در اردبیل و دیگر شهرها بازداشت شدهاند."
عفو بینالملل همچنین میگوید که دریافته که برخی از بازداشتشدگان به خاطر شرکت در تجمعات اعتراضی با اتهامات مربوط به جرائم امنیت ملی مانند توهین به رهبری، اخلال در نظم عمومی و تمرد از دستور مامورین دولت رو به رو شدهاند.
عفو بینالملل نگران گزارشهای مربوط به بازداشت حدود ۲۰ نفر از فعالین ترک از جمله اصغر عسگرزاده، مصطفی پروین، مرتضی پروین، محمد جولانی، میثم جولانی و علی خیرجو است که در تجمعات اعتراضی اخیر در اردبیل و دیگر شهرها بازداشت شدهاند. pic.twitter.com/4T8w4Snn2B
-- Amnesty Iran (@AmnestyIran) October 2, 2020
از روز سهشنبه ۸ مهرماه، در واکنش به تحولات منطقه و جنگ در قرهباغ تجمعاتی در شهرهای ترک نشین ایران و تهران برگزار شده است.
هرانا میگوید که باوجود آن که اغلب بازداشتشدگان فقط در این تجمعات مسالمتآمیز شرکت داشتند اما هنگام بازداشت آنها که در خیابان، خانه و یا حتی محل کار آنها صورت گرفته، "خشونت زیادی" اعمال شده است.
پنجشنبه ۱۰ مهر، در پی فراخوانی در حمایت از جمهوری آذربایجان و آنچه که "آزاد سازی قرهباغ" و اعتراض به "حمایت ایران و روسیه از ارمنستان " نامیده شد، تجمعاتی در شهرهای تهران، مراغه، نقده، تبریز، ارومیه، اردبیل، زنجان، مشکین شهر و تهران برگزار شد.
در برخی از شهرها از جمله تهران و تبریز این تجمعات با دخالت پلیس به خشونت کشیده شد.
شامگاه پنجشنبه علیار راستگو معاون سیاسی امنیتی استانداری آذربایجان شرقی به خبرنگاران گفت که در پی فراخوانی برای برگزاری یک تجمع برای حمایت از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان، تجمعی در میدان نماز تبریز برگزار شد، "اما پس از ساعتی این تجمع با تدبیر پلیس مدیریت و تجمع کنندگان متفرق شدند."
او گفت که موضعگیری درباره سیاست خارجی ایران و مناقشه قرهباغ در حیطه اختیارات وزارت خارجه و دستگاه دیپلماسی ایران است.
پیشتر نمایندگان آیتالله علی خامنهای، رهبر ایران، در چهار استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و زنجان در بیانیه ای مشترک گفتند قرهباغ به جمهوری آذربایجان تعلق دارد.
از زمان شروع درگیریها بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان، ایران متهم بوده است که از ارمنستان حمایت میکرده است.