من فکر می‌کنم «تحریم و فشار سبب اصلاح در داخل نمی‌شود؛ بلکه اصلاح و بازنگری در داخل است که زمینه‌ساز ورود به فرایندی می‌شود که رفع تحریم و فشار می‌تواند در میان‌مدت و درازمدت نتیجه‌اش باشد.» بنابراین تعلق خاطری به هر دو گروه دعاگوی سلامت آقای ترامپ ندارم، و چون سرنوشت را در داخل جست‌وجو می‌کنم، مرگ و زندگی آقای ترامپ برایم مساوی است؛ اما این وضعیت یک سؤال بزرگ پیش روی حاکمان ما قرار می‌دهد.

حاکمان نباید با خود بیندیشند که چه کرده‌اند تا دسته اول دعاگویان را به این نقطه رسانده‌اند که برای پیدایش گشایشی در زندگی امروز و چشم‌انداز آینده خود، به اعمال فشارهای دشمن‌شان امید ببندند؟ و باز نباید از خود بپرسند چه شده و مناقشه قدرت و منافع به کجا رسیده که دسته دوم دعاگویان سلامت ترامپ بیم آن دارند که نکند مرگ او به گشایش در احوال دولت مستقر و بهبود وجهه آن منجر شود؟

کاش مؤسسه نظرسنجی داخلی معتبری نظر ایرانیان را درباره سلامت آقای ترامپ و انتخاب مجدد او به ریاست جمهوری می‌پرسید و تصویری از کمیت دو دسته دعاگویان پرزیدنت ایالات متحده آمریکا در ایران به دست می‌داد. تحلیل چنین داده‌ای نتایج جالبی خواهد داشت.

مرگ و زندگی آقای ترامپ برای جهان مهم است، اما شیوه و معنای مهم‌ بودن آن برای ما ایرانیان، حاوی پرسش‌ها، راه‌های نرفته، بایدها و نقصان‌های بسیار است؛ این گویی مهم‌ترین مرگ و زندگی یک مقام خارجی است که تاریخ معاصر ما را به پرسش می‌گیرد.