«آمریکا ۳۰۰ میلیون، به علاوه امکان افزایش ۲۰۰ میلیون دوز دیگر؛ اتحادیه اروپا ۳۱۰ میلیون، به علاوه امکان افزایش ۱۵۰ میلیون دوز دیگر؛ ژاپن ۵۰ میلیون دوز، کانادا ۴۴ میلیون دوز، کره جنوبی ۴۰ میلیون، انگلستان ۱۷ میلیون، سوئیس ۱۳.۵ میلیون، کلمبیا ۱۰ میلیون، اسرائیل ۶ میلیون و تایوان ۵ میلیون دوز پیش‌خرید کرده‌اند.»

اما نکته مهم این است که این شرکت متعهد به تحویل این میزان دوز به کشورهای خریدار طی سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ شده است.

شرکت فایزر نیز به نوشته بلومبرگ میزان ۳۰۰ میلیون دوز به اتحادیه اروپا، ۲۰۰ میلیون دوز به آمریکا، پیش‌فروش کرده که باید در سال ۲۰۲۱ تحویل دهد؛ این شرکت پیش‌بینی کرده که در سال ۲۰۲۱ قادر به تحویل ۸۳۶ میلیون دوز واکسن به کشورهای خریدار باشد. یعنی ۵۰۰ میلیون دوز به کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا و ۳۳۶ میلیون دوز واکسن، به بقیه کشورهای خریدار در جهان تحویل خواهد داد.

تا اینجا توجه به دو فکت ضروری است:

۱- زمان تحویل این واکسن‌ها در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ است، یعنی این کشورها با پیش‌بینی اینکه ممکن است سال آینده نیز به واکسن نیاز داشته باشند، برای مصرف سال ۲۰۲۲ نیز واکسن پیش‌خرید کرده‌اند.

۲- واکسن‌های پیش‌خرید شده توسط کشورهای غربی از یک شرکت صورت نگرفته، بلکه از چند شرکت انجام شده است که می‌تواند در راستای رعایت اقدامات احتیاطی باشد تا در صورت عمل نکردن یک شرکت به تعهد خود یا مشخص شدن ناکارآمد بودن واکسن یک شرکت، این کشورها از تامین واکسن موردنیاز محروم نمانند.

روند عملیات واکسیناسیون در کشورهای غربی

برخلاف ادعای محمدجواد ظریف، دولت‌های اروپایی نه‌تنها واکسنی احتکار نکرده‌اند؛ بلکه به دلیل دسترسی نداشتن به واکسن کافی برای سرعت بخشیدن به عملیات واکسیناسیون با انتقادهای بسیاری روبرو هستند.

گاردین براساس روند توزیع واکسن کووید۱۹ پیش‌بینی کرده که عملیات واکسیناسیون در کشورهای اروپایی، تا ماه اکتبر سال ۲۰۲۱ به طول انجامد که خود بیانگر دسترسی نداشتن کشورهای اروپایی به واکسن کافی برای واکسینه کردن سریعتر ۷۵ درصد از جمعیت خود است.

روند واکسیناسیون نشان می‌دهد که کشورهای اروپایی در واکسینه کردن شهروندان خود از میانگین جهانی کندتر حرکت می‌کنند. روند واکسیناسیون در کشورهای مختلف جهان، براساس اطلاعات روز ۲۰مارس۲۰۲۱ به این شرح است که اسرائیل تمام شهروندان خود را واکسینه کرده است و امارات ۷۲ درصد، شیلی ۴۴ درصد، انگلستان ۴۲ درصد و آمریکا ۳۶ درصد نسبت به جمعیت‌شان واکسن توزیع کرده‌اند. در ردیف‌های بالایی این نمودار بقیه کشورهای غربی جایگاهی ندارند؛ وضعیت آن‌ها حتی از میانگین درصد جهانی یعنی ۵.۶ درصد پایین‌تر است:

جمع‌بندی

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران مدعی است: «کشورهای غربی ۳ برابر نیاز خود واکسن کرونا احتکار کرده‌اند.» بررسی‌های «ایران وایر» نشان می‌دهد که:

۱- کشورهای غربی تا ۳ برابر مورد نیاز خود واکسن کرونا از شرکت‌های مختلف «پیش‌خرید» کرده‌اند که می‌تواند به دلیل رعایت اقدامات احتیاطی (عمل نکردن یک شرکت به تعهد یا مشخص شدن بی‌اعتباری واکسن تولیدی یک شرکت در آینده) باشد.

۲- سررسید تحویل واکسن‌های پیش‌خرید شده، توسط کشورهای غربی، سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ است.

۳- بسیاری از دولت‌های غربی به دلیل دسترسی نداشتن به واکسن کرونا، به‌کندی عملیات واکسیناسیون را پیش می‌برند و از این حیث مورد انتقاد قرار دارند.

۴- به‌جز دو کشور آمریکا و انگلستان که در ردیف ۵ کشور اول جهان، با بیشترین درصد واکسن تزریقی به نسبت جمعیت‌شان هستند، بقیه کشورهای غربی حتی به میزان میانگین جهانی، یعنی ۵.۶ درصد نیز عملیات واکسیناسیون شهروندان خود را به پیش نبرده‌اند که نشان می‌دهد به واکسن کافی دسترسی ندارند.

بنابراین «ایران وایر» معتقد است محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، که به زبان انگلیسی تسلط کافی دارد و منابع را به زبان اصلی مطالعه می‌کند، عامدانه از کلمه «احتکار» که در ایران بار مجرمانه دارد، به جای کلمه «پیش‌خرید» که نشان مسئولیت‌پذیری دولت‌های غربی نسبت به شهروندان‌شان می‌تواند تلقی شود، استفاده کرده تا فکتی واقعی را وارونه جلوه دهد. از این رو، «ایران وایر» ادعای محمدجواد ظریف را مبنی بر اینکه «کشورهای غربی ۳ برابر نیاز خود واکسن کرونا احتکار کرده‌اند» فریبکارانه می‌داند و به آن نشان «دروغ پینوکیو» می‌دهد.

دروغ پینوکیو: اظهاراتی که عدم صحت آن‌ها قبلا ثابت شده یا بر اساس تحقیقات و مدارک موجود کذب از کار درآمده‌اند یا به عبارتی یک دروغ عیان است.