اما نگاه تهران متفاوت است؛ جمهوری اسلامی موضوع را نه از دید گروه‌های کردی که از منظر دولت مرکزی سوریه می‌نگرد. برای تهران مسئله اصلی حاکمیت بشار اسد و توانایی دولت او برای حکمرانی بر تمام مناطق سوریه و حفظ ارتباطات میان سپاه پاسداران با نیروهای نیابتی‌اش در لبنان است.

در نتیجه عملیات‌های ترکیه و نیروهای وابسته به این کشور تاکنون حدود ۱۰ درصد از خاک سوریه در کنترل این گروه‌ها است. نگرانی دیگر ایران این است که ادامه این روند، به تضعیف بیشتر حکومت بشار اسد و حتی احتمالاً تلاش‌های ترکیه برای تغییر رژیم در این کشور بینجامد.

جمهوری آذربایجان و کریدور زنگزور

یکی از دیگر نقاط اختلاف میان تهران و آنکارا، مسائل مربوط به جمهوری آذربایجان و تلاش‌های باکو برای احداث کریدور زمینی «زنگزور» است. جاده‌ای که در مرز سه کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ایران قرار دارد و می‌تواند جمهوری آذربایجان را به قره‌باغ متصل کند.

اما از آنجا که این دالان در امتداد مرز ایران و ارمنستان قرار دارد، مقام‌های ایرانی می‌گویند کنترل آن از سوی باکو منجر به قطع شدن ارتباط مرزی میان ایران و ارمنستان خواهد شد؛ اتفاقی که مقام‌های جمهوری اسلامی آن‌را غیرقابل قبول می‌خوانند.

احتمالاً ریشه تاریخی کوتاه‌مدت ماجرا به توافق آتش‌بس پاییز ۲۰۲۰ میان باکو و ایروان بازگردد. جایی که پس از پیروزی جمهوری آذربایجان بر سر قره‌باغ و بر اساس توافق طرفین، ارمنستان متعهد شد در ازای باز شدن کریدور لاچین برای رفت‌وآمد ساکنان ارمنی خان‌کندی، کریدور زنگزور را برای تزانزیت کالا از جمهوری آذربایجان به نخجوان باز کند.

جمهوری اسلامی اما از همان ابتدا با بازگشایی این کریدور مخالفت کرده است.

حسین امیرعبداللهیان در همین خصوص در نشست خبری مشترک با فیدان گفت: «هرگونه تغییر ژئوپلتیک در منطقه و هرگونه اقدام برای محدود کردن مسیرهای تاریخی ترانزیتی موجود در منطقه را هرگز برنخواهیم تافت».

فیدان که پیشتر سال‌ها رئیس دستگاه اطلاعاتی ترکیه بوده، هرچند در نشست خبری مشترک اشاره‌ای به این موضوع نکرد، اما او کمتر از ۴۰ روز قبل در دیدار با جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان، گفته بود که «بازگشایی گذرگاه زنگزور برای کل منطقه و نه فقط یک کشور، سودمند خواهد بود».

ایران طی دو سال گذشته، دو بار اقدام به برگزاری رزمایش نظامی گسترده در مرزهای خود با جمهوری آذربایجان کرده و بارها هم نسبت به باز شدن این کریدور هشدار داده است. مقام‌های ایرانی مدعی هستند کریدور زنگزور ضمن تغییر مرزهای ایران و ارمنستان، باعث مختل شدن مسیر ترانزیت کالا از ایران به روسیه نیز خواهد شد.

رجب طیب اردوغان، رئيس‌جمهور ترکیه، کمتر از دو ماه قبل و پس از بازگشت از سفر خود با باکو، ایران را مشکل بازگشایی کریدور زنگزور دانسته و تأکید کرده بود که این رفتار تهران، هم ترکیه و هم جمهوری آذربایجان را ناراحت می‌کند.

تنش‌های آبی

از دیگر اختلافات میان ایران و ترکیه که در سال‌های اخیر شدت نیز یافته، موضوع تنش‌های آبی بین دو کشور است. ایران معتقد است، آنکارا با سدسازی‌های خود باعث محدود شدن ورودی‌های آب به مسیر رودخانه ارس شده و این روند به کم‌آبی در استان‌های غربی کشور منجر شده است.

امیرعبداللهیان در این خصوص در نشست خبری با فیدان گفت: «در مذاکرات امروز بر مسئله آب و مشکلات کم‌آبی و حساسیت‌های ایجاد شده تأکید کردیم. استفاده منصفانه از آب رودخانه ارس با در گرفتن حق‌آبه این رود باید به صورت کامل صورت بگیرد.»

فیدان البته در نشست خبری تأکید کرد که کشورش هیچ برنامه‌ای برای محروم کردن و یا کاهش منابع آبی استان‌های شمال غربی ایران ندارد، اما اظهار نظرهای طرفین در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که این اختلاف، احتمالاً روز به روز به مسئله‌ای بزرگ‌تر در روابط طرفین تبدیل خواهد شد.

آنکارا در آبان سال ۱۴۰۰ سد ایلیسو را رسماً افتتاح کرد. طرحی که با اعتراض ایران و عراق همراه بود و دو کشور تأکید کرده بودند که این اقدام آنکارا تبعات زیست‌محیطی، جغرافیایی و اجتماعی را به همراه خواهد داشت. عملیات ساخت این سد که روی رود دجله در استان ماردین در جنوب شرقی ترکیه ساخته شده، سال ۲۰۰۶ آغاز شده بود اما در نهایت در نوامبر ۲۰۲۱ به صورت رسمی افتتاح شد.

مقام‌های ایرانی معتقدند سیاست‌های سدسازی ترکیه باعث می‌شود حق‌آبه رود ارس کاهش یابد و استان‌های غربی ایران با مشکل کم‌آبی روبه‌رو شوند. این در حالی است که آنکارا با رد این ادعاها، تأکید دارد که سوءمدیریت‌های جمهوری اسلامی دلیل اصلی کم‌آبی در ایران است.