علیرضا زاکانی در انتخابات ریاست‌جمهوری دوره سیزدهم به عنوان نامزد پوششی شرکت کرد و به نفع ابراهیم رئیسی کنار کشید. او پس از انتخابات ریاست‌‌جمهوری، دستمزد حمایتش از رئیس‌جمهوری منصوب علی خامنه‌ای را گرفت و به‌رغم اینکه مدرک و دانش تحصیلی مرتبط با مدیریت شهری نداشت، قانون را دور زد و از تابستان ۱۴۰۰ تاکنون بر صندلی شهردار تهران نشسته است.

شهردار کنونی تهران همواره در مواجهه با سوالات خبرنگاران و انتقادهای کارشناسان درباره مشکلات شهری دو رویکرد را پیش می‌برد؛ یا کلا مشکلات موجود را منکر می‌شود یا از خود سلب مسئولیت می‌کند و مشکلات را به مدیران قبلی نسبت می‌دهد.

او در پرداختن به موضوع‌هایی که در حوزه ماموریت او نیست هم تبحر و سابقه زیادی دارد. زمستان گذشته، وقتی‌ آلودگی هوای تهران از مرز بحران عبور کرده بود، زاکانی انتقادها به آلودگی‌ هوا را «خنده‌دار» توصیف کرد و سپس از مردم خواست دلار نخرند تا ارزان شود.

پیش‌تر ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران، گفته بود که شهردار تهران از ارائه گزارش عملکردش طفره می‌رود و اکثر برنامه‌‌ها را نیمه‌کاره رها می‌کند. او گفته بود: «شهردار تهران به‌ جای زخمی کردن ۱۰۰ برنامه و به نتیجه نرساندن هیچ‌کدام، بهتر است ۳۰ درصد مشکلات اولویت‌دار تهران را حل کند.»

پایتخت ایران اکنون با مشکلات زیادی مواجه است که حل بخش زیادی از آن‌ها در حوزه ماموریت شهرداری است یا دست‌کم شهرداری یکی از مهم‌ترین نهادهای مسئول برای رفع آن‌ها است. برای مثال می‌توان به قانون هوای پاک اشاره کرد که چندین دستگاه اجرایی در آن مسئول شناخته شده‌اند اما وظیفه اصلی بر دوش شهرداری تهران است.

منابع متحرک از جمله اتوبوس‌های فرسوده، ترافیک، نابودی ریه‌ سبز شهرها و کیفیت نازل خودروها از دلایل اصلی آلودگی هوای شهرهای ایران محسوب می‌شوند که مسئولیت مدیریت، محافظت و کنترل آن‌ها بر عهده شهرداری‌ها است؛ اما علیرضا زاکانی زمستان گذشته وقتی با انتقادهای ناشی از آلودگی هوا مواجه شد، ادعا کرد که این انتقاد‌ها «سیاه‌نمایی» است و شهرداری وظایفش را انجام داده است.

به‌رغم این ادعا، بررسی‌ها نشان می‌دهد که شهرداری تهران به وظیفه‌اش برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل فرسوده شهری عمل نمی‌کند، به شهرفروشی، تخریب باغ‌ها و نابودی تنفس‌گاه‌های شهری را مجوز می‌دهد، تراکم می‌فروشد و برای ارتقای کیفیت خودروها و رفع ترافیک شهری برنامه موثری ندارد.

در بیش از دو سال گذشته که علیرضا زاکانی در شهرداری تهران مستقر شده است، کارشناسان و خبرنگاران شهری بارها درباره مواردی که گفته شد، هشدار داده‌اند. تازه‌ترین مورد گم شدن پرونده یک باغ سه هزار متری در شورای شهر است که از شهرداری مجوز ساخت برج گرفته است. قطع درختان خیابان‌های ولی‌عصر و ایتالیا نیز نمونه‌‌های دیگری از این دست اقدام‌ها است.

شهر تهران مشکلات و چالش‌های حل‌نشده دیگری نیز دارد؛ مثل پله‌برقی‌ها و آسانسورهای خراب خیابان‌ها و ایستگاه‌های مترو که در بیش از دو سال گذشته اقدام موثری برای بازسازی و نوسازی آن‌ها انجام نشده است و در نتیجه سالمندان و افراد دارای معلولیت از تردد آسان در فضاهای شهری محروم شده‌اند.

مسئولان شهرداری و شورای شهر گاه خرابی پله‌برقی‌ها و آسانسورها را به تحریم‌ها نسبت می‌دهند و گاه آن را انکار می‌کنند. در نهایت هم علیرضا زاکانی مدعی شد که مشکل پله‌برقی‌ها به دلیل «بی‌عرضگی مدیران قبل» است.

خرداد ۱۴۰۲ وقتی در نتیجه خرابی پله‌برقی ایستگاه مترو شهید بهشتی، دست‌کم ۱۸ نفر مصدوم شدند، مسعود درستی، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو، به خبرنگاران گفت که این پله‌ها سه سال است روغن‌ نخورده‌اند. نزدیک به دو سال از سه‌ سالی که این مدیر مترو به آن اذعان کرد، در دوره مدیریت شهردار فعلی تهران بوده است. بر مبنای آمار رسمی، بیش از ۶۷ درصد آسانسورهای تهران نیز خراب و غیرفعال‌اند.

علیرضا زاکانی از روزی که کارش را در شهرداری تهران شروع کرد، نوسازی بافت‌های فرسوده را وعده داد و همچنان نیز این وعده را تکرار می‌کند اما زمان اجرای این وعده هنوز مشخص نیست. او روز چهارشنبه ۲۴ آبان در پاسخ به سوالی درباره اقدام‌های شهرداری تهران برای زلزله احتمالی پایتخت گفت: «باید نوسازی و مقاوم‌سازی را دنبال کنیم.»

پیش‌تر محمد آقامیری، عضو شورای شهر تهران، گفته بود که بیش از ۱۷ درصد جمعیت تهران در ۱۵۹ هزار پلاک فرسوده ساکن‌اند و پنج گسل فعال این بافت‌های فرسوده را تهدید می‌کنند.

در کنار آلودگی هوا، بافت فرسوده، ناوگان حمل‌ونقل عمومی و دیگر مشکلات شهر تهران، مسئله زباله‌ها نیز یکی از چالش‌های اصلی پایتخت‌ به شمار می‌رود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که روزانه نزدیک به پنج میلیون کیلو پسماند در تهران تولید می‌شود اما شهرداری تهران نه در بازیافت زباله و نه در فرهنگ‌سازی تفکیک از مبدا در میان مردم موفق عمل نکرده است. ضمن اینکه امکانات آن را نیز فراهم نمی‌کند.

به همه این موارد باید فقدان ظرفیت، دانش و تجربه مدیران در حل چالش‌های شهری را نیز اضافه کرد؛ زیرا عملکرد شهرداری نشان می‌دهد تیم زاکانی از این مهارت‌ها بی‌نصیب است. او در حالی پیشنهاد بازسازی غزه را می‌دهد که به‌تازگی در قالب ۱۵ قرارداد، تقریبا بیشتر امور شهری تهران را به چینی‌ها واگذار کرده است.

این قراردادها در دو بخش محیط‌ زیست و حمل‌ونقل عمومی بخش‌ زیادی از امور مربوط به شهر تهران را در برمی‌گیرند؛ از نوسازی بافت فرسوده تا ساخت خطوط مترو، راه‌اندازی زباله‌سوزی‌های مدرن و واردات واگن مترو، اتوبوس برقی، اتوبوس دوکابینه گازسوز، خودرو ون برقی و موتورسیکلت برقی از این کشور.

زاکانی، در یک برنامه تلویزیونی هم به این موضوع اذعان کرد و گفت که در سفر به چین، قرارداد ساخت ۷۹۱ واگن مترو را با این کشور امضا کرده است. او از ساخت خطوط ۸ و ۱۱ مترو با همکاری چینی‌ها خبر داد و افزود که با این کشور برای خرید یک هزار دستگاه اتوبوس تک‌کابین برقی، یک هزار دستگاه اتوبوس دوکابین گازسوز، ۱۰ هزار تاکسی برقی، ۱۰ هزار ون برقی و ۱۰۰ هزار موتورسیکلت برقی تفاهم کرده است.

با تصمیم زاکانی، دستگاه‌های زباله‌سوز چینی نیز به‌زودی در تهران مستقر می‌شوند و با سرمایه‌گذاری آن‌ها، از پسماندهای تهران، برق تولید خواهد شد.

شهردار تهران صبح پنجشنبه در گردهمایی فصلی مدیران شهری، ادعای عبور از مشکلات شهری تهران را مطرح کرد و قرارداد با چینی‌ها را «دستاورد» نامید و گفت که بنا دارد در گام بعدی، از «ظرفیت‌های روسیه» در مدیریت شهر تهران استفاده کند.

شگفت اینکه او ادعا کرد کشورهای همسایه می‌توانند از «تجربیات شهرداری» در دوران مدیریت او برای توسعه شهرهایشان استفاده کنند.