یوسی منشروف، پژوهشگر برجسته اسرائیلی در حوزه ایران و اسلام سیاسی شیعی، تحلیلی در مورد تاثیر طرح دونالد ترامپ برای پایان دادن به جنگ در غزه بر رویکرد ایران نوشته که رسانه اسرائیل هیوم روز چهارشنبه آن را منتشر کرد؛ تحلیلی که برگردان آن را در ادامه می‌خوانید
یورونیوز - در کنار بررسی قابلیت اجرایی طرح دونالد ترامپ برای پایان دادن به جنگ در غزه، ضروری به نظر می‌رسد که تاثیرات این طرح بر ایران و پاسخ احتمالی تهران در صورت اجرایی شدن آن نیز مورد بررسی قرار گیرد.
از ظاهر امر این گونه برمی‌آید که این طرح پیشنهادی موقعیت راهبردی اسرائیل را تقویت می‌کند چون که قرار است آزادی تمامی گروگان‌ها از دست حماس تضمین شود، زیرساخت‌های تسلیحاتی این سازمان تروریستی منهدم شود و شرایط به گونه‌ای فراهم شود که اسرائیل دیگر نیازی به اشغال نوار غزه نداشته باشد.
با توجه به ذهنیت آکنده از توهم توطئه‌ٔ ایران و بدبینی عمیق علی خامنه‌ای (رهبر ایران) نسبت به اقدامات آمریکا، تهران احتمالا این طرح را به‌عنوان اقدامی جدی علیه حکومت خود تلقی خواهد کرد. رهبری ایران ممکن است گمان کند که طرح ترامپ با هدف تضعیف کامل یکی دیگر از بازوهای شبکه نیابتی منطقه‌ای ایران یعنی حماس، طراحی شده است. این مساله نیز بر دشواری‌های فعلی حزب‌الله در لبنان، کاهش نیروهای شبه‌نظامی شیعه در عراق و فروپاشی رژیم بشار اسد در سوریه افزوده می‌شود. از نظر تهران، همه این مسائل به هدف اصلی بنیامین نتانیاهو و دونالد ترامپ یعنی سرنگونی حکومت ایران، اشاره دارد.
رسانه‌های دولتی ایران از قبل، پیشنهاد ترامپ را «طرح امپریالیستی برای استمرار اشغال فلسطین» قلمداد کرده‌اند. این طرح برای ایران تهدیدآمیز است، زیرا به‌طور صریح حماس و تسلط آن بر غزه را تضعیف می‌کند.
واکنش مثبت کشورهای عربی و اسرائیل به این طرح، سیاست منطقه‌ای ایران را که از زمان حمله اسرائیل به قطر دنبال کرده بود، تضعیف می‌کند. در اجلاس اسلامی دوحه، تهران خواستار ایجاد جبهه‌ای متحد علیه اسرائیل شد و نه تنها خواستار محکومیت‌ها بلکه به اقدامات شدید، از جمله تحریم‌های اقتصادی و دیپلماتیک علیه اسرائیل، شد.
طرح ترامپ این استراتژی را وارونه می‌کند؛ اکنون اسرائیل و کشورهای کلیدی عربی به‌ظاهر هم‌راستا شده‌اند و نه مخالفانی که ایران در پی آن بوده است. علاوه بر این، اگر حماس این طرح را رد کند، همان‌طور که انتظار می‌رود، حمایت ضمنی آمریکا و پشتیبانی غیرمستقیم کشورهای عربی از اشغال غزه توسط اسرائیل، برخلاف استراتژی منطقه‌ای ایران خواهد بود.
ایران چگونه پاسخ خواهد داد؟
چند عامل مخالفت تهران را تقویت می‌کنند: بی‌اعتمادی خامنه‌ای به دولت ترامپ، تمایل ایران به جلوگیری از برقراری نظم منطقه‌ای تحت رهبری آمریکا و استفاده از «جنگ شمشیرهای آهنین» (جنگ غزه) و به‌ویژه حمله اسرائیل به قطر برای شکل دادن به نظم منطقه‌ای خلاف میل تهران.
تهران همچنین نگران است که اسرائیل به دنبال رویارویی مستقیم با ایران باشد و در نتیجه باید کشورهای عربی را از همکاری با تل‌آویو در چنین سناریویی باز دارد.
از دید ایران، طرح ترامپ می‌تواند پیامدهای خطرناکی برای امنیت ملی این کشور داشته باشد. تهران احتمالا تلاش خواهد کرد تا کشورهای عربی را به مخالفت دیپلماتیک با طرح ترغیب کند. ایران احتمالا به حماس مشورت می‌دهد که از این طرح سوء استفاده کرده و عملیات نظامی اسرائیل در غزه را حتی اگر به جابجایی موقت فلسطینی‌ها منجر شود، به تاخیر بیندازد؛ آنهم در طریق شگردهایی همانند متهم کردن اسرائیل به ایجاد مانع در اجرای طرح یا نفوذ متحدان حماس در کمیته تکنوکراتی که مسئول اداره غزه خواهد بود.
البته الزام به آزادی همه گروگان‌ها پیش از خروج اسرائیل، مانع از آن می‌شود که ایران و حماس استراتژی فریبکارانه‌ای برای گرفتن امتیاز از اسرائیل، بدون اجرای تعهدات حماس، دنبال کنند. همچنین انتظار می‌رود که تهران و حماس برای مدیریت این بن‌بست، میانجی‌گری قطر را برجسته کنند. حتی اگر حماس در نهایت طرح را رد کند، ایران احتمالا تلاش خواهد کرد که رهبران حماس را به اهمیت ادامه مقاومت متقاعد کرده و نگرانی‌های آنها را در مورد حمایت گسترده کشورهای عربی از این طرح، برطرف کند.
در نهایت، به نظر می‌رسد که ابتکار ترامپ مهمترین اهرم فشار حماس را از بین می‌برد: آزادی گروگان‌ها پیش از هر اقدام و الزام به خلع سلاح. این طرح همچنین با استراتژی حماس برای استفاده بلندمدت از حمله ۷ اکتبر به‌عنوان یک دارایی کلان، حتی به قیمت از دست دادن کنترل غزه، در تضاد است. با وجود فشار فزاینده رهبران عرب، انتظار می‌رود حماس طرح را رد کند یا حداقل برای اصلاح آن به قطر مراجعه کند تا آن را تعدیل کند.
از سوی دیگر، اسرائیل پیش از اجرایی شدن طرح، از آن بهره‌مند شده است، زیرا تلاش ایران برای ایجاد جبهه اسلامی متحد علیه اسرائیل را ناکام گذاشته است. با این حال، طرح می‌تواند ترس ایران را از آماده شدن اسرائیل و آمریکا برای جنگی که می‌تواند این بار با هدف تغییر رژیم کلید بخورد، افزایش دهد.
در چنین شرایطی، خطر رخداد اشتباه محاسباتی ایران، از جمله احتمال حمله ناگهانی به اسرائیل، سناریویی است که واشنگتن و تل‌آویو باید جدی بگیرند.
مسئولان ارشد ایرانی مانند یحیی رحیم صفوی، مشاور امنیتی عالی خامنه‌ای، از اواسط ماه اوت خواستار حمله پیش‌دستانه به اسرائیل شده‌اند. این درخواست‌ها اکنون ممکن است به‌ویژه پس از فعال شدن مکانیزم ماشه، که احتمال اشتباه محاسباتی ایران را افزایش می‌دهد، قوت بگیرد.
