 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
میراث خبر، گروه هنر _ دو لوح طلایی که در حدود سال 1930 تا 1945 از دست دلالان عتیقه خریداری شد از قدیمی ترین آثار نوشتاری ایران باستان بود.
در اوایل قرن اخیر در طی کاوش های غیر علمی محوطه همدان قدیم (اکباتان) در کنار اشیا که در حفاری های غیر علمی به دست آمده بود دو لوحه طلایی کشف شد. خط روی این دو لوحه شباهت زیادی به خطوط کتیبه های بیستون و تخت جمشید بود. در نگاه نخست به نظر می رسد هر دو از زمان داریوش به بعد نگاشته شده است. پس از خروج این کتیبه، و رمزگشایی نکات تازه ای از تاریخ خطوط باستانی را مشخص کرد. این دو کتیبه قدیمی ترین کتیبه های فارس باستان بودند.
نخستین کتیبه، کتیبه آریارمن بود که در بازار همدان در وضعیتی مشکوک فروخته شد. به نظر پی یرلوکوک پژوهشگر خطوط و زبان های باستان ایران قدیم: «این کتیبه، از همان بدو انتشارش، از آن جا که خطاهای دستوری متعدد در آن راه یافته، مورد بررسی های جدی قرار گرفت.»
پس از بررسی ها مشخص شد که بر خلاف نظر پژوهشگران این خطاها ناشی از خطای کاتبان نیست بلکه در دوره های قدیمی تری از داریوش تحریر شده است.
لوحه دوم که به لوحه آرشام مشهور شد نیز که در وضعیت مشابهی به دست آمد این نظر را تایید می کرد. هر چند محققین هنوز هم در صحت این دو کتیبه و انتساب به آنها به دوره های متاخرتر از بنیانگذاری سلسله هخامنشیان مشکوک هستند. به نظر این محقان که داریوش را مبدع زبان میخی ایران باستان می دانند امکان دارد که توسط وی یا شاهان بعدی مانند اردشیر دوم به نام پدربزرگ و جد بزرگ داریوش حک شده باشد. به نظر لوکوک: این تصور که مثلا اردشیر سوم با تحریر این دو کتیبه کوچک به نام اجداد بسیار دورش بهره برداری سیاسی کند قانع کننده نیست.
کتیبه آریارمن که در حال حاضر در موزه برلین نگهداری می شود شامل ده سطر از یک متن است. در آن از قول پدربزرگ داریوش آریارمن آمده است. آریارمن شاه بزرگ است، شاه شاهان، شاه پارسی، پسر شاه چیش پیش نوه هخامنش، شاه آریارمند می گوید: «این مردم پارس که من دارم، با اسبان خوب، با مردان خوب، ایزد بزرگ اهوره مزدا به من داد؛ به خواست اهوره مزدا، من شاه این مردم هستم. شاه آریارمن می گوید: «اهوره مزدا مرا یاری [دهاد].
|
advertisement@gooya.com |
|
کتیبه آرشام نیز که در مجموعه خصوصی مارسل ودال وجود دارد در سه قطعه است. این کتیبه در گوشه پایین سمت راست از بین رفته است. این کتیبه در چهارده سطر که بر آن حک شده است آرشامه شاه بزرگ است، شاه شاهان، شاه پارسی، سپرشاه آریارمند، هخامنشی. شاه ارشامه می گوید «اهوره مزدا، ایزد بزرگ، بزرگ ترین ایزدان، مرا شاه کرد؛ او مردم پارس را به من داد. با جنگاوران خوب، با اسبان خوب، به خواست اهوره مزدا، من این مردم را دارم. اهوره مزدا من و خانه ام را بپاید، و مردمی را که من دارم بپاید.»
به نظر محققان این دو کتیبه، به لحاظ محتوا، بدون شک از یک خانواده هستند. ساختار هر دو یکی است.
