 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
وقايع اتفاقيه- گيسو فغفوري: نزديك 500 ناشر از سراسر جهان در برلين گرد آمده‌اند تا بيست و هفتمين كنگره بين‌المللي اتحاديه ناشران را برگزار كنند كه امسال «انتشار براي دنيايي بهتر» شعار آن است، اما در ميان اين 500 ناشر، جاي ناشران ايراني خالي است.
اين در حالي است كه در چند سال گذشته نهادهاي دولتي متولي نشر براي حضور كتاب‌هاي ايراني در بازارهاي جهاني كوشش‌هاي بسياري كرده‌اند و هزينه‌هاي بسياري صرف‌شده است كه نتيجه آن چندان رضايت‌بخش نيست.
از بنگاه‌هاي ادبي كه چندسال پيش با حمايت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به اين منظور تشكيل شد، اكنون چندان خبري نيست و جز فعاليت‌هاي پراكنده ناشران خصوصي كه گاهي با موفقيت همراه بوده‌اند، همه فعاليت‌هاي اين حوزه به حضور- آنهم حضوري بيشتر نمادين – در چند نمايشگاه بين‌المللي خلاصه شده است.
در كنگره بين‌المللي اتحاديه ناشران كه هر 4 سال يكبار برگزار مي‌شود، موضوع‌هاي جدي حوزه نشر مثل حق مؤلف، آزادي انتشار و ... مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرد و نويسندگان و انديشمندان و كارشناسان نشر از سراسر جهان به بحث و تبادل‌نظر مي‌پردازند. جاي خالي ناشران و نويسندگان ايراني در چنين كنگره‌هايي آسيب‌هايي جدي به پيكره نيمه‌جان نشر ايران مي‌زند.
«ايران مي‌تواند با حضور در اين نمايشگاه‌ها به تبادل افكار با ديگر ناشران بپردازد». اين را محسن باقرزاده مدير نشر توس به وقايع‌اتفاقيه مي‌گويد، اما حضور ايران در چنين كنگره‌هايي با موانع و مشكلاتي روبه‌روست. از يك سو حضور ناشران و اتحاديه نشر بدون حمايت مادي و معنوي دولت در اين كنگره‌ها دشوار است و از سوي ديگر مشاور دفتر توسعه بين‌الملل نشر ايران مي‌گويد: «اين كنگره با حضور صنف‌ها، اتحاديه ناشران، كتابفروشان و بنگاه‌هاي ادبي برگزار مي‌شود و قرار نيست دولت در اين برنامه شركت كند»، اما در كشوري كه ما زندگي مي‌كنيم همه‌چيز رنگ و بوي سياسي دارد و فرهنگ هم تافته جدابافته نيست. سال‌هاي گذشته امكان حضور ايران در هيچ‌كدام از نمايشگاه‌ها و برنامه‌هاي فرهنگي آلمان به دليل صدور حكم ارتداد سلمان رشدي وجود نداشت و متقابلاً آلماني‌ها هم نمي‌توانستند در نمايشگاه كتاب تهران حضور پيدا كنند، تا اين كه در دوره حاكميت اصلاح طلبان ايراني در سال‌هاي 78-77 مذاكراتي صورت گرفت و اين مشكل حل شد و از آن زمان به بعد هرساله ايران در نمايشگاه فرانكفورت شركت مي‌كند.
«حضور ايران در نمايشگاه فرانكفورت روبه رشد بوده است. اين كنگره نسبت به نمايشگاه فرانكفورت در درجه دوم قرار دارد. چند سالي است ايران جاي پايش در آنجا محكم شده است».
علي‌پور اين را مي‌گويد و از گذشته مي‌گويد، از سال 78-77 وقتي ارتباطات گسترده‌تر شد. يك برنامه بين‌المللي در معاونت فرهنگي با محوريت اقتصاد نشر و يا غلبه جنبه اقتصادي‌اش اعلام شده است. در آن زمان دولت درگير بود و ناشران را هدايت و نظارت و حمايت مي‌كرد، اما اكنون فرق كرده است.
الان ناشران ايراني خودشان امكان و توانايي آن را پيدا كرده‌اند كه در نمايشگاه‌هاي خارجي غرفه بگيرند و قرار ملاقات بگذارند.
علي‌پور ادامه مي‌دهد: «برخلاف اين كنگره كه چندان از سوي اتحاديه و حتي بنگاه‌هاي ادبي جدي گرفته نشده است، شركت در نمايشگاه‌هاي كتاب سراسر جهان رو به رشد است».
ناشران ايران هر ساله در نمايشگاه‌هاي فرانكفورت، لندن، پاريس، قاهره، شارجه، دبي، بيروت، دهلي‌نو، تركيه و سئول شركت مي‌كنند. حتي يك بار در سال 80 اين امكان را پيدا مي‌كند در بزرگترين نمايشگاه كتاب‌هاي انگليسي كه در آمريكا برگزار مي‌شود شركت كند.
بحث بنگاه‌هاي ادبي اگرچه اكنون فروكش كرده، اما دو سال پيش در ايران پررنگ بود. به نظر مي‌رسد اكنون آنان در مرحله ورشكستگي قرار دارند. «بنگاه‌هاي ادبي در ايران قرار بود واسطه ناشران خارجي و داخلي شوند كه به دليل عدم عضويت ايران در كپي‌رايت اعتمادي به آنها در خارج وجود ندارد. علي‌پور به عنوان كارشناس نمايشگاه‌هاي خارجي دفتر مجامع فرهنگي اين مطلب را عنوان مي‌كند و جعفريه مدير نشر ثالث كه بارها در نمايشگاه‌هاي خارجي كتاب حضور فعال داشته است نيز عدم‌رعايت قانون كپي‌رايت در ايران و ضعيف عمل كردن به آن را دليلي براي «به بازي نگرفتن ناشران ايراني در اين تجمع‌هاي فرهنگي» مي‌داند.
اكنون بعضي از ناشران ايراني هستند كه به تنهايي قانون كپي‌رايت را رعايت مي‌كنند، اما اگر به نحو بهتري انعكاس پيدا كند منافع بيشتري براي ناشران به دنبال دارد. جعفريه «برپايي پايگاه اطلاع‌رساني از سوي اتحاديه ناشران» را وسيله‌اي براي رسيدن به اين هدف مي‌داند.
هرچند ارشاد اعتقاد دارد كه كاتالوگ برگزاري اين كنگره همزمان با نمايشگاه فرانكفورت براي ناشران ارسال شده است و آنان نامه‌اي مبني بر برپايي اين كنگره قبل از عيد براي اتحاديه ناشران ارسال كرده‌اند، اما حسن كياييان سخنگوي اتحاديه ناشران ضمن ابراز بي‌اطلاعي از عدم حضور ايران در اين كنگره از عدم دريافت نامه ارشاد به اتحاديه خبر مي‌دهد.
